Wil jij hagelwitte tanden? Tandarts legt uit wat écht werkt en wat gevaarlijk is. “Sommige bleekgels zijn 8 keer te sterk”

Onze glimlach moet steeds witter, nu de cosmetica-industrie ook sterren als Kendall Jenner ‘orale schoonheid’ laat promoten. Ondertussen beginnen mensen aan ‘bleachorexia’ te lijden en wagen ze zich aan extreme middeltjes. Tandarts Elisabeth De Maesschalck wijst ons op de gevaren van wittere tanden en verklaart hoe je een gebit wel mooi (en gezond!) houdt. “Whitening tandpasta’s zijn bedrog. Ze kunnen je tanden zelfs geler maken.” 

Een mooi gebit was altijd al gegeerd, maar tegenwoordig zit alles wat met oral beauty te maken heeft in de lift. Populaire influencers als Kendall Jenner zetten hun tanden in samenwerkingen met tandpastaproducenten, terwijl behandelingen bij de tandarts steeds meer weg hebben van een wellnesssessie dan een medische noodzaak. De tandartsboetiek – ja, echt waar – is een plek waar het nuttige aan het aangename wordt gekoppeld. Denk: fluwelen zetels, infused water voor tijdens het wachten en een zacht muziekje op de achtergrond. De tandarts als me-time. Wie had dat gedacht. 

Voorlopig wel enkel in het buitenland, en dat is geen toeval, vertelt tandarts Elisabeth De Maesschalck: “In België geldt een reclameverbod. Buitenlandse artsen zijn veel commerciëler. Er zijn geen restricties, wat zich vertaalt naar grote uithangborden, acties op social media en ongetwijfeld erg Instagramwaardige praktijken. (lacht)” Dat de hele categorie zo in opmars is, zal echter niemand verbazen. Zeker niet als je weet dat bijna acht op de tien Belgen witte tanden een belangrijk aspect van ons uiterlijk vinden – zo bleek uit een enquête van Signal – en zeven op de tien vrouwen zichzelf mooier zouden vinden met witte tanden.

Kan het nog witter?

Slechts één probleem: wit is relatief, en tandkleur is bij iedereen verschillend. “Onze tanden zijn opgebouwd uit tandbeen en glazuur, en die bepalen de kleur van onze tanden. Het tandbeen is altijd gelig, het glazuur zorgt voor de witte schijn. Over het algemeen geldt: hoe dikker het tandbeen, hoe geler. Hoe dikker het glazuur, hoe witter. Bovendien verkleuren onze tanden naarmate we ouder worden. Het tandbeen en glazuur veranderen van structuur en worden geler, terwijl verkleuringen door thee, koffie, wijn of roken zich opstapelen.”

De tand des tijds mag je dus gerust letterlijk nemen. Wij worden ouder, en ons gebit doet gezellig mee. Vroeger hoorde dat erbij. Tegenwoordig zien we voortdurend dat het anders kan. Uit een grootschalig Engels onderzoek bleek dat één op de vier jongeren een negatief lichaamsbeeld overhoudt aan realityprogramma’s met zogenaamd ‘perfecte’ mensen. Elisabeth De Maesschalck: “Op televisie, social media,... We worden overal geconfronteerd met hagelwitte tanden. We beseffen niet meer dat die niet natuurlijk zijn. Vergelijk het met botox: dat is zo normaal geworden dat we niet meer weten hoe een doorsnee vrouw van midden veertig eruitziet.”

“Ik krijg vaak patiënten over de vloer met mooie witte tanden die om een bleaching vragen omdat ze hun tanden te geel vinden. Wat we zien in de spiegel komt steeds minder overeen met onze verwachtingen, en dus zijn we niet meer gelukkig met onze normale tandkleur.” Ook de kleuren die gekozen worden, zijn veranderd, vertelt de tandarts. “Wat vroeger een gangbare tint wit was, is nu niet meer bleek genoeg.”

Bleachorexia

Niet zo gek, want de tandkleur die we online en op televisie zien, is vaak niet eens meer het resultaat van bleaching, maar van facings. “Een laagje porselein dat over de tanden geplaatst wordt, omdat het onmogelijk is om zo’n wit en egaal resultaat te behalen door te bleken.” Geen wonder dat we ons suf zoeken naar middeltjes om die glimlach net dat tintje lichter te krijgen. Bij sommigen wordt het een echte obsessie. Er bestaat zelfs een naam voor: bleachorexia. “Soms zien we patiënten die niet meer kunnen ophouden met bleken: ze blijven producten kopen en brengen zo enorme schade toe.”

