Eerste hulp bij erectiestoornissen: de grootste oorzaken en wat je eraan kan doen. “Een man kan ook met een slappe penis klaarkomen”

Erectiestoornissen zijn nog altijd taboe. Toch zouden mannen er beter wel over praten. Niet alleen met hun partner, maar ook met de huisarts of een seksuoloog. Een goed gesprek is vaak de eerste stap richting een beter seksleven. “Hoe vaker we erover praten, hoe liever”, zegt uroloog Koen Van Renterghem. Hij lijst de belangrijkste oorzaken op voor de stoornis en geeft praktische oplossingen. “Als een man van 55 met aanslepende erectieproblemen zomaar viagra voorgeschreven krijgt, is dat slechte geneeskunde.”

First things first: noem een man nooit impotent. “Letterlijk betekent impotentie ‘onvermogen’, dus is het een erg stigmatiserende term”, zegt uroloog en professor Koen Van Renterghem, hoofd van de Kliniek voor Urologie van het Jessa Ziekenhuis in Hasselt, die veel mannen ziet met erectieproblemen. “Ik heb het liever over erectiestoornissen of seksuele disfuncties. Maar het is wel een goede zaak dat we er meer over spreken. Hoe vaker, hoe liever. Op dit moment rust er nog een enorm taboe op het onderwerp. Veel mannen worstelen met erectieproblemen en weten niet hoe ze die kunnen oplossen.” 

Omdat er amper over het onderwerp gesproken wordt, blijven ze er dus maar mee rondlopen. De mannen in kwestie voelen zich dan niet alleen slecht in hun vel, maar leggen ook een druk op hun (eventuele) relatie. Hun partners gaan zich op hun beurt vragen stellen en misschien de oorzaak bij zichzelf zoeken. Van een emotioneel wespennest gesproken. En dat terwijl het een veelvoorkomend probleem is, dat bovendien andere medische of mentale kwesties aan het licht kan brengen.

Een op de twee

Volgens recente cijfers van de Amerikaanse Massachusetts Male Aging Study krijgt zowat de helft van de mannen ooit te maken met seksuele stoornissen. Dat aantal stijgt met de leeftijd: zo’n 40 procent van de mannen krijgt (tijdelijke) klachten rond zijn 40ste levensjaar. Dat loopt op tot wel 70 procent voor mannen rond de 70. Van Renterghem: “Dat is veel, al moet je de cijfers ook nuanceren. Heb je als man een maand lang minder goede erecties door relatieproblemen, dan is dat een heel ander verhaal dan wanneer je er maanden of jaren structureel last van hebt.” De ene erectiestoornis is dus de andere niet.

En dat is niet alles. Behalve erectieproblemen kan je als man ook last hebben van libidoverlies, het ontbreken van een orgasme en/of ejaculatie. Dat zijn heel uiteenlopende problemen, die ook totaal andere oorzaken kunnen hebben. Wanneer je partners libido plots de dieperik in zakt of hij maar niet tot een orgasme kan komen, dan speelt er misschien een achterliggende oorzaak een rol, zoals stress, medicijngebruik, alcohol ... Blijven de problemen aanhouden? Probeer zeker het gesprek aan te gaan binnen je relatie, maar overweeg ook om elders hulp te zoeken.

Oorzaak 1: de prostaat

In heel wat gevallen is het de prostaat die een invloed heeft op de erectie en het seksleven van de man. Erectieproblemen kunnen dan een eerste signaal zijn van een goedaardige prostaatvergroting. “Iemand die zo’n goedaardige prostaatvergroting heeft en daaraan geopereerd wordt, kan in principe na de ingreep bijvoorbeeld nog goede erecties en een normaal orgasme hebben. Maar geen normale ejaculaties, omdat de blaassluitspier die normaal het zaad tegenhoudt, sneuvelt tijdens de operatie. Daardoor loopt de zaadlozing terug zijn blaas. Dit is een zogenaamde retrograde of terugkerende ejaculatie. Voor het intense gevoel van zijn orgasme maakt dat niets uit.”  

“Is er toch een kwaadaardige prostaatkanker vastgesteld? Dan volgen vaak ingrepen zoals bestraling of het volledig wegnemen van de prostaat, of beide, waardoor de erectie meestal minder hard wordt.” Maar een erectie is gelukkig alleen noodzakelijk om te penetreren, niet voor een orgasme. Een man kan dus ook met een slappe penis gewoon klaarkomen door de erogene zones, zoals de eikel, te stimuleren met orale seks of masturbatie.

Oorzaak 2: het hart

Niet alleen de prostaat kan voor erectieproblemen zorgen. Vaak liggen hart- en vaataandoeningen aan de oorzaak van seksuele problemen, net als (zij het iets minder frequent) neurologische aandoeningen zoals MS of een beroerte. Daarom is Van Renterghem een groot voorstander van een goede opvolging door huisartsen als mannen daar hun seksproblemen op tafel gooien. “Als een man van 55 jaar met aanslepende erectieproblemen van de huisarts zomaar viagra voorgeschreven krijgt, is dat slechte geneeskunde.” 

