SOS sinusitis: een expert legt uit hoe je ervan verlost raakt

Een verstopte neus, kloppend hoofd, druk in het aangezicht: het zijn maar enkele kenmerken van sinusitis. Gelukkig kan je er wat doen. Neus-keel-oorexpert Philippe Gevaert legt uit hoe. 

Door een sinusontsteking voel je je ellendig. Toch hebben je sinussen een belangrijke functie. “Die kleine holtes in het hoofd staan in verbinding met de neus-keelholte en zorgen ervoor dat je hoofd niet uit volledig, zwaar bot bestaat en je hoofd dus letterlijk niet te zwaar wordt”, zegt prof. Philippe Gevaert, kliniekhoofd NKO in UZ Gent. “Belangrijker nog is hun beschermende taak. Ze vormen een soort van kreukelzone en beschermen zo de vitale delen in het hoofd bij een eventueel trauma. Zonder sinussen zou je oog bij een klap compleet beschadigd zijn.”

Verkoudheid of sinusitis?

Je kan sinussen vergelijken met doodlopende straten die uitgeven op de bovenste luchtweg, aka de neus-keelholte. Een opstopping in het centrale kruispunt kan dus ook de zijstraten flink doen vastlopen. Prof. Gevaert: “In de meeste gevallen is een sinusitis een uit de hand gelopen verkoudheid. Een infectie of ontsteking kan het slijmvlies in de sinussen – bedoeld om fijn stof, vuil en andere indringers af te voeren – doen opzwellen en zo het drainageproces verstoren.” De grens tussen een verkoudheid en sinusitis is niet altijd heel duidelijk. “Als verkoudheidsklachten na vijf dagen toenemen of langer dan tien dagen aanslepen, spreken we van een sinusitis. In 99 procent van de gevallen is de oorzaak viraal en verdwijnt een sinusitis binnen de drie weken spontaan. In uitzonderlijke gevallen kan er een bacteriële bijbesmetting optreden en zijn antibiotica toch nodig. Bij zeer hevige hoofdpijn gecombineerd met etterig slijm en koorts doe je er goed aan een arts te raadplegen.”

Acuut of chronisch

De gemiddelde Belg belandt jaarlijks weleens in de lappenmand met sinusitis. Bij grotere pechvogels wordt een sinusitis chronisch. Prof. Gevaert: “De klachten houden dan langer dan twaalf weken aan. Patiënten hebben last van een neusverstopping, slijmen in de keel of neus, hoofdpijn, een drukkend gevoel in het aangezicht ... De pijn is weliswaar minder hevig dan bij een acute sinusitis, maar wel constant aanwezig. In sommige gevallen gaat die zelfs gepaard met reukverlies. Dat zien we vooral bij patiënten met neuspoliepen: goedaardige gezwellen die in de neus groeien en een obstructie vormen – die je niet mag verwarren met de neusamandelen die bij kinderen weleens verwijderd worden.”

Chronische sinusitis komt vaker voor dan je denkt. “Uit een studie van de UGent blijkt dat 19 procent van de Belgen er last van heeft. Scandinavische landen – waar de bevolkingsdichtheid lager is – doen het beter. Verder onderzoek is nodig, maar er lijkt een belangrijk verband tussen chronische luchtwegproblemen en de luchtkwaliteit.” Chronische sinusitis is niet onschuldig. “Het maakt je vatbaarder voor verkoudheden en dus ook voor acute sinusitis. Het is belangrijk om oorzaken op te sporen. We weten dat astma en allergieën bij deze patiënten vaker voorkomen. Ook roken, een job in een stoffige omgeving en reflux zijn bekende risicofactoren.”

Een chronische sinusitis met neuspoliepen blijkt dan ook een vaak miskend probleem. “De chronische ziekte gaat gepaard met pijn, ongemakken, een verlies van reuk en smaak en heeft een impact op de levenskwaliteit”, benadrukt prof. Gevaert. “Neuspoliepen komen bij 2 tot 4 procent van de bevolking voor. Ze operatief verwijderen biedt verlichting, maar volstaat niet altijd. Veel patiënten hebben meermaals chirurgie nodig. Binnen de UGent voeren we al meer dan twintig jaar onderzoek om de ziekte beter te begrijpen. Op basis van onze bevindingen werden al heel wat therapieën getest, waaronder een behandeling die inwerkt op de antilichamen van ons immuunsysteem. De resultaten van deze therapie zijn veelbelovend. In onze buurlanden wordt dit middel al terugbetaald. Bij ons is het nog wachten op de officiële goedkeuring.”

Ontzwellen

Dé remedie om weer van je sinusitis af te raken? Het gezwollen slijmvlies tot rust brengen. “Ontzwellende neussprays werken snel en doeltreffend”, zegt prof. Gevaert. “Maar je neus raakt eraan verslaafd. Bij overmatig gebruik zijn je neusschelpen niet meer in staat om zelf te ontzwellen. Gebruik de sprays maximaal vijf tot zeven dagen. Vraag bij ernstige of herhaalde klachten naast een ontzwellende spray ook een spray met cortisone. Deze werkt pas na een week optimaal. Wanneer je de ontzwellende spray stopzet, neemt de andere het dus over.”

Van water tot douche

Naast medicatie is spoelen belangrijk. “Zowel bij acute als chronische sinusitis helpt zout water”, benadrukt prof. Gevaert. “Maak je eigen zoutoplossing door 9 gram zout te mengen in een liter water of koop een kant-en-klare mix. Doe dat zout water in een neusdouche of neuskannetje en spoel. Je apotheker kan je daarin adviseren. Van dure buisjes met zout water ben ik geen fan.” Ook stomen kan helpen. “Dat lost het probleem niet op, maar biedt wel een zeker comforteffect. Geef verder je lichaam de tijd om te herstellen en kruip op tijd in bed.”

Zo gebruik je je neusspray correct

Apotheker en doctoraatsstudente Sophie Scheire: “Verkeerd gebruik gaat ten koste van de werking en vergroot de kans op bijwerkingen.” Zo gebruik je hem juist.

1. Schud de neusspray voor gebruik
“Sla je deze stap over, dan is de medicatiedosis de ene keer sterker dan de andere.”

2. Buig je hoofd licht voorover
“Zo blijft het middel in de neus en voorkom je dat het in de keel terechtkomt.”

3. Spray weg van het neustussenschot
“Twee op de drie patiënten spuiten niet weg van het neustussenschot, waardoor de kans op neusbloedingen toeneemt. Mik dus richting je neusvleugel.”

4. Gebruik consequent
“Meer dan helft van de patiënten die hun neusspray langdurig moeten gebruiken, doet dat niet lang of vaak genoeg.”

Extra tip: “Combineer je een neusdouche en neusspray? Gebruik de spoeling dan altijd voor de spray. Zo wordt de weg als het ware vrijgemaakt.”