Onbekend en onbemind: sofrologie als oplossing tegen stress

Stress. Slaapproblemen. Je slecht in je vel voelen. Tegenwoordig lijkt iedereen er mee te worstelen. Maar blijkbaar is er een simpele oplossing die langzaam maar zeker aan populariteit wint, genaamd sofrologie. Letterlijk betekent het de studie van het bewustzijn in harmonie. Lekker vaag, daarom kloppen we aan bij experte Pascale Crauwels voor een proefsessie om te checken waar het over gaat. En vooral: of het ook echt werkt.

“Wat bezorgt jou stress?” Ik ben net binnen in de praktijk van sofrologe Pascale Crauwels, of ik krijg al een vraag in m’n schoot geworpen. “Een halfuur zoeken naar een parkeerplaats, terwijl je ondertussen beseft dat je te laat zult arriveren op een afspraak”, opper ik. Een antwoord uit het leven gegrepen, want ik was effectief niet op tijd voor ons interview. Pascale glimlacht. “Opvallend. Waarom zorgt dat ervoor dat je begint te piekeren? Je kan toch niets veranderen aan het drukke verkeer en het feit dat er teveel auto’s rondrijden?” 

Volgens haar is het een duidelijk teken dat ik - samen met heel veel andere mensen - de lat vaak te hoog leg. “Alles moet perfect zijn, van het droppen van je wagen tot de prestaties op het werk, ons uiterlijk, het huishouden en ons sociaal leven. Het gevolg: af en toe wordt het allemaal te veel. Dankzij sofrologie kan je vermijden dat het zo ver komt”, legt Pascale uit. 

Grieks trio

De term sofrologie is een samenstelling van drie Griekse woorden: soos (rust), fren (bewustzijn) en logos (wetenschap). Letterlijk betekent het dus de studie van het bewustzijn in harmonie. Of simpeler: een westerse relaxatiemethode om rustiger te worden en energie bij te tanken. De techniek werd in de jaren 60 ontwikkeld door dokter Alfonso Caycedo. De Spanjaard had zich jarenlang verdiept in yoga, meditatie, hypnose en oosterse geneeskunde, maar bleef op zijn honger zitten en ontwikkelde uiteindelijk een aanpak die je zowel fysiek als mentaal sterker zou maken. 

“Bij sofrologie is er een duidelijk verband tussen geest en lichaam”, stelt ook Pascale. “Als we onder druk staan, geeft het lichaam signalen. Denk aan knarsetanden, schouders die vastzitten of spanningshoofdpijn. We beseffen dat we gestresseerd zijn, maar door ons druk en jachtig leven wuiven we de signalen weg. Via relaxatieoefeningen proberen we er toch bij stil te staan. Terwijl je aandacht geeft aan je fysieke klachten, leer je ook je geest in balans te houden en op een positieve manier in het leven te staan.”

Te zweverig?

Het klinkt met andere woorden als de heilige graal van een gezonde levensstijl. In landen als Frankrijk en Spanje is de relaxatiemethode al goed ingeburgerd. “In Zwitserland krijg je zelfs een korting op je ziekteverzekering als je het volgt”, stelt de sofrologe. Bij ons is het niet bepaald bekend. Mogelijks is het iets te zweverig voor de nuchtere Vlaming, maar dat ontkent Pascale. “De theorie valt niet op een-twee-drie uit te leggen”, geeft ze toe. “Maar het is toch niet omdat je moeilijk kunt beschrijven wat het juist is, dat het de stempel ‘zweverig’ moet krijgen? Wij spreken niet over chakra’s, gebruiken geen wierook en zijn geen goeroes. Sofrologie bestaat uit praktische oefeningen om mensen met beide voeten op de grond te zetten.” 

Pascale was jaren geleden fulltime aan de slag als kinesist. Ook toen keek ze enkel naar fysieke klachten, niet naar het bewustzijn. “In die tijd kreeg ik heel wat mensen met spanningshoofdpijn over de vloer. Ik gaf hen dan massages, maar na enkele weken keerden ze terug. Zo leerde ik dat je mensen niet geneest als je de diepere oorzaak niet aanpakt.” 

