Volgens nieuwe studie blijkt bewegen stukken belangrijker dan afvallen voor een lang, gezond leven

Je risico op hartziekten en een vroegtijdige dood zo klein mogelijk houden, daar tekenen we allemaal voor. En volgens een recente revisie van honderden studies over afvallen en bewegen, doe je dat door zo actief mogelijk te zijn. Zo bleek zelfs dat mensen met obesitas die fit zijn een stuk minder risico hebben op vroegtijdig sterven dan mensen met een normaal gewicht die niet in vorm zijn. 

Glenn Gaesser, professor bewegingsfysiologie aan de Arizona State University in Phoenix, bestudeert al jaren de effecten van fysieke activiteit op het metabolisme en het uithoudingsvermogen van mensen, met een specifieke focus op mensen met obesitas. De meeste resultaten van zijn onderzoeken waren ontmoedigend en toonden eigenlijk alleen maar aan hoe nutteloos sporten is voor wie wil afvallen. 

Zitten zonder bewegen

Daaruit bleek namelijk doorgaans dat mensen die beginnen met sporten zelden veel afvallen, tenzij ze hun calorie-inname drastisch verminderen. Beweging blijkt nu eenmaal niet voldoende calorieën te verbranden om  er veel van af te vallen. Zo deed hij in 2015 een experiment waarbij hij 81 sedentaire vrouwen (vrouwen met een zittende levensstijl) met overgewicht drie keer per week gedurende dertig minuten liet wandelen. Na twaalf weken hadden enkele van hen een beetje lichaamsvet verloren, maar 55 van hen waren bijgekomen.

In andere studies onderzocht hij mensen met overgewicht en obesitas met substantiële gezondheidsproblemen, zoals een hoge bloeddruk, cholesterol en resistentie tegen insuline, een marker voor diabetes Type 2. Of ze nu afvielen of niet, de gezondheidsproblemen van alle proefpersonen verbeterden aanzienlijk nadat ze begonnen met bewegen. Naar aanleiding van die bevinding begon professor Gaesser zich af te vragen of mensen met overgewicht dankzij voldoende beweging toch een gezond metabolisme zouden hebben, ondanks het nummer op de weegschaal. En, of ze even lang zouden kunnen leven als magere mensen of misschien zelfs langer, indien die slanke mensen niet in vorm zijn. 

Databanken doorzoeken

Daarom dook hij, samen met zijn collega Siddharta Angadi, in de databanken van eerdere studies en onderzocht hij alles wat geschreven werd in verband met diëten, beweging, fitheid, metabolische gezondheid en een lange levensduur. Hij was vooral geïnteresseerd in meta-analyses, die meerdere, eerder uitgevoerde studies uit het verleden samenvoegen waardoor onderzoekers de resultaten van een grote hoeveelheid mensen kunnen analyseren, aangezien de meeste individuele studies over afvallen en bewegen vaak op een kleine schaal gebeuren. 

In totaal vonden ze meer dan 200 relevante meta-studies en individuele studies. Vervolgens bakenden ze af wat de tienduizenden vrouwen en mannen uit de studies, waarvan de meesten obesitas hadden, aangaven als grootste voordeel van afvallen of fitter worden om je metabolisme te verbeteren en je levensduur te verlengen. De hamvraag van Gaesser en zijn collega was in feite: wordt een zwaar persoon vitaler door af te vallen, of door uit hun zetel te komen om te bewegen?  Het antwoord op die vraag was duidelijk: “Bij het vergelijken van de resultaten waren de voordelen van fitter worden stukken groter dan van afvallen.”

Gezonder dan magere mensen

Uit het geheel van de studies konden ze concluderen dat sedentaire vrouwen en mannen met obesitas die meer bewogen en hun fitheid verbeterden, hun risico op vroegtijdig sterven konden verlagen met 30 procent of meer, zelfs als hun gewicht precies hetzelfde bleef. De verbetering op gebied van gezondheid is zo groot dat hun risico op vroegtijdig sterven doorgaans lager is dan mensen met een normaal gewicht die géén goede conditie hebben.

Anderzijds zakte het statistische risico om jong te sterven bij zware mensen ook wel met zestien procent als ze afvielen door te diëten, al was dat niet zo in alle studies. Sommige studies toonden aan dat afvallen bij mensen met obesitas het risico op sterven helemaal niet verlaagde.

Jojo-effect

De revisie werd niet zo opgesteld om te bepalen hoé afvallen en beweging de levensduur van mensen precies verbetert. Maar uit veel van de studies bleek wel dat mensen die afvielen door te diëten en dan weer bijkwamen, het zogenaamde jojo-effect, vaker te maken kregen met metabolische problemen zoals hoge cholesterol, diabetes en een kortere levensverwachting. Dit terwijl beweging deze aandoeningen juist tegengaat. 

“Mensen met obesitas verliezen meestal wat visceraal vet als ze sporten,” zei hij, “zelfs als hun totale gewichtsverlies te verwaarlozen is”. Visceraal vet, dat zich diep in ons lichaam verzamelt, verhoogt het risico op diabetes type 2, hartziekten en andere aandoeningen. “Het lijkt erop dat lichaamsbeweging vet fitter maakt,” zei Dr. Gaesser.

De belangrijkste conclusie van het nieuwe onderzoek is dus dat je niet hoeft af te vallen om gezond te zijn. “Je zult beter af zijn, in termen van sterfterisico, door het verhogen van je fysieke activiteit en fitheid dan door opzettelijk gewicht te verliezen,” concludeerde prof Gaesser.