Temperatuurmethode 2.0: Amerika keurt Natural Cycles goed als anticonceptiemiddel. Hoe werkt het en is het veilig?

De applicatie Natural Cycles toont je wanneer je onbeschermd seks kan hebben door je cyclus in kaart te brengen. De Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) heeft de app officieel goedgekeurd als anticonceptiemiddel. Afgelopen jaar werd hij ook al gecertificeerd in Europa, maar het is de eerste keer ooit dat een app zichzelf als medisch hulpmiddel mag adverteren in de Verenigde Staten. Hoe werkt die anticonceptiemethode precies, en is hij wel betrouwbaar? Professor Hendrik Cammu: “Hangt af van hoe gedisciplineerd je bent.”

“De laatste tijd zijn er veel mensen die zeggen: ik wil al die hormonen niet meer. Er is een revival van de zogenaamde natuurlijke conceptie", begint Hendrik Cammu, professor gynaecologie en afdelingshoofd urologie aan het UZ Brussel. “De app Natural Cycles past volledig in die sfeer, want er komen geen hormonen, condooms of andere anticonceptiemiddelen aan te pas.”

Paars-witte thermometer

In een notendop: door consequent elke dag je temperatuur te meten en je cyclus te observeren, geeft de Natural Cycles app een overzicht van je vruchtbare dagen. “Wie een abonnement neemt op Natural Cycles, krijgt een thermometer opgestuurd. Wanneer je ovuleert, is je lichaamstemperatuur immers zo’n halve graad hoger dan gewoonlijk”, zegt Cammu. Daarom werkt Natural Cycles met een speciale thermometer die gevoeliger is dan een doorsnee model en twee cijfers achter de komma laat zien. 

Belangrijk is dat je elke ochtend je temperatuur meet, zodra je wekker afgaat. Wie snoozet, moet meten voor het verder slapen, omdat de temperatuur anders beïnvloed kan worden. Je temperatuur meet je met de thermometer achteraan je tong, en die geef je vervolgens door in de app.

Slecht geslapen, ziek of een kater? Ook dat moet je aangeven, want die gegevens kunnen je temperatuur beïnvloeden. Verder moet je ook invoeren in de app op welke dagen je je maandstonden hebt, en hoe intens die zijn. “Op basis van al die gegevens berekent de app jouw ‘window of fertility’, de periode tijdens de maand waarin je vruchtbaar bent.” Wie de app een tijdlang nauwgezet gebruikt, heeft op den duur een accuraat kalendertje dat aangeeft wanneer je onbeschermd seks kan hebben en wanneer niet. 

Pearl-index

Maar kan je op je twee oren slapen als je de app gebruikt? Cammu heeft het daarvoor over de ‘Pearl-index’. “Met die index drukken we in de wetenschap de betrouwbaarheid van een anticonceptiemethode uit. Wanneer honderd vrouwen een jaar lang een bepaalde anticonceptiemethode gebruiken, geeft die index het aantal zwangerschappen aan. Hoe hoger die index is, hoe minder betrouwbaar de methode dus.” 

“Er is trouwens een theoretische en een praktische Pearl-index. Wanneer een methode een menselijke tussenkomst vereist, zal de praktische Pearl-index altijd wat hoger liggen. Een condoom bijvoorbeeld kan je verkeerd aantrekken of laten scheuren, een pil kan je vergeten te nemen. Daardoor kan de praktische index oplopen tot zes à zeven, in functie van hoe slordig je de methode toepast, terwijl de theoretische index slechts twee bedraagt. Bij een spiraal is die index twee keer hetzelfde: twee keer 0,1. Omdat je niks moet doen, niks kan misdoen en toch beschermd bent.”

Gemotiveerde gebruikers

Natural Cycles vereist menselijke tussenkomst, want je moet consequent je temperatuur meten, data invullen en rekening houden met je onvruchtbare dagen. We kunnen er dus van uitgaan dat de praktische Pearl-index ook hier hoger zal liggen. “Natural Cycles is nog maar weinig wetenschappelijk onderzocht”, zegt Cammu. “Maar men is nu wel bezig met de zaak in kaart te brengen in de Verenigde Staten en in het Verenigd Koninkrijk. Ze doen dat aan de hand van ‘real world observation’. Dat betekent dat men de zwangerschapsratio onderzoekt bij vrouwen in de echte wereld, niet in een kunstmatige onderzoekssituatie.” 

“Zowel in de Amerikaanse studie als in de Britse studie hadden personen die de app perfect gebruikten een Pearl-index van twee. Dat komt overeen met mensen die een condoom op een goede manier gebruiken. Niet slecht voor een vorm van anticonceptie waaraan niks van hormonen te pas komt. Het grootste deel (83 procent) in de Britse studie was hoogopgeleid en dus gemotiveerd en geëngageerd om de app goed te gebruiken.” 

Opvallend: mensen die slordig waren in het gebruik van de app, vaak lager opgeleiden, hadden dan weer een index van zes. “Wat bleek uit die beide studies, is dat de motivatie het allerbelangrijkste is. Het succes om zwangerschappen te vermijden loopt parallel met de discipline om de app correct te gebruiken. Dat is logisch. En als je mensen moet overtuigen om het te gebruiken, zal het succes lager zijn. Stel je voor dat je een arts bent die deze app aan zijn patiënten opdringt, dan zal de app bij die mensen waarschijnlijk niet voldoende betrouwbaar zijn.”

Zoals de klassieke kalendermethode

“Natural Cycles baseert zich trouwens op het principe van de kalendermethode en die werkt het beste bij mensen met een regelmatige cyclus”, zegt Cammu. De kans is groot dat je mama of oma de kalendermethode vroeger nog gebruikt heeft. “Voor de pil ingeburgerd was, hadden we alleen zulke methodes. We mogen de werking daarvan niet onderschatten. Ganse generaties hebben hun gezinnen beperkt kunnen houden tot een, twee of drie kinderen dankzij die methode. Men is er toch min of meer in geslaagd om al te grote gezinnen te vermijden. Dus die methode heeft historisch gezien zeker zijn verdienste.”

“Van alle alternatieven op klassieke anticonceptie, is Natural Cycles waarschijnlijk de meest betrouwbare”, zegt Cammu. “Maar het gebruik ervan vergt meer moeite dan de pil en al zeker dan een spiraal. Volgens mij zal het Verenigd Koninkrijk snel volgen met een goedkeuring.” 

Zal de app dan binnenkort ook bij ons als officieel voorbehoedsmiddel goedgekeurd worden? “Er is momenteel een tsunami aan nieuwe apps, die stuk voor stuk door een proces van goedkeuring moeten gaan. Ik zou niet graag in de schoenen staan van de persoon die moet oordelen of zo’n app écht deugt. Of het ook bij ons een officieel anticonceptiemiddel wordt, weet ik niet. Dat is een technische zaak die jaren kan duren. Maar ben je gemotiveerd om de app gedisciplineerd te gebruiken, dan is het een goed voorbehoedsmiddel dat ongeveer evenveel bescherming biedt als een condoom.”