Mijd slippers en smeer genoeg. Podoloog geeft tips voor gezonde voeten bij sandalenweer

Met morgen wellicht 23 graden is het tijd om de sandalen uit de kast te halen. Of sleehakken of pumps. Al zijn die laatste twee dan weer slecht voor wie mooie, gezonde voeten wil. Podoloog Margaux Stevens verheldert hoe je schoenen de gezondheid van je voeten bepalen en hoe je vermijdt dat je voeten er oud gaan uitzien. “Voor deze schoenen zijn voeten anatomisch niet gebouwd.”

Met een beetje geluk geef je je voeten een basic verzorging waarbij je je teennagels geregeld bijknipt, overtollig eelt wegwerkt en met voetencrème verzorgt. Of misschien ben je zelfs het type dat vaste klant is bij het schoonheidssalon voor een pedicure inclusief gelakte teennagels. Maar daarmee voorkom je nog geen voetproblemen, weet podoloog en vicevoorzitter van de Belgische Vereniging der Podologen Margaux Stevens: “Net zoals alles in je lichaam een natuurlijk verouderingsproces doormaakt, geldt dat ook voor je voeten.”

“Sommige zaken zijn gelinkt aan ouder worden in het algemeen, zoals de conditie van je huid en je nagels. Andere problemen kunnen ook voor een stuk genetisch bepaald zijn. Óf hebben te maken met het jarenlang ­dragen van verkeerde schoenen of een voetprobleem waarvan je je lange tijd niet bewust was.”

Als je hakken draagt die hoger zijn dan dit aantal centimeters, moet je opletten

Voorbeelden van veelvoorkomende genetische aandoeningen zijn artrose en hallux valgus (scheefstand van de grote teen inclusief grote knobbel). Ook zijn sommige voetproblemen specifiek gelinkt aan mannen en vrouwen. Zo hebben mannen doorgaans sneller last van strammere voetspieren als ze ouder worden, waardoor stappen lastiger wordt. Bij vrouwen komt vaker hyperflexibiliteit voor, waarbij gewrichtsbanden in de voet zwakker kunnen zijn. Dat zorgt weer voor minder controle over je voet en voetbewegingen.

Margaux Stevens: “Ook de impact van verkeerd schoeisel is groot. Zeker bij iets oudere vrouwen die vroeger veel op stiletto’s en hakjes rondliepen, zie je veel misvormingen aan de voorvoet en de tenen. De voet is continu in een positie gedwongen waarbij de druk op de voorvoet en tenen staat.”

“Maar het is je hiel die ontwikkeld is om je gewicht te dragen en op te vangen, níét je voorvoet en tenen. Schoenen met hakken die hoger zijn dan drie centimeter vragen te veel van je voeten: je voeten zijn daar anatomisch gezien niet voor gebouwd. Als je er dagelijks op rondloopt, creëer je op den duur misvormingen. Zeker als je zwaarder bent gebouwd en je je voeten dus met veel gewicht belast.”

Als je stilettofans hoort vertellen dat hun hakken heerlijk zitten, ze er al jarenlang probleemloos op rondstappen en ze zelfs niet eens op platte schoenen kúnnen lopen, hebben ze daar effectief gelijk in. Door de abnormale voetstand zijn hun kuitspieren verkort, waardoor alleen al lopen op blote voeten pijnlijk kan zijn.

Margaux Stevens: “Je kan dan wel de hakhoogte langzaam afbouwen en onder begeleiding van een kinesist stretchoefeningen doen om opnieuw plattere schoenen te kunnen dragen. Maar dat gaat niet van de ene dag op de andere. Uiteindelijk zal je trouwens vanzelf minder vaak hakken gaan dragen.”

“Zestigplussers kunnen er misschien nog op rondstappen, maar na je zeventigste voelt hakken dragen meestal niet meer comfortabel. In een rusthuis zal je geen enkele persoon op hakken zien, omdat comfort dan primeert. Niemand wil dan nog ­afzien om mooi te zijn.”

Het grootste geheim achter gezonde voeten?

Naast de misvormingen door het jarenlang dragen van hakken kunnen je voeten met nog andere verouderingsproblemen te maken krijgen. Je botten worden brozer, je kraakbeen slijt, je fat pad of het vetkussen onder je voeten wordt dunner, spierkwaliteit en -sterkte nemen af ... Al die factoren samen maken dat je voet verandert als je ouder wordt. Én dat stappen pijnlijk kan worden. ­

Margaux Stevens: “Om je voeten zo gezond mogelijk te houden, is mobiel blijven heel belangrijk. Veel stappen, wandelen en bewegen dus. Ook als dat moeilijker of pijnlijker wordt. Ik merk dat als mensen pijn of last hebben van hun voeten, knieën of heupen, ze daar niet meteen iets mee doen. Ze zullen eerder een doktersbezoek en wandelen en sporten vermijden, waardoor ze nóg minder beweging krijgen. Ook dat heeft een negatief effect op de veroudering en achteruitgang van je voeten én je ­mobiliteit.”

