Beautyfood: Dit werkt echt (niet)

Sommige voedingsmiddelen krijgen magische krachten toebedeeld. Als je ze eet, zal je blaken van gezondheid. Smeer ze op je huid en je wordt de mooiste van het land. Een sprookje of werkelijkheid? Wij zochten het uit.

Kijk vanavond bij wijze van experiment eens in je badkamerkast en tel hoeveel van je beautyproducten voedingsextracten bevatten. Best veel, toch? Een douchegel met limoen, gezichtsmaskers op basis van honing of een dagcrème met granaatappel ... Het zijn allemaal producten die niet alleen lekker ruiken, maar ook goed werken. Je zou daardoor haast denken dat gezonde voedingsmiddelen automatisch een gunstig effect hebben als je ze aanbrengt op je lichaam. Zeker als je de vele recepten voor huisgemaakte schoonheidsproducten bekijkt. Maar soms is het een beetje te kort door de bocht om zo te rede-neren. Enerzijds omdat niet alle voedingsmiddelen die de stempel 'gezond' krijgen werkelijk goed voor je zijn. Anderzijds omdat lang niet alle etenswaren geschikt zijn om zomaar in contact te brengen met je velletje. Lees dus even verder voor je jouw keuken en/of badkamer volstouwt met 'superfoods'!

Honing

Smullen?

'Veel mensen geloven dat honing een gezonde zoetmaker is', weet diëtiste Nathalie Antonis. 'Het internet loopt over van zogenaamd suikervrije recepten op basis van honing. Maar een cake wordt niet lichter als je de suiker door honing vervangt. Hij kan smeuïger en lekkerder worden, dat wel. Maar het blijft een cake. Honing is bedoeld om je eten te zoeten. Het bestaat voor het grootste gedeelte uit de suikers glucose en fructose, en bevat amper essentiële voedingsstoffen zoals vitaminen, mineralen of vezels. In feite behoort het tot de restgroep van de voedselpiramide, net als gewone suiker. Dat betekent dat je er weleens van mag genieten, maar met mate. Beschouw honing zeker niet als vrijgeleide om ongelimiteerd van iets te snoepen.' Hoe zit het dan met de geneeskrachtige werking die aan honing toegeschreven wordt? Nathalie Antonis: 'Er wordt gezegd dat honing helpt tegen keelpijn en verkoudheden, maar ik zou dat nuanceren. Een lepeltje thee met honing zal eerder verlichting brengen door de warme drank.'

Smeren?

Het staat daarentegen wel vast dat honing dankzij zijn antibacteriële eigenschappen een ontsmettende werking heeft op wonden. 'Je zou het dus wel kunnen gebruiken in een herstellend gezichtsmasker', vindt dokter Jan Gutermuth, dermatoloog aan het UZ Brussel. 'Let er dan wel op dat je natuurlijke honing koopt, die onbewerkt van bij de imker komt. Zo weet je zeker dat er geen synthetische toevoegingen in zitten en dat de honing niet verhit werd. De antibacteriële werking gaat namelijk verloren als honing verwarmd wordt boven de 37 °C.' Daarnaast kan je een scheutje honing toevoegen aan je conditioner om je haar extra zacht en glanzend te maken. 'Dat is weliswaar niet wetenschappelijk aangetoond, maar in dit geval geldt het principe: baat het niet, dan schaadt het niet', gelooft de dermatoloog. Zorg wel dat je alle restjes zorgvuldig uitspoelt om niet met een kleverige haardos te blijven zitten. Heb je niet veel zin en tijd om met het plakkerige goedje aan de slag te gaan? De volgende producten zijn een stuk gemakkelijker in gebruik.

Granaatappel

Smeren?

De diëtiste: 'Iedereen zou twee tot drie stukken fruit per dag moeten eten, een granaatappel is ideaal als afwisseling. Het is wel wat overdreven om de granaatappel tot superfood uit te roepen, want hij is niet veel gezonder dan een appel of een peer.' Heb je geen zin om de pitjes uit de vrucht te prutsen? Helaas, gewoon granaatappelsap in huis halen is niet hetzelfde. 'Bij vruchtensap gaan er altijd veel voedingsvezels verloren. Die zitten namelijk in het vruchtvlees. Bovendien bevatten alle sappen veel suikers. Natuurlijke, maar vaak ook toegevoegde', aldus de diëtiste. Hoewel granaatappelsap uitgeroepen werd tot meest gezonde vruchtensap, blijft een verse granaatappel dus een betere optie.

