7 x sterkere luchtwegen

Goed kunnen ademen is echt van levensbelang. Reden te meer dus om je luchtwegen in topconditie te houden. Met de volgende tips en tricks help je ze een handje!

We hoeven je vast niet te vertellen dat ademen van levensbelang is. 'Alle cellen in ons lichaam hebben een constante toevoer van zuurstof nodig', verklaart dokter Shane Hanon, pneumologe aan het UZ Brussel. 'Wordt die toevoer te lang onderbroken, dan beginnen je organen te falen. Je verliest het bewustzijn en het is al snel met je gedaan. Een goede werking van de ademhalingsorganen is dus onontbeerlijk.'

1. Adem door je neus

Om te voorkomen dat ongewenste stoffen ons lichaam binnendringen via onze luchtwegen, heeft ons lichaam enkele ingenieuze filters voorzien. Dokter Hanon: 'Onze neus is de belangrijkste. Hij zit vol trilhaartjes en slijmvliezen, die stofdeeltjes maar ook schadelijke organismen zoals bacteriën tegenhouden. Het is dus beter om door je neus te ademen dan door je mond. Ook omdat de neus de lucht opwarmt en bevochtigt. Het is natuurlijk geen drama als je eens door je mond ademt. Het overige gedeelte van de luchtwegen is namelijk ook bekleed met een beschermende laag, om deeltjes die toch binnengekomen zijn zo goed mogelijk te verwijderen. Als er stof in je keelholte terechtkomt, zal je dat kunnen ophoesten, al dan niet samen met een beetje slijm. Zo zie je maar: hoesten is vervelend, maar het heeft wel degelijk zijn nut.'

2. Plan je sportsessies slim in

Jammer genoeg zijn sommige stofdeeltjes zo fijn dat ze toch door onze filters kunnen dringen en zo in onze luchtpijptakken, longen en bloedbaan terechtkomen. Daar kunnen ze zowel op korte als op lange termijn heel wat schade aanrichten. De verzamelnaam voor die deeltjes is logischerwijze 'fijn stof'. De lucht in ons land is daar helaas niet arm aan. Volgens het Europees Milieuagentschap is de kwaliteit van onze lucht de op een na slechtste in Europa (cijfers van 2016). Alleen Montenegro scoort nog minder goed. 'Dat zijn geen mooie cijfers, maar het is géén reden om je binnen op te sluiten', nuanceert de pneumologe. 'Luchtvervuiling kost ons ongeveer een jaar van ons leven. Maar door te roken verlies je maar liefst tien jaar, omdat je zo nog meer toxische stoffen recht in je luchtwegen krijgt. Stoppen met roken is dus veel efficiënter en minder drastisch dan stadslucht vermijden.' Je mag zelfs perfect buiten sporten. 'Lichaamsbeweging is een essentieel onderdeel van een gezonde levensstijl. De voordelen van sport zijn groter dan de nadelen van luchtvervuiling. Zeker als je je sportsessies verstandig inplant. Daarom zou ik aanraden om zo ver mogelijk van drukke wegen te gaan joggen en de spitsuren te vermijden. Hou ook het weerbericht in de gaten. Op zomerse dagen kan er veel ozon aanwezig zijn in de lucht. Als je daar een waarschuwing over krijgt, mag je tussen 12u en 20u geen zware inspanningen verrichten in de buitenlucht. Hou je daaraan. Het zal sowieso een stuk aangenamer zijn om 's morgens of 's avonds te gaan lopen, wanneer de temperaturen wat frisser zijn. 's Winters is het dan weer opletten geblazen op mistige dagen. Mist ontstaat vaak als het windstil is. Schadelijke deeltjes uit het verkeer, de industrie en kachels kunnen dan niet weggeblazen worden. Regen is niet voldoende om ze uit de lucht te spoelen, dus het heeft op zulke dagen geen zin om te wachten tot er een plensbui gepasseerd is. Stel je sportsessie liever uit tot het opgeklaard is.'

