Grauwe huid, dikke billen, boze darmen. De Vlaming drinkt te veel alcohol: 3 experts noemen alle effecten ervan

Eén op de tien Vlamingen drinkt meer dan tien glazen alcohol per week: experten noemen dat riskant gebruik. Maar ook als je slechts sporadisch of minder drinkt, ontsnap je niet aan de gevolgen voor je gewicht, huid, organen en brein. Een toxicoloog, leverspecialist en medisch socioloog overlopen álle effecten van alcohol. “Alcohol bevat véél calorieën. Mannen en vrouwen zien het effect daarvan op elk een ander deel van hun lichaam.”

Tel dat glas wijn in de zetel, de paar pintjes aan de toog en het aperitief in het weekend bij elkaar op en het aantal alcoholconsumpties tikt gauw aan. Zo drinkt volgens nieuw onderzoek van Sciensano één op de tien Vlamingen meer dan tien glazen alcohol per week, zogenaamd ‘riskant alcoholgebruik’. Opvallend: de 55- tot 64-jarigen scoren het hoogst.

We durven het weleens te vergeten omdat het zowat overal verkrijgbaar is en geserveerd wordt, maar alcohol is allesbehalve gezond en zorgt voor een waaier aan reacties in ons lichaam. Wie regelmatig een glaasje drinkt, kent ongetwijfeld het allerbekendste effect van alcohol: een kater. Vervelend, maar het gaat in principe wel voorbij, zegt toxicoloog Jan Tytgat. Al is het een goed bewijs van hoe giftig alcohol in essentie is.

“Een kater is een gevolg van dronkenschap, de acute vorm van een glaasje te veel drinken. Je voelt je belabberd, bent misselijk, hebt hoofdpijn of moet overgeven. De vergiftiging van dronkenschap is trouwens des te gevaarlijker als je jonger bent, omdat je nog een aantal organen hebt die aan het groeien zijn.”

“Heb je écht veel gedronken, dan kan je zelfs sterven van dronkenschap. De dodelijke bloedconcentratie voor alcohol is gemiddeld zo'n vier promille bij een volwassen persoon. Dat is het equivalent van twintig pintjes ad fundum drinken, of een fles whiskey of wodka.”

Twintig pintjes of ‘maar’ twee: vanaf hoeveel glaasjes is alcohol drinken ongezond?

Maar de meesten onder ons drinken waarschijnlijk niet standaard twintig pinten of een fles whisky op een avond. Wat is de aanbevolen maximumhoeveelheid? Jan Tytgat: “De gezondheidsraad adviseert voor volwassenen op weekbasis een maximum van tien glazen. Wie standaard acht glazen drinkt en dat elke dag doet, wordt als alcoholist beschouwd, maar er is geen zwart-witte lijn te trekken tussen iemand die weleens een glaasje te veel drinkt en een alcoholist. Ook wie ‘slechts’ drie, vier glazen per dag drinkt, is écht ongezond bezig.”

Leverspecialist Hans Van Vlierberghe bevestigt dat: “Er is geen veilige ondergrens wat drinken betreft. Het is niet omdat je geen alcoholist bent, dat je gespaard blijft van de gevolgen van alcohol. Ook zonder dat je eraan verslaafd bent, is alcohol toxisch. Er zijn mensen die twee consumpties per dag drinken en die complicaties krijgen aan hun lever. Het sociaal gebruik van alcohol kan al voldoende zijn om met verscheidene problemen te maken te krijgen.”

Het effect van alcohol op je hersenen

Tytgat: “Wie begint te drinken, ervaart meteen het plezierig gevoel van lichte euforie. Maar alcohol is en blijft een verdovend middel met een effect op het hele lichaam, en niet het minst op de hersenen. Als je veel drinkt, ontstaat daar een demping op en dus een gebrekkige aansturing vanuit de hersenen. Dat betekent: een verminderd coördinatiegevoel en een vertraagde reactie waardoor je makkelijker valt, nadenken moeilijker gaat, je je slaperiger voelt...”

Van Vlierberghe: “Op lange termijn kunnen je hersenen zelfs verschrompelen als je veel en vaak drinkt.”

Guido Van Hal (Universiteit Antwerpen), prof. Sociale Epidemiologie en Gezondheidsbeleid: “Alcohol is in dat opzicht erg schadelijk voor jongeren. Tot vijftien jaar geleden dacht men dat de hersenen zo goed als volgroeid waren als je achttien was, maar blijkbaar zijn ze pas volgroeid rond je 23 à 24. Wie voor die leeftijd drinkt, verliest IQ-punten. Dat betekent dat jongeren dus echt dommer worden door overmatig alcohol drinken, en dat is niet alleen voor hen nefast, maar ook voor de maatschappij. Wie trouwens veel drinkt op jonge leeftijd, heeft daarnaast ook een hoger risico om veel te drinken als hij of zij volwassen is.”

