Waarom laten zoveel vrouwen hun haar knippen na een break-up? Een filosofe en kapper over de psychologie van onze lange lokken

Long hair, don’t care, zo luidt de Engelse zegswijze. Alleen, de ervaring leert ons het tegendeel. Denk maar aan de verhalen over Samson of Rapunzel. Griet Vandermassen, filosoof en auteur van ‘Dames voor Darwin: Over feminisme en evolutietheorie’ legt haarfijn uit waar onze fascinatie met lange lokken vandaan komt. Stijn Pellegrims, kapper en uitbater van salon Mo’na, vertelt waarop we moeten letten in de kappersstoel en tipt enkele korte coupes voor wie klaar is voor iets nieuws.

Beautyredactrice Sophie:In de categorie ‘televisiemomenten die me altijd zullen bijblijven’, prijkt ‘Diana: In Her Own Words’, een documentaire over wijlen prinses Diana, ergens in de top drie. Met name het ­moment waarop de prinses gevraagd wordt naar het kantelmoment in haar leven, het ogenblik waarop ze zich niet langer slachtoffer voelde maar het heft weer in eigen handen nam. Haar antwoord: “Toen Sam(haar kapper, red.)mijn haar afknipte. Het was het begin van iets anders.” 

Een uitspraak die ongetwijfeld resoneerde bij vrouwen wereldwijd. Ik moest meteen terugdenken aan alle keren dat mijn slechte liefdeskeuzes resulteerden in nog slechtere kapselkeuzes. “Als een vrouw binnenkomt met de boodschap dat er een flink stuk af mag, zijn er twee opties: haar relatie is op de klippen gelopen of ze start binnenkort met een nieuwe job”, lacht kapper Stijn Pellegrims. “Een kapselswitch van lang naar kort markeert vaak een mijlpaal. De lakens eens opschudden, als het ware. Een frisse start.”

Lang leve lang haar

Het extreemste voorbeeld dateert wellicht uit 2007, toen Britney Spears vriend en tabloids verbaasde door doodleuk de tondeuse door haar wereldberoemde lokken te halen. Op het moment van scheren was de zangeres opgejaagd wild. Ze bevond zich midden in een scheiding, worstelde met mentale problemen, een torenhoge werkdruk en de aanhoudende stress van opdringerige paparazzi. 

Haar hoofd kaalscheren was haar manier om de controle terug te nemen, vertelde ze daar later over. Een poging om bewust te breken met het ideaalbeeld van de sexy popprinses. Ze hoopte dat haar kale hoofd haar minder ­interessant zou maken, minder populair, en haar de rust zou geven waar ze zo naar verlangde. De methode mag dan eerder drastisch zijn, de denkwijze is niet zo onzinnig.

Lange lokken staan al eeuwenlang symbool voor vrouwelijkheid en seksualiteit. De reden daarvoor moeten we zoeken in onze evolutionaire geschiedenis, vermoedt filosofe Griet Vandermassen: “Vergeleken met andere apen, is de mens de enige soort die naakt is over het hele lichaam. Uitzondering? Hoofd- en schaamhaar. Dat suggereert dat haar een seksuele functie heeft.” Heel verrassend is dat niet: veel culturen beschouwen vrouwenhaar namelijk als zodanig verleidelijk dat het bedekt moet worden. Haar is erg bijzonder, vervolgt de filosofe. “Het heeft een bepaalde kleur, geur en textuur, het glanst en danst als we bewegen. Dat is allemaal behoorlijk zinnenprikkelend.” 

Je lokken als lokaas, zeg maar. En met reden, want evolutionair gezien dient die haardos vooral om potentiële partners te strikken. Haar bepaalt mee hoe hoog we ons bevinden op de voortplantingsladder. Griet Vandermassen: “Een mooie, glanzende haardos is een teken van jeugd en een goede gezondheid. Het signaleert dat we niet met voedsel-, vitamine- of mineralentekorten kampen.” Kortom, een lange, volle haardos verklapt iets over de vruchtbaarheid van een vrouw en of die evolutionair een goede keuze is. Intuïtief vinden we dat aantrekkelijk.

Kort en krachtig

Geen wonder dat veel vrouwen instinctief zo gehecht zijn aan hun lange lokken. Wat meteen verklaart waarom het afscheid ervan vaak gepaard gaat met een belangrijk moment. En met de nodige twijfel, want de schaar zetten in je aantrekkingskracht doe je niet zomaar. Daarnaast is je kapsel ook gewoon een belangrijk deel van je identiteit, verklaart Vandermassen. Haar is enorm zichtbaar: het is het eerste dat je opvalt in de spiegel, en het eerste dat anderen zien. Daardoor wordt het automatisch een instrument om ­jezelf uit te drukken. 

Een bepaald kapsel is een manier om een specifiek aspect van je identiteit in de verf te zetten, net zoals make-up of een bepaalde kledingstijl dat doen. “Van de styling tot de haarkleur: het is een essentieel stukje in de puzzel van je persoonlijkheid.” Willen we een nieuwe, andere versie van onszelf belichten, dan is een kapselswitch een makkelijke en effectieve manier. In dat opzicht is het niet uitzonderlijk dat een ander kapsel een nieuw hoofdstuk, een ingrijpende gebeurtenis of een belangrijke stap inluidt.

Knippen is een soort van ritueel loslaten. Alsof je samen met je lokken je oude ik beetje bij beetje op de grond ziet dwarrelen. Een gebruik dat zijn oorsprong vindt in het hindoeïsme, weet kapper Stijn Pellegrims. “Wie een offer wil brengen maar geen geld heeft, kan de haren afscheren. Het achterlaten van je haardos ziet men als het grootst mogelijke offer. Alsof je een deel van ­jezelf afstaat.” In feite impliceert het dat je klaar bent voor iets anders, vervolgt Vandermassen. “Het laat zien dat je kapt met het verleden. Net omdat haartooi zo persoonlijk is en zoveel prijsgeeft over wie je bent, is het de uitgelezen manier om je los te maken van je oude ik. Eigenlijk zeg je: ik ben klaar voor iets anders. En de wereld mag het weten.”