3. Verlucht je woning

Dokter Hanon:'Er wordt veel gesproken over luchtvervuiling. Terecht, maar je mag niet vergeten dat we het grootste deel van onze tijd binnen doorbrengen. En met de luchtkwaliteit in huis is het soms nog slechter gesteld dan buiten. Binnenshuis roken is zeker een grote boosdoener, maar ook kaarsen, een haardvuur en kachels zijn belangrijke bronnen van fijn stof. Daarnaast komen er veel toxische deeltjes vrij uit verf, schoonmaakproducten, elektrische apparaten, luchtverfrissers ... Die blijven allemaal binnen rondzweven. Daarom is het belangrijk om je huis vaak genoeg te verluchten. Het liefst niet tijdens de spitsuren, uiteraard. Ik ben ook absoluut geen voorstander van luchtbevochtigers. Vroeger was het een gewoonte om bakjes met water aan de verwarming te hangen, maar op die manier werk je alleen maar schimmelgroei en huisstofmijt in de hand. Die zijn dol op een vochtige omgeving. Om dezelfde reden is het belangrijk je afzuigkap aan te zetten tijdens het koken en je was zo veel mogelijk buiten of toch zeker in een goed verluchte ruimte te laten drogen.' Om mensen te sensibiliseren rond frisse lucht in huis is beweging.net, het vroegere ACW, gestart met een opleiding voor luchtconsulenten. Binnenkort kan je dus een luchtspecialist over de vloer laten komen. 'Heel handig voor advies op maat', vindt de dokter.

4. Wees alert voor COPD

Dokter Hanon: 'Iedereen heeft weleens last van een bronchitis, sommigen zelfs een tot twee keer per jaar. Dat is niet zo erg. Acute bronchitis is een ontsteking van de luchtpijptakjes, meestal veroorzaakt door een virus. Het gaat vaak samen met een verkoudheid. Je zou beide in feite met elkaar kunnen vergelijken, alleen treedt de ontsteking op een andere plaats op. De voornaamste symptomen zijn hoest, overproductie van slijm en soms koorts. Je hoeft er niet per se mee naar de dokter, want er zijn toch geen middeltjes om sneller van een acute bronchitis te genezen. Je kan de klachten alleen maar verlichten en hopen dat je snel uitziekt.'

'Een chronische bronchitis is daarentegen een stuk ernstiger. Bij chronische bronchitis of COPD zijn je luchtpijptakken permanent ontstoken en dus vernauwd. Daardoor kan de luchtuitwisseling niet meer zo vlot plaatsvinden. De schade is niet te genezen, hij is progressief, waardoor je steeds sneller in ademnood komt. COPD treedt voornamelijk op bij veertigplussers, omdat de ziekte ontstaat door tientallen jaren blootstelling aan toxische stoffen. Roken is oorzaak nummer een. Veel rokers blijven er ongediagnosticeerd mee rondlopen, omdat ze denken dat kortademigheid er gewoon bij hoort, net als de rokershoest. Maar dat klopt niet. Laat je zeker onderzoeken als je rookt en last begint te krijgen van benauwde gevoelens. Een longfunctietest is zeker niet pijnlijk of invasief, het enige wat je moet doen is in een speciaal apparaat ademen. Een vroege diagnose is cruciaal. Medicatie en een gezondere levensstijl zorgen er namelijk voor dat het aantal opstoten beperkt blijft en kortademigheid vermindert.'

5. Hou stress onder controle

'De vaakst voorkomende klacht waarmee mensen bij ons aankloppen, is kortademigheid', weet de arts. 'Dat naar adem happen, zoals patiënten het vaak omschrijven, kan veel oorzaken hebben. Ademnood is gelinkt aan haast alle ziektes van de luchtwegen. Daarom onderzoeken we altijd of er iets ernstigs aan de hand is. Zeker als de ademnood erger wordt, of als de patiënt bij activiteiten opmerkelijk sneller buiten adem is dan leeftijdsgenoten. Maar je moet weten dat kortademigheid ook een banale oorzaak kan hebben: stress. Als je langdurig onder druk staat, is het mogelijk dat je verkeerd begint te ademen. Snel en hoog, alsof je hyperventileert. Omdat de ademhaling automatisch gebeurt, ben je je daar zelf vaak niet van bewust. Een kinesist kan je ademhalingstechnieken aanleren waar je naar kan teruggrijpen als er een stresserend moment nadert of als je voelt dat je kortademig dreigt te worden. Een benauwd gevoel is tenslotte allesbehalve aangenaam.'