Ze ging in de leer bij de grondlegger Caycedo himself, en werkt nu ook als sofrologe. Om bekendheid te geven aan het fenomeen, bracht ze recent zelfs een boek uit, De kracht van sofrologie. Met succes, want ze krijgt steeds meer patiënten over de vloer. En die zijn heel verschillend. Sommigen zijn slechte slapers of gaan gebukt onder stress van het werk. Anderen zitten in een vechtscheiding. “Het valt me ook op dat er steeds meer jongeren naar mij worden doorverwezen. Het is goed dat ze vroeg de stap zetten, want dan krijgen ze de oefeningen sneller onder de knie. Bovendien heb ik de indruk dat ze er ook meer voor openstaan. Als ze een proefsessie uitproberen, zijn ze meteen verkocht.” 

Uitgetest

Ondertussen is mijn nieuwsgierigheid ook geprikkeld; hoog tijd om enkele oefeningen uit te proberen. Pascale vraagt me op een stoel te gaan zitten, mijn beide voeten stevig op de grond te zetten en de ogen te sluiten. “Ik ga je eerst leren het verschil te voelen tussen spanning en ontspanning”, zegt ze met een sussende stem. 

De Antwerpse legt uit dat ik vijf verschillende systemen heb: het hoofd, de nek en schouders, de borstkas en rug, de buik en lage onderrug, en tot slot de onderbuik, zitvlak en benen. Die verschillende systemen moet ik één voor één opspannen en ontspannen. Tegelijkertijd moet ik diep in- en uitademen om tot rust te komen. 

Vervolgens moet ik proberen om alle spanningen en stress los te laten. Hoe? Door te wrijven over mijn voorhoofd, gekke bekken te trekken, mijn schouderspieren te masseren, mijn hoofd heen en weer te rollen en mijn romp te draaien. “Zachtjes, we doen hier niet aan gymnastiek”, corrigeert Pascale mijn hevige bewegingen. Verder legt ze uit dat andere relaxatiemethodes zoals yoga, meditatie en hypnose aan de slaapgrens grenzen, maar dat moet bij sofrologie net vermeden worden. Om alert te blijven, moet ik eerst op het puntje van mijn stoel gaan zitten en vervolgens rechtstaan. 

Op het einde van de sessie mag ik opnieuw gaan zitten, relaxed tegen de leuning. Pascale geeft me de opdracht om even de tijd nemen om alles een plaats te geven. Toegegeven: ik ben volledig relaxed. Dat is ook nogal wiedes. Ik heb net een halfuur lichaamsontspanning achter de rug, gecombineerd met ademhalingsoefeningen en stretchoefeningen. Straffer is dat ik écht voel hoe gespannen ik ben. Ik weet heus wel dat ik af en toe pieker over deadlines op het werk, de renovatie van een appartement, een discussie met vrienden en allerlei kleine akkefietjes - zoals het vinden van een parkeerplaats -  maar blijkbaar laat dat ook zo z’n sporen na. In plaats van te blijven gaan als een duracellkonijn, zou ik af en toe beter luisteren naar mijn lijf en de pauzeknop induwen. 

Nog een frappante vaststelling: het is de eerste keer in lange tijd dat ik even niets gedaan heb, behalve rustig ademen en een beetje bewegen. Iets wat voor velen ongetwijfeld herkenbaar is. In de auto brullen we mee met de hitjes op de radio, thuis vinden we altijd een klusje dat afgewerkt moet worden en bij het minste of geringste moment van verveling grijpen we naar onze smartphone. Is sofrologie een tovermiddel tegen stress? Neen. Maar het is wel een goede herinnering dat onze zorgen niet zomaar verdwijnen. Integendeel, we moeten aanvoelen wanneer het allemaal te veel dreigt te worden en het is nodig om onszelf te ontspannen. Alleen zo voorkomen we dat al dat gepieker de spuigaten uitloopt.

Pascale Crauwels, De kracht van sofrologie, Manteau, 144 p.,€ 22,50. 
Wil je het ook eens uittesten? Vanaf 19 november organiseert Pascale een initatiereeks. Meer info vind je op haar website.