Het effect van alcohol op je huid

Tytgat: “Je bloedvaten verwijden door alcohol. Wie chronisch te veel drinkt, kan een roodachtig effect in het gezicht krijgen.” Is dat rode effect onomkeerbaar? “Als je een bepaalde grens overschrijdt, wel. Maar eens je op dat punt bent gekomen, spreken we waarschijnlijk al over de noodzaak van een levertransplantatie. Of en hoe rood je gezicht er door alcohol gaat uitzien, is deels genetisch. Veel mensen met een alcoholverslaving zien er net grauw en bleek uit.”

Van Vlierberghe: “Vervaling van de huid komt meestal voor bij mensen die ook roken, maar het kan ook gebeuren als je geen roker bent.”

Het effect van alcohol op je figuur

Van Vlierberghe: “Alcohol bevat véél calorieën, zo’n zeven kilocalorieën per gram.” Tytgat knikt: “Daardoor ga je op de klassieke plaatsen bijkomen. Bij mannen is dat vaak aan de buik, bij vrouwen aan de dijen. Veel alcohol gaat ook je hormoonbalans verstoren, en dat kan aanleiding geven tot overgewicht en zelfs obesitas, met tal van bijkomende problemen als mogelijk gevolg.”

“Mensen die alcohol gebruiken, maken ook chronisch te veel van het stresshormoon cortisol aan. Daardoor krijg je ook een gezwollen effect in het gezicht en het lichaam”, zegt Van Vlierberghe.

Het effect van alcohol op je lever

Tytgat: “Eigenlijk is de lever het kind van de rekening nummer één. Te veel alcohol zorgt rechtstreeks voor leverschade.”

Van Vlierberghe: “Denk aan leververvetting, leververlittekening, levercirrose en alle complicaties die daaraan vasthangen, tot zelfs leverkanker.”

Het effect van alcohol op je andere organen

Van Vlierberghe: “Door veel alcohol te drinken, kan je diabetes ontwikkelen en chronische ontstekingen krijgen ter hoogte van je pancreas of alvleesklier, met als gevolg chronische buikpijn. Of nog erger: je kan pancreaskanker krijgen, een kanker die zéér moeilijk te genezen is. Daarnaast vermindert veel alcohol drinken de functie van je nieren, wat kan zorgen voor een nierproblematiek. Op termijn ontstaat er ook hartspierverslapping en kan je, wat je darmen betreft, te maken krijgen met chronische diarree.”

“Naast al die effecten hebben vrouwen een vijfde meer kans om borstkanker te ontwikkelen. In feite is er een algemeen verhoogd risico op kanker bij wie drinkt, net zoals een verhoogd risico op slokdarmproblemen, maagontstekingen en maagproblemen.”

Het effect van alcohol op je zenuwen

“Er kunnen zenuwaandoeningen ontstaan door alcohol”, waarschuwt Van Vlierberghe, “en dat uit zich in tintelingen in de ledematen. Je kan vreemde gevoelens ervaren in je armen en benen, of juist óngevoeligheden met het risico dat je je ernstig bezeert.”

Het effect van alcohol op je vruchtbaarheid

Van Vlierberghe: “Mannen kunnen impotent worden en vrouwen infertiel.”

Het effect van alcohol op je psyche

Tytgat: “Echte alcoholverslaafden lijden op den duur aan hersenaandoeningen, men noemt dat het korsakovsyndroom. Ze krijgen zwarte gaten in het geheugen, worden paranoïde en wantrouwend, de hele persoonlijkheid verandert.”

Conclusie? “Alcohol zou verboden kunnen zijn”

Tytgat: “Er zijn zó veel fysieke en psychische gevolgen. Mocht alcohol nu pas worden uitgevonden, betwijfel ik of het een vergunning zou krijgen om op de markt te komen.”

Van Vlierberghe: “Het zou waarschijnlijk in een container bij ons toekomen, verborgen achter een kist bananen.”

Van Hal: “Tja, het zit er nu ingebakken en het is ook echt geformaliseerd. We staan bijvoorbeeld op de lijst van het immaterieel werelderfgoed van UNESCO met onze biercultuur. Dat betekent dat wij het engagement zijn aangegaan om die biercultuur te onderhouden. De overheid moet haar best doen om dat te blijven stimuleren.”

Tytgat: “Alcohol is al sinds eeuwen met de mens verbonden. Het is een drug, want het geeft afhankelijkheid en kan leiden tot alcoholisme. En toch staan we er als maatschappij heel tolerant tegenover. De enige reden die ik kan zien om het gereguleerd te houden, is dat er gelukkig heel veel mensen wel verantwoord met alcohol kunnen omgaan. Dat moeten we ook vermelden. Maar alcohol is en blijft een stofje dat ons lichaam niét graag heeft.”