“Het is een fabel dat zonnecrème na 12 maanden niet meer werkt”: dermatoloog over de levensduur van de bescherming (en hoe je die verlengt)

Zonnecrème heeft een vervaldatum. De meeste flesjes zou je al na een jaar moeten weggooien, want daarna zou de crème je minder tegen zonnebrand beschermen. Test-Aankoop beweert dan weer dat je ze gerust langer kan gebruiken. Dermatoloog Thomas Maselis verduidelijkt wanneer zonnecrème echt de vuilnisbak in moet en hoe je ze moet bewaren om dat moment uit te stellen.

In een land als België belandt een tube zonnecrème soms sneller dan verwacht achteraan de kast. Om die fles het jaar daarna, en misschien zelfs nog het jaar daarna, weer vrolijk boven te halen. Maar fabrikanten van zonnecrème raden dat af. Zij plaatsen steevast een vervaldatum op de fles en sporen aan om elk jaar een nieuwe fles te kopen.

Werkt verspilling in de hand

Een slimme verkooptruc is dat niet meteen. Het is echt zo dat zonnecrème vervalt, maar er is wel onenigheid over hoe lang zonnecrème dan wel houdbaar blijft. Veel producenten plaatsen op hun crèmes een ‘PNO’ of ‘periode na opening’, vergelijkbaar met de ‘ten minste houdbaar tot’ van voedingsproducten, en die is meestal ‘12M’ of twaalf maanden. In die periode garanderen de producenten dat de crème – met name de SPF en de UV-bescherming – optimaal werkt, daarna raden ze aan om voor de veiligheid een nieuwe te kopen. 

In 2017 stelde Test-Aankoop vast dat veel zonnecrèmes na twaalf maanden nog even goed werkten. “Een jaar later hebben we de producten getest nadat we ze in dezelfde omstandigheden bewaard hadden als tijdens een vakantieperiode (lage temperatuur in het vliegtuig, warmte, regelmatig openen …). Alle producten behielden hun SPF 50+-waarde en een goede UVA-bescherming”, schrijven ze. Ze besluiten dat een PNO van twaalf maanden ‘pure verspilling’ in de hand werkt en pleiten in de plaats daarvan voor een uiterste gebruiksdatum op de crèmes.  

Factor 50 wordt factor 45

Onduidelijk is het wel. In onze badkamerkast spotten we op een grote fles zonnecrème van vorig jaar een PNO van twaalf maanden, op een kleinere tube die we deze maand kochten, staat een uiterste houdbaarheidsdatum: april 2022. Moeten we die grote – nu nog halfvolle – fles al weggooien? Dermatoloog Thomas Maselis zegt van niet. 

“Met die PNO van twaalf maanden verwijst de producent vooral naar hoe lang het product verkoopbaar blijft. Want in die eerste twaalf maanden werken alle bestanddelen van de crème nog optimaal. Daarna vermindert de werking van de UV-filters, maar dat gaat erg traag. Het is dus een mythe dat zonnecrème na die twaalf maanden niks meer waard zou zijn”, stelt Maselis gerust.  

“In het tweede jaar zal een zonnecrème met factor 50 misschien nog een factor 45 of 40 hebben”, verklaart Maselis. “Die factor geeft de intensiteit van de UV-bescherming aan. Een crème met factor 50 laat nog twee procent van het UV-licht door, een crème met factor 30 drie procent en een crème met factor 10 tien procent. Je merkt: tussen factor 50 en 30 is er amper een verschil in werking.” Een crème die na een jaar van factor 50 naar factor 45 daalt, vermindert dus amper in werkzaamheid. 

Bye bye, bacteriën

Een crème vier of vijf jaar bijhouden, raadt Maselis evenwel niet aan. “Ik houd het persoonlijk op maximaal twee jaar.” Vooral als je de zonnecrème slim bewaart, kan je ze in het tweede jaar zonder zorgen opnieuw gebruiken. “Dat houdt dan vooral in: bewaar ze op een koele en donkere plaats. Temperatuurschommelingen tasten de UV-filters aan, net als lichtschommelingen.” In de koelkast zal een zonnecrème heel lang houdbaar blijven, bijvoorbeeld. 

“En zorg er ook voor dat de tube goed sluit. Hoe minder zuurstof in de fles geraakt, hoe beter.” Een spray is wat dat betreft dus handig, ook omdat de crème amper in contact komt met bacteriën van buitenaf. 

Is duurder beter?

Kan je met het blote oog vaststellen of een crème nog voldoende werkt of niet? Dat is moeilijk, zegt Maselis. “Maar als je ziet dat de crème is verkleurd of niet meer mooi glad en egaal is, dan kan je er redelijk zeker van zijn dat de werking echt niet meer optimaal is. Gooi die fles maar gewoon weg.” Wel opletten: dit principe werkt niet in de andere richting. Een crème die na drie jaar nog mooi glad is, zal niet noodzakelijk nog goed werken. 

En duurdere zonnecrèmes, blijven die langer houdbaar? Nee: volgens Maselis is er geen verschil tussen goedkope of dure crèmes. “Een duurdere crème zal meer ‘overbodige’ ingrediënten bevatten: een duurder parfum, bestanddelen die de huid voeden en misschien ook duurdere uv-filters. Maar die werken niet noodzakelijk beter.” Het enige waar je echt op moet letten bij de aankoop, is dat de crème zowel uvA- als uvB-filters bevat, zegt Maselis. “UvB-filters zijn standaard, die voorkomen dat je verbrandt en zijn aangeduid met de SPF-factor op de tube. UvA-filters gaan daarbovenop huidveroudering of huidkanker tegen.” Een crème die waterresistent is, vindt Maselis ook een must.