Steeds meer koppels slapen apart. Slaapexpert: “Het zegt niks over de kwaliteit van je relatie”

Apart slapen met je partner: veel koppels doen het, maar weinigen durven dat toe te geven. Zo’n ‘slaapscheiding’ is nochtans niet zo negatief als ze klinkt. Integendeel, ze kan zelfs je relatie redden. Twee koppels die niet langer hetzelfde bed delen getuigen. “Ik mis haar warme lichaam wel naast me. Maar nu hoef ik me niet meer schuldig te voelen.” Slaapexperte Annelies Smolders licht toe hoe je apart slapen het best aanpakt en wat je kan doen als je elkaar niét wil missen in bed.

Hilde (64) en Karel (66) slapen sinds vijf jaar als een roos in hun eigen slaapkamer

Hilde: “Toen we drie jaar geleden ons huis verkochten en naar een appartement verhuisden, besloten we dat het beter zou zijn om aparte slaapkamers in te richten. Ik geef toe dat die beslissing vooral van mijn kant kwam, maar Karel heeft zich er nooit tegen verzet. Hij wist hoe erg mijn nachtrust verstoord werd door zijn slaapproblemen. Mijn man is een verschrikkelijke snurker. Ik draag al jaren oordopjes, maar toch hoor ik hem nog. Een ander probleem: Karel heeft reuma en wisselt ’s nachts vaak van positie. Hij heeft te veel pijn in zijn gewrichten om lang in dezelfde houding te blijven liggen. 

“Dat neem ik hem natuurlijk niet kwalijk. Maar ik ben een lichte slaper, dus telkens wanneer hij begon te woelen, werd ik wakker. En door zijn gesnurk duurde het heel lang voor ik opnieuw in slaap viel. Onze relatie begon eronder te lijden. Ik was elke morgen slechtgehumeurd en werkte mijn frustraties uit op hem. Ook al weet je dat je partner er niks aan kan doen dat hij snurkt en je bijna uit bed duwt, toch raak je na een tijdje geïrriteerd, niet het minst door de vermoeidheid.”

“Ik durf dus gerust te zeggen dat het besluit om apart te slapen goed geweest is voor ons huwelijk. Al besef ik dat dat waarschijnlijk ook met onze leeftijd te maken heeft. Pasgetrouwde koppels vinden het vanzelfsprekend om ’s nachts dicht bij elkaar te liggen. Wij zijn op een leeftijd gekomen dat vrijen minder belangrijk is. We compenseren de nachtelijke knuffels door ons ’s avonds in de zetel samen onder een dekentje te nestelen. En op zondagochtend kruipen we af en toe nog eens bij elkaar in bed.”

Karel: “Ik geef toe dat ik het er lastiger mee heb dan Hilde dat we niet meer samen slapen. Ik mis haar warme lichaam in bed. Maar anderzijds hoef ik me nu niet meer schuldig te voelen omdat ik haar uit haar slaap hou. Een ander voordeel is dat ik recent een waterbed gekocht heb, iets wat ik al heel lang wilde, maar wat Hilde helemaal niet zag zitten. Ik kan de temperatuur van het water regelen om de pijn in mijn gewrichten te verzachten. Hilde slaapt liever in een fris bed.”

“Vroeger hadden we altijd ruzie omdat ik graag een heel warm donsdeken wilde, terwijl zij genoeg had aan een katoenen laken. Die discussies zijn nu verleden tijd. Ik heb ook een tv geïnstalleerd in mijn slaapkamer. Hilde gaat meestal vroeger naar bed dan ik. Nu kan ik zonder schuldgevoel vanuit mijn warme waterbed genieten van een sportprogramma of een serie op Netflix. Als de kleinkinderen blijven logeren, vinden ze het gezellig om bij ons in bed te kruipen. Ze mogen kiezen of ze bij oma of opa slapen. Meestal kiezen ze voor oma omdat zij niet zo snurkt. Ik kan hen alleen maar gelijk geven. (lacht)”

Toon (37), die samen is met Kathy (36), vluchtte naar de logeerkamer om zijn nachtrust te redden

Toon: “Slapen is bij ons altijd een gevoelig onderwerp geweest. Kathy gaat graag op tijd naar bed en staat het liefst vroeg op. Bij mij is het net omgekeerd. Ik ben een echte nachtraaf en kan in het weekend tot ’s middags in bed liggen. Althans, dat kon ik, want sinds we twee kindjes hebben is dat geen optie meer.”

