Waarom vinden we mensen met een symmetrisch uiterlijk knapper? “Al sinds de oertijd zijn onze ideeën over wat mooi is en wat niet, hetzelfde”
Lijkt de linkerkant van je gezicht sterk op de rechterkant? Dan ben je een bofkont, want mensen met een symmetrisch gezicht zijn niet alleen knap en gegeerd, maar ook gezonder. Dat zegt filosoof Griet Vandermassen. "Over het algemeen gaan we op zoek naar een partner die onze gelijke is. Een 6 op 10 zoekt een 6 op 10 en een 9 een 9."
Mooie man, Matthias Schoenaerts. Dat is wat we bewust denken. Onbewust speelt er veel meer door ons hoofd. Primitief klinkende dingen zoals: die bink kan me krijgen, want hij zal zijn goede genen aan mijn kinderen doorgeven en ons beschermen tegen gevaar en de hongerdood.
Vergezocht? Niet volgens de evolutiepsychologie. Die tak van de wetenschap onderzoekt hoe wij lichamelijke kenmerken en denkpatronen geërfd hebben van onze voorouders, de jagers-verzamelaars uit de prehistorie. Die eigenschappen hielpen hen om te overleven en zich succesvol voort te planten. Dat was moeilijk, vertelt filosoof Griet Vandermassen, auteur van Dames voor Darwin, een boek over feminisme en evolutietheorie. “Minstens de helft van de kinderen stierf voor zijn vijfde levensjaar door ziekte of honger. Alleen de sterksten werden volwassen en konden zelf met succes kinderen grootbrengen. Een gezonde partner vinden was letterlijk een kwestie van leven en dood, voor jezelf en je nageslacht.”
Moderne vrouwen zijn financieel onafhankelijk, kindersterfte is uitzonderlijk en we ‘jagen’ in de supermarkt. Die oertijd is toch ver weg?
Griet Vandermassen: “Door de uitvinding van de landbouw is onze omgeving inderdaad veranderd. We hebben ons gedrag daaraan aangepast. Maar dat is nog maar 10.000 jaar geleden, zo’n 400 generaties. Evolutionair gezien is dat te weinig om ervoor te zorgen dat we vandaag helemaal anders in elkaar zouden zitten. De psychologische mechanismen zijn grotendeels dezelfde gebleven. Ook onze ideeën over wat we mooi en niet mooi vinden.”
Wat vinden we dan mooi?
“Alles wat wijst op gezondheid en sterke genen. Weelderig haar en een gave huid. Een regelmatig gebit. Een energieke tred. Maar een van de belangrijkste graadmeters voor aantrekkelijkheid is symmetrie.”
Wat heeft symmetrie met gezondheid te maken?
“Veel. Het is moeilijk om een symmetrisch lichaam te ontwikkelen, want alle onderdelen moeten elkaars spiegelbeeld zijn. Mutaties, ziektes en ondervoeding kunnen dat proces verstoren. Daarom is symmetrie een signaal voor goede genen. Asymmetrische dieren zijn minder vruchtbaar en vatbaarder voor ziekte.”
Een bovenmaatse ‘kinnebak’ kan ook symmetrisch zijn.
“Naast symmetrie voelen mensen zich ook aangetrokken tot gemiddelde proporties. Ons brein maakt onbewust een soort van composietfoto van alle gezichten die we kennen en filtert de extremen weg. Onderzoekers hebben dat proces nagebootst door honderden foto’s van gezichten met elkaar te versmelten. Het resultaat daarvan is mooier dan de gezichten apart. Er is opnieuw een biologische verklaring: gemiddelde proporties tonen aan dat je het ideale bouwplan hebt. Vogels met kortere of langere vleugels sterven sneller dan soortgenoten met de ideale vleugels. Frappant: symmetrische mensen hebben ook vaker gemiddelde proporties.”
Het gezicht is dus niet de spiegel van de ziel, maar van je genetische gezondheid?