Stap, wandel en sport je te weinig, dan worden de ­spieren in je voeten zwakker, en dat kan juist nog meer (pijn)klachten veroorzaken. Ook de botten in je voeten worden te weinig belast, waardoor ze sneller broos worden. Margaux Stevens: “Er zijn simpele hulpmiddelen om pijnvrij te kunnen stappen. Denk bijvoorbeeld aan een silicone orthese tussen de tenen die wrijving voorkomt, nagelbeugels die een nagel in de juiste richting laten groeien, of zolen.”

“Heb je echt pijnklachten of een bepaalde aandoening die ook effect heeft op je voetgezondheid, ga dan naar een podoloog. Die is paramedisch geschoold, in tegenstelling tot een voetverzorger of pedicure, waar je vooral naartoe gaat voor bijvoorbeeld eeltverwijdering of nagelverzorging. Omdat vergoedingen nogal kunnen verschillen, vraag je het best zelf na óf en hoeveel je van je ziekenfonds terugbetaald krijgt.”

Zeker als je een erg droge huid hebt en gemakkelijk kloven krijgt, is je voeten regelmatig insmeren nodig om je huid soepel te houden. Ook helpen speciale voetoefeningen om stabieler te stappen, mobieler te worden en meer controle over je voetspieren te krijgen.

Koop je weleens te kleine schoenen? Dan kan je deze lelijke misvormingen krijgen

Behalve geregeld bewegen kan je zelf al veel problemen voorkomen door de juiste schoenen te dragen. De regels daarvoor zijn simpel: de maximale hakhoogte bedraagt drie centimeter en het hielstuk van je schoen moet stevig zijn, net als de achterste helft van je zool. Vanaf het voorste deel van de zool tot waar je tenen zitten, kan je zool het best flexibel zijn. Merk of materiaal maakt daarbij eigenlijk niet zoveel uit.

Margaux Stevens: “Er is geen enkel merk dat alleen goede schoenen heeft of alleen slechte. Zelf heb ik schoenen van vijftien euro en schoenen van tweehonderd euro, in de veronderstelling dat die laatste in elk geval een paar seizoenen meegaan. Ik koop niet op basis van merk, alleen op basis van de juiste, stevige zool.”

Voldoet je schoen aan alle eisen, dan ben je er nog niet helemaal. Ook de pasvorm moet overeenkomen met de vorm van je voeten. En daar gaat het, zeker bij vrouwen, al eens mis. “Veel vrouwen zijn meester in het zo klein en smal mogelijk kopen van hun schoenen”, zegt Margaux Stevens.

“Vaak willen ze zelfs geen maat groter, ook al past die beter. Ze vinden een kleine voet mooier. Maar als je altijd in te kleine en te nauwe schoenen rondloopt, wennen je voeten daaraan en kan je niet meer objectief inschatten welke maat je écht nodig hebt.”

“Als je wil weten welke schoenmaat je hebt, teken je blote voet dan eens af terwijl je op een blad papier staat. Zet dan je schoen erop en kijk hoeveel ruimte er nog over is. Let er ook op dat je schoenen niet te spits toelopen, anders komen je tenen in de verdrukking. Je kan je voeten wel in te kleine schoenen proppen, maar dan zal je lelijke misvormingen krijgen, zoals hamer- en klauwtenen, verdikkingen op je teentopjes, extra eelt, likdoorns, ingroeiende teennagels en knobbels bij je grote teen en aan de zijkant van je voet bij je kleine teen.”

Deze zomerschoenen mijd je beter

Gelukkig is het idee dat je als vrouw pumps of hakjes moet dragen om er vrouwelijk uit te zien al lang achterhaald. Er is enorm veel keuze in mooie, comfortabele schoenen. En daar vallen sneakers zeker onder. Margaux Stevens: “Sneakers zijn ideaal, zolang ze maar een stevige hiel en de juiste zool hebben.”

“Om die reden zijn slippers niet goed om te dragen: ze bieden veel te weinig ondersteuning en zijn instabiel. Voor een strandvakantie of in de sauna zijn ze prima, maar draag ze niet lange tijd achterelkaar. Dat geldt ook voor open sandaaltjes. Ga je op citytrip of maak je een langere wandeling, kies dan voor een stevige schoen.”