Smullen?

De dermatoloog: 'Granaatappels barsten van de antioxidanten. Die beschermen je tegen de schadelijke invloed van vrije radicalen, zodat het risico op hart- en vaatziekten en kanker verlaagt. Tegelijkertijd blijft je huid langer mooi, omdat antioxidanten de nadelige gevolgen van onder andere uv-stralen beperken. Zij zijn de grote boosdoeners als het op rimpels en pigmentvlekken aankomt.' Wil dat zeggen dat verzorgingsproducten op basis van granaatappel onze huid automatisch jong houden? Jan Guthermuth: 'Dat is over-dreven, omdat sommige producten maar een heel kleine hoeveelheid echte granaat- appel bevatten die niet voldoende is om verjongend te werken. Weet je wat helpt tegen huidveroudering? Zonnecrème. In de zomer én de winter. Zelfs als de zon niet schijnt, kies je het best voor een dagcrème met minstens SPF 15.'

Avocado

Smullen?

Diëtiste Nathalie Antonis: 'Avocado's zijn gezond omdat ze een bron zijn van onverzadigde vetten. Die hebben we nodig als bron van energie, om ons immuun-systeem op peil te houden en voor de opbouw van onze cellen. Daarnaast houden ze onze cholesterol stabiel. Dat maakt dat avocado's helpen in de strijd tegen hart- en vaatziekten. De vruchten zitten vol vezels die goed zijn voor de darmtransit en je snel een verzadigd gevoel geven, zodat je minder zin hebt om te snacken. Alleen is er één grote 'maar'. Net omdat avocado's zo rijk zijn aan onverzadigd vet, bevatten ze veel calorieën. Een avocado van 200 gram telt 264 kcal. Ter vergelijking: 200 gram broccoli telt er amper 40. Dus als je op gewicht wil blijven, is het geen goed idee om elke dag een avocado te eten. Kies liever voor een klein stukje, of haal de vrucht slechts af en toe in huis.'

Smeren?

Door zijn smeuïge textuur en gebruiksgemak, is de avocado een favoriet ingrediënt voor huisgemaakte beautyproducten. 'Wie last heeft van een droog vel, kan zeker baat hebben bij een avocadomasker. Niet alleen op het gezicht, maar ook op droge plekjes bij de ellebogen of knieën', zegt de dermatoloog. 'Maar omdat de vrucht zo vettig is, zou ik iemand met een vette huid ten stelligste afraden om avocado aan te brengen op het gelaat. Wees ook voorzichtig als je huid-barrière verstoord is. Heb je last van acne, eczeem of rosacea, laat gezichtsmaskers op basis van voeding dan voor wat ze zijn. De kans op irritatie is reëel. Dat geldt zowel voor huisgemaakte mengsels als voor cosme-tische producten uit de winkel. Mensen met een gevoelige huid moeten opletten waarmee ze smeren. Sommige middeltjes kunnen meer kwaad doen dan goed.'

Kokos

Smullen?

'Enkele jaren geleden is er een ware hype ontstaan rond kokosvet', herinnert diëtiste Nathalie Antonis zich nog goed. 'Ik ben blij dat die stilaan voorbij is, want kokos is helemaal niet zo goed als sommigen beweren. Veel mensen gaan ervan uit dat kokosvet gezond is, omdat het plantaardig is. Maar dat zijn geen synoniemen. Kokosvet bestaat voor 85 procent uit verzadigde vetten. Dat is heel veel, er zitten meer verzadigde vetten in dan in roomboter! Het zijn die vetten die in je lichaam omgezet worden in slechte cholesterol, waardoor het risico op hart- en vaatziekten de hoogte in gaat.' Je zou denken dat een gewone kokosnoot dan een beter idee is. 'Een kokosnoot bevat wel vitaminen en mineralen, maar het vlees ervan bestaat ook voor 34 procent uit vet. De vrucht is een beetje te vergelijken met een avocado, maar dan minder gezond. Kokoswater zou ik ook niet aanraden. Het is wel een betere optie dan frisdrank natuurlijk, zolang het ongezoet is. Maar het heeft geen zin om je dagelijks aanbevolen anderhalve liter water daardoor te vervangen, omdat er ook in kokoswater calorieën zitten', aldus de diëtiste.

Smeren?