“Klopt. Als we iemand leren kennen, denken we meteen: mooi of niet mooi. Onbewust weten we: gezond of minder gezond. Dat gebeurt in een fractie van een seconde. Het zit echt ingebakken. Wetenschappers hebben aan baby’s foto’s getoond van witte, zwarte en oosterse mensen. Telkens keken ze het langst naar de mooiste mensen.”
Oef, baby’s zijn niet racistisch.
“Maar wel ‘lookisten’. Lookisme is een probleem. We hebben van nature de neiging om lelijke mensen te discrimineren. Mooie mensen krijgen meer kansen op school, verdienen beter en worden minder zwaar gestraft in de rechtbank.”
Trouwen mooie mensen met mooie mensen?
“Over het algemeen wel. Een 6 op 10 zoekt een 6 op 10 en een 9 een 9. Zeer knappe vrouwen zijn vaak ook zeer veeleisend. Ze willen een liefdevolle, rijke, mannelijke en knappe man, die ook nog eens een toegewijde vader is. Ze eisen alles, omdat ze het kunnen krijgen.”
Geen 6-9-koppels dus. Is dat een bewuste keuze?
“We voelen meestal zelf aan: dit is mijn niveau. En anders leren we het wel door scha en schande.” (lacht)
Toch kent iedereen wel een koppel met een lelijke man en een knappe vrouw.
“Mannen kunnen een onaantrekkelijk uiterlijk compenseren met status. Denk aan Donald en Melania. Vrouwen hechten niet alleen belang aan het uiterlijk van hun partner, maar ook aan zijn persoonlijkheid en status. Bij onze voorouders vergrootte dat de overlevingskansen van de kinderen. Voor mannen wegen die laatste eigenschappen minder zwaar door. Ze zijn intuïtief meer op schoonheid gericht. En op jeugdigheid, want na hun dertigste worden vrouwen minder vruchtbaar. Dat is de tragiek van de ouder wordende vrouw. Ze verliest seksuele aantrekkingskracht, terwijl een oudere man wel vruchtbaar blijft. Eén troost: in een land als België behouden oudere vrouwen langer hun jeugd en gezondheid. Ze worden langer aantrekkelijk gevonden dan in niet-westerse culturen en hebben meer kans op een relatie en seks.”
Nu je er zelf over begint: welk uiterlijk verwachten we van een partner voor één nacht?
“Veelvuldige seksuele contacten waren voor vrouwen in de prehistorie een minder goede strategie dan voor mannen. Vrouwen kunnen zwanger worden en hebben maar een beperkt voortplantingspotentieel. Daardoor blijven ze ook voor een onenightstand kieskeurig. Ze hechten dan wel minder belang aan persoonlijkheid en status. Een man voor één nacht moet vooral mannelijk en fysiek aantrekkelijk zijn. Die kenmerken wijzen op genetische kwaliteit.”
En de mannen?
“Voor een levenspartner zijn mannen even kieskeurig als vrouwen: ze willen een toegewijde, compatibele echtgenote. Signalen dat een vrouw seksueel ‘gemakkelijk’ is, schrikken hen in dat geval af. Voor losse seks waarderen ze die signalen wel. Ze zijn dan ook minder veeleisend. Het volstaat dat de vrouw fysiek aantrekkelijk is.”
Als hij zijn genen maar kan verspreiden?
“Evolutionair bekeken is dat zo. Hoe meer seksuele partners een man heeft, hoe meer kinderen hij kan verwekken. Die kortetermijnstrategie maakt dus zeker deel uit van de mannelijke psychologie. Maar losse seks had ook nadelen. Misschien kwam er een kind van, maar had dat zonder de bescherming van een vader minder overlevingskansen. De man kon zich ook de woede op de hals halen van de partner van die losse scharrel of van zijn eigen vrouw, of zijn kansen verkijken bij een potentiële partner die alleen een trouwe man wil. Daarom verlangen mannen ook naar een stabiele seksuele relatie. Zo kunnen ze met hun vaste partner een economische eenheid vormen en hebben de kinderen betere overlevingskansen.”