“Erectieproblemen hangen vaak nauw samen met hart- en vaatziekten. Worden ze niet goed opgevolgd, dan heb je tot zes keer meer kans om binnen de vijf jaar een hartinfarct of hersenbloeding te krijgen. Daarom is het zo belangrijk dat een huisarts zo’n patiënt met erectiestoornissen bij verdenking van hart- en vaatproblemen doorstuurt naar de cardioloog of uroloog voor verder onderzoek. Een man van 75 die na amper tien meter stappen buiten adem is, moet je geen viagra geven. Seks is een sport en viagra kan de bloeddruk in je systeem doen dalen, waardoor je hart minder bloed krijgt. Als die 75-jarige zich met zijn vriendin in bed eens goed wil bewijzen, is de kans niet onbestaande dat hij tijdens de seks dood neervalt. Niet door viagra, wel door zijn onderliggende hartprobleem.” 

Oorzaak 3: penisproblemen

Er zijn ook nog andere mogelijke penisperikelen. De ziekte van Peyronie bijvoorbeeld: een kromme penis die meestal naar boven wijst. Niet te verwarren met een aangeboren krom lid, dat goed functioneert en doorgaans wat naar beneden wijst. De ziekte van Peyronie zie je meestal bij mannen vanaf 40 jaar die roken of last hebben van andere aandoeningen zoals diabetes, hoge bloeddruk, cholesterol, overgewicht of een trauma aan de penis. 

Van Renterghem: “Denk in dat laatste geval bijvoorbeeld aan een penisbreuk. Die kan ontstaan als een vrouw tijdens de seks in ‘ruiterpositie’ bovenop haar man zit en verkeerd neerkomt. Daardoor kan de doorgaans stugge peniswand scheuren met mogelijk een kromme penis en erectieproblemen tot gevolg.”

Een oplossing? kegeloefeningen

Wist je dat ook mannen baat hebben bij het trainen van hun bekkenbodemspieren? Die zorgen namelijk voor een betere doorbloeding van de genitaliën, waardoor hij meer controle heeft over zijn erectie en die langer kan aanhouden. Extra handig: hij traint ze gewoon thuis, met deze twee oefeningen.

• Aan- en ontspannen: De man gaat op een stoel zitten en spant de spieren aan die hij normaal gebruikt om zijn urinestroom te onderbreken en houdt dat één tot twee seconden vast. Laat los en herhaal de oefening nog dertig keer. Rust een minuut en doe nog drie sets. Herhaal drie tot vier keer per week en focus daarbij alleen op de bekkenbodemspieren en niet op andere spieren in billen, dijen of heupen.

• De brug: De man gaat op zijn rug liggen en plaats zijn hielen zo dicht mogelijk bij zijn billen. Duw het bekken omhoog en span vervolgens de bekkenbodemspieren aan (zoals hierboven beschreven). Houd tien seconden vast, zak langzaam terug naar beneden en herhaal nog tien keer.

Tip: installeer de gratis Kegel Trainer app (voor iOS en Android) om nog meer oefeningen te ontdekken.

Van pilletjes tot penisprothese

Weet je dat het probleem niet tussen de oren zit? Dit zijn andere mogelijke, medische oplossingen voor de lichamelijke oorzaken van erectieproblemen.

• Viagra of andere erectieondersteunende pillen, al moet je dan seks plannen en een uur van tevoren het pilletje innemen. De man krijgt niet zomaar een erectie: er moet nog steeds opwinding/stimulatie zijn, maar het vergemakkelijkt wel het krijgen en behouden van een erectie.

• Een vacuümpomp zuigt manueel of met een motortje extra bloed in de penis. Dat bloed is zuurstofarm, waardoor de penis koud blijft en soms paars van kleur kan worden.

• Met een intracaverneuze injectie spuit je een bloedvatverwijdend middel in de penis. Het werkt ook zonder opwinding, wat onnatuurlijk kan aanvoelen. Soms houdt een erectie tot twee uur aan, ook als de man wil slapen.

• Intra-urethrale therapie werkt met dezelfde bloedvatverwijdende stof, maar dan ingespoten in de plasbuis. Werkt minder krachtig, er is meer van nodig en kan bijwerkingen veroorzaken, zoals een brandend gevoel in de plasbuis.

• Een penisprothese of erectie-implantaat is een driedelig hydraulisch systeem met een pompje in de balzak, verbonden met twee cylinders in de zwellichamen links en rechts van de penis en verbonden met een reservoir: een onzichtbaar, met water gevuld ballonnetje in de onderbuik. Voor een erectie drukt de man een paar keer op het pompje. Met een knopje laat hij de erectie verdwijnen. Dit is voor wie niet op een andere manier geholpen kan worden en wordt op indicatie bijna volledig terugbetaald door de mutualiteit. Deze ingrepen worden vooral uitgevoerd in het Jessa ziekenhuis in Hasselt en het CHU in Luik.

Tekst: Manon Kluten