6. Wapen je tegen pollen

'Hooikoorts is een allergische reactie op stuifmeel', aldus dokter Hanon. 'De slijmvliezen in de neus en ogen raken bij contact ermee licht ontstoken, met een verstopte neus, niesbuien, jeuk en tranen tot gevolg. Meestal beginnen de symptomen in de kindertijd, maar je kan ook op latere leeftijd hooikoorts ontwikkelen.' Krijg jij last van verstopte luchtwegen in het voorjaar, wanneer de bomen en grassen bloeien? Dan zou er een belletje moeten gaan rinkelen. Hooikoorts is niet gevaarlijk, maar kan wel vervelend zijn. Je kan klachten verlichten met antihistaminica en neussprays. Daarnaast loont het om de blootstelling aan stuifmeel in de mate van het mogelijke te beperken. Zorg bijvoorbeeld dat je wagen een interieurfilter heeft die pollen tegenhoudt. Hou sites zoals www.pollennieuws.be in het oog om op de hoogte te zijn van de aanwezigheid van pollen. Laat zeker op die dagen ramen en deuren niet openstaan en draag een zonnebril om te voorkomen dat er stuifmeel in je ogen terechtkomt. Vermijd ook extra irritaties aan je luchtwegen, zoals sigarettenrook. 'Wil je permanent van je hooikoorts verlost raken, dan kan immunotherapie helpen. Daarbij krijg je injecties toegediend, waardoor je blootgesteld wordt aan het allergeen en een tolerantie kan opbouwen. De behandeling werkt goed, maar duurt enkele jaren.'

7. Laat je bijstaan in geval van astma

'Ook astma steekt vaak de kop op tijdens de kindertijd, maar kan zich evengoed op latere leeftijd manifesteren. Krijg je plots last van benauwdheid, kortademigheid en een piepende adem? Dan zou je bij de ongelukkigen kunnen zijn', zegt de pneumologe. 'Het klopt dat astma meer voorkomt dan vroeger, maar het is niet duidelijk waarom. Er bestaan wel verschillende hypotheses over, zoals de hygiënehypothese. Die stelt dat we nu in een schonere omgeving opgroeien, waarin we minder blootgesteld worden aan externe prikkels. Daardoor zou ons immuunsysteem in overdrive gaan wanneer we later toch met bepaalde stoffen in contact komen. Er zijn echter evenveel argumenten die de theorie ontkrachten als bevestigen. Een andere studie heeft aangetoond dat er een verband is tussen slaapproblemen en astma. Toch vind ik dat je voorzichtig moet zijn met zulke studies, want het onderzoek bewijst níét dat je minder kans hebt op astma als je goed slaapt. Waarom de ene wel astma krijgt en de andere niet, is dus nog altijd niet echt duidelijk. Al weten we wel dat erfelijkheid een grote rol speelt. Hoe het ook zij, astmatische klachten worden uitgelokt door specifieke triggers. Het kan zijn dat je allergisch bent voor pollen, huisstofmijt of schimmels, en dat je luchtwegen vernauwen bij blootstelling eraan. Maar ook irriterende stoffen zoals tabaksrook kunnen astma-aanvallen in de hand werken, net als reflux of obesitas. Als de episodes uitgelokt worden door fysieke activiteiten, spreken we van inspanningsastma.'

Moet je je hoofd laten hangen als je plots de diagnose krijgt? 'Absoluut niet. Je kan een normaal leven leiden met astma. Als je trouw je basisbehandeling volgt, is de kans op aanvallen miniem. Krijg je er toch een, dan kan je terugvallen op noodmedicatie', aldus de dokter.