Als we TikTok en het wereldwijde web mogen geloven, is een stralend wit gebit krijgen poepsimpel. Gewoon je tandpasta vervangen door houtskool of kurkuma. Maar geloof niet zomaar wat je online allemaal ziet passeren. “Geen van die middeltjes is effectief, laat staan veilig. Zowel kurkuma als houtskool zijn ruw en hebben een schurend effect, waardoor ze op korte termijn oppervlakkige verkleuring kunnen verminderen. Alleen is dat niet hetzelfde als bleken. Bovendien zijn er risico’s aan verbonden. Misschien heb je wel een vulling? Dan kan het gebeuren dat die het pigment absorbeert en je plaatselijk net een kanariegele tand krijgt. Ook kunnen ze het glazuur kapotschuren, met onherstelbare schade tot gevolg.”

Waar kan je zelf op letten?

Skip zo veel mogelijk koffie, thee en rode wijn en rook niet: die veroorzaken verkleuring. Ook fruit en frisdrank zijn niet onschuldig. “Door hun hoge zuurtegraad wordt het glazuur dunner en raken kleurstoffen makkelijker in de tand. Niets zo slecht voor je tanden als een kom blauwe bessen waarvan je er om de vijf minuten eentje in je mond stopt: op die manier blijft het continu zuur in de mond. Eet je graag fruit? Prima, maar eet dan liefst alles in één keer. Poets zeker ook niet direct de tanden na een zuurmoment.”

In reclamespotjes worden ze aangeprezen door dames met parelwitte tanden. Maar of ze die echt te danken hebben aan de tube die ze vasthouden? Daar bestaat geen wetenschappelijke evidentie voor, zegt de tandarts. “Whitening tandpasta’s maken de kleur van de tanden niet witter, maar bevatten een hoger schuurmiddel waardoor je oppervlakkige verkleuringen wegpoetst. Alleen, zo kan je per ongeluk ook het glazuur meenemen. En hoe minder glazuur, hoe geler je tanden. Andere tandpasta’s leggen tijdelijk een blauwe filter over de tanden waardoor ze witter ogen, of ze kleuren het tandvlees roder zodat je gebit door het contrast witter lijkt.”

“Het nadeel is dat dit effect verdwijnt zodra je iets eet of drinkt. Koop liever een degelijke, zachte tandpasta die je glazuur versterkt en je tanden beschermt. Met een tandpasta met 1.450 ppm (parts per million) fluoride zit je altijd goed. Bij specifieke problemen kan je steeds raad vragen aan je tandarts.”

Wat kan je zelf doen?

Elektrisch poetsen of toch maar niet? “De bewegingen van een elektrische tandenborstel kan je helaas niet evenaren met de hand. Je zou bijna tien minuten moeten schrobben om hetzelfde resultaat te bereiken als twee minuutjes elektrisch poetsen. Zo’n elektrische tandenborstel hoeft trouwens echt niet veel te kosten. Vanaf 60 euro heb je al een degelijk exemplaar. Zorg vooral dat je eentje koopt met een timer en een druksensor. Als je te hardhandig werkt, kan je je tandvlees wegpoetsen of het glazuur beschadigen. Kies liefst ook voor een rond opzetstuk: dat geeft je iets meer controle waardoor je makkelijker rond de tanden en aan de binnenkant kan poetsen.”

Er zijn twee manieren om je tanden te bleken: bij de tandarts onder een lamp, of thuis met bleekgel. “Volgens de wet mag alleen een tandarts een bleaching opstarten. Alleen zij kunnen bepalen of je een geschikte kandidaat bent: zijn er vullingen of kronen? Is het tandvlees gezond? Hoe is de kwaliteit van het glazuur? Ook is het belangrijk dat ze de bleeklepel op maat maken zodat de gel het tandvlees niet raakt.” 

De ideale manier is meestal een combinatie. Bleaching bij de tandarts geeft instant resultaat. Thuis bleken gaat trager maar blijft langer. Koop echter nooit zomaar bleekproducten online. Bij de tandarts is de hoeveelheid waterstofperoxide – de stof die je tanden witter maakt – begrensd tot 6 procent. Drogisterijen mogen slechts 0,1% verkopen. Buiten de EU is er geen limiet en vind je producten die tot wel 40 procent bevatten. De verleiding is dan groot om die hogere percentages online te shoppen, maar die hebben verregaande gevolgen.

“Zo kan je tandvlees verbranden en afsterven, krijg je er gevoelige tanden door of – verrassing – maken ze je tanden net geler, doorschijnender en grijzer. Tijdens het bleken knippen we in de moleculen die ervoor zorgen dat je tand geel is. Bij overmatig bleachen ga je zodanig veel knippen dat de structuur van je glazuur en tandbeen verandert. Je tanden worden minder sterk, ontkalken, het glazuur lost op en het tandbeen – dat verantwoordelijk is voor die gele kleur – krijgt vrij spel, waardoor je tanden nóg geler ogen.”