Moeten minder knappe types dan wanhopen? Komen zij nog aan de bak?
“Schoonheid is meer dan biologie alleen. Persoonlijkheid en uitstraling bepalen mee of we iemand aantrekkelijk vinden. De beroemde schrijfster George Eliot was bijvoorbeeld notoir lelijk, maar verblindde haar tijdgenoten met haar empathie, zachtheid en briljante geest. ‘Ze had een gezicht als een paard’, vertelde de schrijver Henry James, ‘en toch was ik op slag verliefd, net als iedereen die haar ontmoette.’ Ook subjectieve voorkeuren spelen een rol. Niet iedereen valt op hetzelfde uiterlijk. Dat wordt mee bepaald door onze achtergrond en levenservaring. Zelf ben ik bijvoorbeeld niet dol op zo’n afgeborstelde beau garçon.”
Er mag een hoek af zijn?
“Ja! (lacht) Een man mag eruitzien alsof hij buiten de lijntjes durft te kleuren.”
Scheve situatie rechtgezet
In de stoel van visagist en haarstylist Isolde Roels (Models Office) nemen de knapste modellen plaats, maar persoonlijk heeft ze een zwak voor karaktermodellen met een schoonheidsfoutje of een androgyne kant. “Klassieke beautymodellen zijn perfect symmetrisch, maar daardoor soms wat minder boeiend. Een beetje fake zelfs. Veel mensen streven naar dat ideaalbeeld. Daar kan je alleen maar ongelukkig van worden, want het is voor de meesten onbereikbaar.”
Toch kan je met een beetje make-up een scheve situatie mooi rechtzetten. Dit zijn Isoldes tips.
• Je beste kant. Het is geen fabeltje: iedereen heeft een ‘goede kant’. Maak er gebruik van als je helemaal top op de foto wil staan.
• Een asymmetrische haargrens kan je camoufleren met een contourpalet. Kies je crème of poeder een tint donkerder dan je huid en breng met een grove borstel wat schaduw aan op de plek waar je haargrens hoger is.
• Wenkbrauwen hebben vaak een verschillende vorm. Laat je wenkbrauwen eens correct epileren door een professional. Zo heb je mooie contouren waarmee je daarna zelf aan de slag kan. Een ronde wenkbrauw kan je liften door met een wenkbrauwpotlood bovenaan een hoekje te tekenen. Je blik klaart er helemaal van op. Een populaire trend is semipermanente make-up, zoals microblading of powderbrows. Dat is een soort van ‘lighttatoeage’. Een behandeling kost 300 à 500 euro, maar blijft wel een jaartje goed.
• De meestgehoorde verzuchting: mijn ene oog is kleiner dan het andere! Met eyeliner kan je je ‘piepoogske’ groter maken. Voor een rond oog begin je halfweg je ooglid. Werk naar de buitenkant toe en eindig opwaarts. Voor een smaller oog eindig je iets minder opwaarts. Met mascara lukt het ook. Bij een rond oog breng je de mascara vooral aan de buitenste wimpers aan. Bij een smaller oog begin je met de wimpers aan de binnenkant en werk je recht omhoog, waarbij je telkens nieuwe laagjes zet. Een derde mogelijkheid is om met oogschaduw lijnen te trekken op de arcadeboog van je oog. Een moeilijke techniek, die je misschien beter aan een professional kan overlaten.
• Scheve neus? Gebruik de highlighter van je contourpalet en breng met een los penseeltje een lichte, rechte schaduw op de brug van je neus, zodat hij wat rechter lijkt.
• Het vergt veel techniek om een scheve mond bij te tekenen tot hij mooi symmetrisch is. Maak liever de contouren van je mond wat vager: vul de binnenkant van je lippen in en hou de randen zacht.
Tekst: Bart Desomer
