Heeft het zin om dure collageencrèmes te smeren? “Volgens de beauty-industrie is het de sleutel tot de eeuwige jeugd”

Je kan het spuiten, slikken én smeren. Je vindt het in de supermarkt, in de superdeluxe parfumerie en in de biowinkel. Collageen is tegenwoordig overal, behalve op de plaats waar we het zouden willen: in onze huid. Maar wat doet het precies, is het zijn iconische status waard en welke producten gebruik je het best? Onderzoekarts Jetske Ultee licht toe. 

Beautyredactrice Sophie: “Wanneer u dit leest, is mijn verval ingezet. Enkele maanden geleden tikte ik de dertig aan, en iedereen die al eens een anti-agingreclame zag, die weet: dat is het begin van het einde. Ja, er zijn vrouwen als Jennifer Aniston die bewijzen dat 50 het nieuwe 20 is, maar helaas blijkt uit mijn dertig jaar levenservaring (nu ja, én de fotoalbums uit mijn jeugd) dat ik slechts een gewone sterveling met gewone genen ben. Gelukkig weet ik precies wat mij zou moeten helpen: collageen. Want het goedje wordt al jarenlang door de beauty-industrie aangeprezen als de sleutel tot de eeuwige jeugd. Maar zo simpel als een collageencrème smeren, is het blijkbaar niet.”

“In feite is collageen een structuureiwit dat organen en weefsels als het ware op hun plek houdt, vertelt Jetske Ultee, onderzoeksarts in de cosmetische dermatologie. “Botten, pezen en banden, maar ook nagels en haren bestaan uit collageen. In de huid zorgt het eiwit voor stevigheid, soepelheid en elasticiteit. Je kan ze het beste vergelijken met een soort pilaren die je huid strak en vol houden. Zodra die omvallen, beginnen de rimpels zich af te tekenen in je huid.” Goed nieuws: collageen maken we van nature in de huid aan. Slecht nieuws: die productie neemt af naarmate we ouder worden.

Collagen cuisine

Vanaf eind twintig, begin dertig verliest je huid ongeveer 1% collageen per jaar, vertelt Jetske Ultee. Na verloop van de tijd zal de afbraak sneller gaan dan de aanmaak, waardoor de huid zijn stevigheid verliest. Geen wonder dat er een immens aanbod bestaat aan collageenproducten. Van crèmes en serums tot pillen, drankjes en collageenspuitjes. In Japan ontstond zelfs een heuse collagen cuisine: superdeluxe restaurants waar je de hooggehakte voetjes onder tafel schuift voor collageenrijke gerechten (denk: pezen, botten en merg, maar ook de huid of het vel van vis, kip, rund of varken).

Bij ons is het iets laagdrempeliger, met collageencappuccino’s, poeders en supplementen (ja, zélfs Jennifer Aniston slikt ze). Je kan collageen inderdaad bijnemen, vertelt Jetske Ultee. “Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het innemen van supplementen zorgt voor een toename van collageen in de huid. In weer een andere studie is gevonden dat net dát aanvullen van collageen maakt dat de huid minder rimpels vertoont, elastischer én meer gehydrateerd is.” Klinkt veelbelovend, mits een kleine kanttekening: “Veel van die studies zijn gesponsord door bedrijven die collageen verkopen. Al zou je ook kunnen zeggen dat er anders geen onderzoek zou zijn geweest, natuurlijk.”

Zelf deed de Nederlandse onderzoekarts dan maar een eigen experiment: ze vroeg 23 testpersonen hun ervaringen te beschrijven in twee vragenlijsten: één voor en één na inname van collageen, om het effect na te gaan. Jetske Ultee: “Vanwege de coronamaatregelen konden we helaas geen (huid)metingen doen. Al vind ik het alsnog heel interessant om te weten of je door het innemen van collageen zélf verschil ziet in de spiegel, dat is tenslotte waarvoor je ze inneemt.

Uit mijn onderzoek blijkt dat het collageenpoeder vooral effect lijkt te hebben op de hydratatie van de huid en de sterkte van de nagels. De invloed op huidveroudering - rimpels, elasticiteit, stevigheid, een vermoeide huid en pigmentvlekken - is wisselend: 35 procent was tevreden, 26 procent ontevreden en 39 procent was neutraal. Specifiek gericht op rimpels zei 61 procent dat die niet verminderd waren, 39 procent zag wél verschil. Of collageen écht werkt, kun je aan de hand van dit onderzoekje dus niet zeggen. Daarvoor is de onderzoeksgroep te klein en bovendien zijn er geen metingen gedaan. Het blijft voorlopig een kwestie van zelf uitproberen.”

Stevig smeren

Je vindt collageen echter ook steeds vaker in skincare. Crèmes met collageen kunnen je huid heel goed hydrateren, maar doen qua anti-aging niet zoveel, nuanceert de onderzoekarts. “Collageen is te groot om op de goede plek in de huid te komen. Er bestaat wel cosmetica met liposomen: een soort van vetbolletjes die proberen de stof in de huid te krijgen, alleen is dat proces nog niet voldoende verfijnd. Zelfs al zou het molecuul klein genoeg zijn, dan is het de vraag of dit collageen zich daadwerkelijk kan binden aan het aanwezige collageen in de huid. Maar wie weet dat collageen smeren in de toekomst wel zin heeft, onderzoek staat immers nooit stil.”

In tussentijd zijn er enkele andere ingrediënten die meer effect hebben, tipt Jetske Ultee. “Vitamine C stimuleert de aanmaak van collageen in de huid. Dat geldt voor zowel voeding - zoals groenten en fruit - die deze vitamine bevat, als huidverzorgingsproducten. Vitamine C kan dus écht zorgen voor meer stevigheid in de huid. Een ander ingrediënt is vitamine A. Daarvan is aangetoond dat het de huid helpt om jong en stevig te blijven. Al helemaal als je ze combineert met een thuispeeling met glycolzuur, dat eveneens voor stevigheid zorgt.”

Om de aanmaak van collageen te bevorderen, zou je ook een laserbehandeling kunnen overwegen, geeft de onderzoekarts nog mee. “Daarmee maakt men kleine gaatjes in de diepere huidlaag, waardoor de huid zelf collageen gaat aanmaken. Al duurt het een aantal maanden voordat je hier het effect van ziet.” En ... zorg voor een goede nachtrust. “Het klinkt een beetje flauw, maar het effect op je huid is enorm! Verder is mijn belangrijkste tip: voorkom afbraak van collageen. Een aantal externe factoren kunnen de afbraak van collageen immers nog versnellen. Dan gaat het vooral over zonblootstelling, roken en suikerrijke voeding. De suikers zetten zich vast op het collageen in de huid, waardoor het verhardt en beschadigt. Ook vervuiling wordt in verband gebracht met collageenafbraak. Smeer je dus goed in met zonnebrandcrème en beperk de hoeveelheid snelle suikers.”