Op de rug, zij of buik: slaapexpert Annelies Smolders legt uit waarom we een favoriete slaaphouding hebben (en wat de beste is)

De ene kan de weg naar dromenland pas vinden als die op z’n rug ligt als een mummie. De ander ligt liever als een zeester of opgerold als een foetus. Iedereen heeft zo wel een favoriete slaaphouding. Hoe komt dat eigenlijk? Slaapexpert Annelies Smolders geeft tekst en uitleg, en vertelt wat een koppel moet doen als er gevochten wordt om een specifieke kant van het bed. “Meestal slapen vrouwen het liefst zo ver mogelijk van de deur. Wellicht een restant van ons holbewonersverleden.”

Vijf minuten lepeltje-lepeltje liggen, en vervolgens verhuizen naar de eigen kant van het bed om zich in de favoriete houding te nestelen. Zo ziet het slaapritueel van het gemiddelde koppel eruit. “Mensen zijn echt verknocht aan een specifieke houding”, bevestigt slaapexpert en psycholoog Annelies Smolders (bekend van Start to Sleep en ontwikkelaar van online slaaptherapie).

“Hoe dat komt, weten we niet zeker. Er is nog niet veel serieus wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd naar onze slaaphoudingen. Vermoedelijk heeft veel te maken met smaak en gewoonte. Lag je als kind met twee in een bed? Het kan zijn dat je later nog in een klein hoekje kruipt. Stond je bed vroeger tegen een muur, en sliep je het liefst op je linkerzijde met je gezicht weg van die muur? Dan is de kans groot dat je ook later pas de slaap kan vatten als je op je linkerzijde ligt.”

Een bewogen nacht

Veel mensen schrikken dat ze ’s nachts veel bewegen. Ze hebben namelijk de indruk dat ze op dezelfde manier wakker worden als ze in slaap gevallen zijn. Maar daar is niets van aan, zegt Smolders: “’s Nachts doorlopen we enkele slaapfases, waarin we een verschillende hartslag en spierspanning hebben. En jawel, dat resulteert in gedraai en gewoel. Daarnaast worden we gemiddeld om het uur à anderhalf uur wakker. Dat is een piepklein, onbewust moment. Maar dan nestelen we ons vaak in onze favoriete houding. Lekker comfy om weer verder te dutten.” 

“Tijdens de ochtend beleef je meer van die wakkere momentjes. Je keert dan telkens terug naar je favoriete houding en wordt uiteindelijk wakker. Hierdoor lijkt het alsof je in exact dezelfde positie ligt als de avond voordien. In werkelijkheid heb je - letterlijk - een bewogen nacht achter de rug.”

Prima positie

Omdat je dus sowieso veel beweegt, bestaat er niet zoiets als ‘de beste slaaphouding’. Dat is simpelweg de positie die je persoonlijk het leukst vindt. Vanuit fysiek standpunt is het echter een ander verhaal. “Wie last heeft van reflux slaapt beter niet op z'n buik, want dan geef je je maag vrij spel. Je zijde krijgt de voorkeur. Voor mensen met apneu of hartklachten is het geen goed idee om op de rug te slapen. Dan hebben ze meer kans dat de keelholte smaller wordt, waardoor ze meer snurken of waardoor de adem zelfs kan stokken.”

Volgens de expert is slapen op de linkerzijde, met de armen naast je en de benen lichtjes opgetrokken, het allerbeste. “Dan worden je organen, en dan vooral de maag en de longen, het minst belast. Ook voor rugklachten is de linkerzijde het meest aangewezen.”

Wakker liggen om de juiste kant van het bed

We hebben niet alleen een favoriete slaaphouding, maar ook een vaste plaats in bed. “Meestal slapen vrouwen het liefst aan de kant van het bed, die het verst van de deur is. Zogezegd het verste van gevaar, met een partner ertussen die je kan beschermen. Wellicht een restant van ons holbewonersverleden. Toen moesten mannen de ingang van de grot bewaken, tegen wilde dieren.”

“Als vrouwen wat ouder worden, wordt er vaak van plek geswitcht. De reden? Ze moeten ’s nachts vaker naar toilet of willen door de menopauze middenin de nacht van slaapkleed wissen omdat ze volledig bezweet zijn. En dan willen ze hun echtgenoot niet wekken.”

Maar wat als je met twee linksslapers zit die gaan samenwonen, en willen strijden voor ‘hun’ kant van het bed? “Erover praten en een deal sluiten, er zit niets anders op”, lacht Smolders. “Op basis van mijn ervaring weet ik dat het meestal de vrouwen zijn die zich opofferen. Mijn advies: de goede slaper moet zich aanpassen, want die kan toch overal dutten. De slechte slaper heeft meer voorwaarden nodig om zich op z’n gemak te voelen, dus help hem of haar een handje.” 

Dan komt het erop neer om even door te bijten. Smolders: “Een nieuwe kant van het bed of een nieuwe slaaphouding is even wennen. Psychologisch gezien duurt het het maximaal twintig dagen voor mensen nieuwe slaapgewoontes hebben aangenomen. In de praktijk zal na een dikke week al gewenning optreden.” 

En wat als het echt niet lukt? “In het ergste geval kan je een aantal technieken toepassen, zoals slaapdeprivatie. Je kruipt dan wat later in bed om meer slaperigheid uit te lokken. Als dat niet werkt, moet de andere partner een poging wagen en zich aanpassen.”