Op vlak van huidverzorging scoort de kokosnoot dan weer een stuk beter. Dermatoloog Jan Gutermuth: 'In de Verenigde Staten schrijven artsen vaak speciale zalven op kokosoliebasis voor om eczeem te bestrijden. Verschillende studies die daar gevoerd zijn, hebben aangetoond dat patiënten met huidaandoeningen kokosolie vaak nog beter verdragen dan zalf op basis van olijfolie. Ik vind dat opmerkelijk, want olijfolie wordt vaak aangezien als hét hoogste goed. De onderzoeken bewijzen echter dat kokos een nog heilzamere werking kan hebben.' Maar net zoals bij avocado geldt de nuance dat je kokos het best alleen gebruikt als je een droge huid hebt. De dermatoloog: 'Kokosvet is daarnaast ook heilzaam als haarmasker, om je lokken te versterken en meer glans te geven.' Nog een handige toepassing is kokosvet gebruiken als scheerschuim. Je zal voelen dat je scheermesje heel soepel over je huid kan glijden en ze gehydrateerd achterlaat.

Citrusvruchten

Smullen?

Diëtiste Nathalie Antonis: 'Citrusvruchten worden alom geprezen omdat ze zo rijk zijn aan vitamine C. Dat is inderdaad een belangrijk antioxidant, dat ons lichaam ook nodig heeft voor de opname van ijzer en het in stand houden van de weerstand. Bovendien dragen sinaasappelen bij tot de opname van foliumzuur. Maar het is een fabeltje dat je afweer plots sterker wordt als je veel vitamine C eet. Heb je er te weinig, dan word je inderdaad sneller ziek. Te veel heeft echter geen nut. Wel maken citrusvruchten, net als fruit in het algemeen, een belangrijk deel uit van een gezond voedingspatroon.' Het enige minpuntje aan citrusvruchten is dat ze zo zuur zijn. Nathalie Antonis: 'Zuur kan het tandglazuur afslijten en zo je gebit aantasten. Wees er dus voorzichtig mee. Bij kinderen zou ik zelfs aanraden om altijd hun mond te spoelen met water nadat ze een appelsien gegeten of vruchtensap gedronken hebben. Het helpt ook om vruchtensappen alleen te drinken bij een maaltijd. Eten neutraliseert het zuur, waardoor de aanval op het gebit beperkt blijft.'

Smeren?

Dermatoloog Jan Gutermuth: 'De zuren in citrusvruchten kunnen ook schadelijk zijn voor je huid. Er bestaan doe-het-zelfrecepten voor producten met citroen- of limoensap die beweren dat ze onder andere zouden helpen tegen acne, maar blijf daar liever van weg. Citrusvruchten kunnen namelijk een fotoreactie uitlokken. Dat is een toxische reactie onder invloed van zonlicht, waardoor je huid verkleurt, ontsteekt of geïrriteerd raakt.' Moeten we ook bang zijn voor producten uit de winkel op basis van citrus? 'Absoluut niet. Die zijn een veel betere optie omdat ze uitvoerig getest zijn. Bovendien bevatten die niet allemaal natuurlijke extracten. Vaak wordt de citrusgeur gewoon nagebootst om een ontspannend of juist verkwikkend effect te hebben. Daar kan je dus van genieten zonder je zorgen te maken', aldus Jan Gutermuth.

Opgelet voor allergieën

'Ik ben allergisch voor citrusvruchten.Moet ik douchegels met citroen of sinaasappel dan ook vermijden?' (An, 32)

Dr. Gutermuth: 'Als je een voedselallergie hebt, hoef je zulke schoonheidsproducten niet per se te bannen. Douchegels en crèmes op basis van voedingsmiddelen bevatten vaak maar een geringe hoeveelheid van het natuurlijke extract. Soms zelfs helemaal geen. Dat kan je achterhalen door te kijken naar de ingrediëntenlijst. Hoe lager een bestanddeel staat, hoe kleiner de dosis.'

Extra portie?

'Heeft het nut om extra veel superfoods te eten?' (Tine, 43)

Diëtiste Nathalie Antonis: 'Superfoods die je bevoorraden met alle vitaminen, je beschermen tegen allerlei ziektes én goed zijn voor je huid en je haar bestaan niet. Eén voedingsmiddel kan onmogelijk alle nuttige voedingsstoffen bevatten! Om gezond te zijn en alle nodige nutriënten binnen te krijgen, moet je gevarieerd eten. Alle gezonde voeding zoals groenten en fruit bevat veel vitaminen en mineralen, zodat ze allemaal superfoods zijn die je nodig hebt.'