“Toch slaag ik er niet in om voor middernacht in bed te kruipen, terwijl Kathy dikwijls al om tien uur ‘s avonds naar boven trekt. Zij werd elke keer wakker wanneer ik bij haar in bed kwam liggen. Ik was op mijn beurt geïrriteerd omdat ik ’s morgens om zes uur gewekt werd door haar wekker. Kathy staat in het onderwijs en moet vroeg naar school vertrekken, maar ik heb glijdende uren en werk ook vaak van thuis uit. Ik kan het me dus permitteren om twee uur langer te slapen dan zij. Want ook al ga ik graag laat naar bed, ik heb wel degelijk acht uur slaap nodig.”

“Een van de redenen waarom Kathy zo vroeg onder de wol kruipt, is omdat ze een heel slechte slaper is. Ze slaapt snel in, maar wordt na een paar uur wakker en ligt dan lang te woelen. Ze heeft ook vaak last van nachtmerries en praat in haar slaap. In stressvolle periodes schiet ze soms krijsend wakker. Dan is ze helemaal in paniek en moet ik haar minutenlang kalmeren. Zij valt daarna meestal snel weer in slaap en weet er ’s morgens niks meer van, maar bij mij duurt het minstens een halfuur voor ik bekomen ben van de schrik.”

“Een jaar geleden was het zo erg dat we elkaar elke nacht meerdere keren wakker maakten. Eén nacht was ik zo geïrriteerd dat ik in de logeerkamer ben gaan liggen. Dat deed ik vroeger ook vaak toen Kathy nog borstvoeding gaf. Het was niet mijn bedoeling om er een gewoonte van te maken, maar we moesten allebei toegeven dat we een betere nacht hadden. Eerst deed ik het een paar keer per week, maar ondertussen liggen we bijna elke nacht apart. Echt romantisch is het niet, maar we zijn ’s morgens wel beter uitgerust en kunnen daardoor meer van elkaar verdragen. Als je altijd moe bent, krijg je een kort lontje. Als ik minstens zeven uur geslapen heb, heb ik ook meer geduld met de kinderen. Dat alleen al is wat mij betreft een goede reden om apart te slapen.”

Kathy: “Als ik aan bevriende koppels vertel dat wij in aparte kamers slapen, kijk ik meestal tegen gefronste wenkbrauwen aan. Maar vrij snel volgt er begrip of zelfs jaloezie. Ik hoor vaak dat koppels koppig in hetzelfde bed blijven liggen omdat ze vinden dat het zo hoort, terwijl hun nachtrust daar gigantisch onder lijdt. Want laat het duidelijk zijn: wij hebben een heel gelukkige relatie en een gezond seksleven. Toegegeven, er komt iets meer planning aan te pas dan vroeger, maar is dat niet bij alle koppels met jonge kinderen het geval?”

“Vrijen is iets waar we bewust tijd voor maken, meestal in het weekend. Het gebeurt niet meer zo spontaan als vroeger, maar dat was ook niet het geval toen we nog wel samen sliepen en allebei uitgeput waren. Soms kruipt Toon even mee bij mij in bed wanneer ik ga slapen. Dan knuffelen we, babbelen over de kindjes of overlopen onze dag. Wanneer ik het licht uitdoe, gaat hij beneden nog wat tv-kijken, in de logeerkamer een boek lezen of naar muziek luisteren. Ik denk zelfs dat we nu vaker bewust tijd voor elkaar maken dan vroeger.”

“Het enige nadeel aan dit slaappatroon is dat de kindjes weten dat er nu plaats is bij mama in bed. Onze oudste dochter komt ’s nachts dikwijls stiekem bij mij liggen, al heb ik ook haar al een paar keer wakker gemaakt door in mijn slaap te babbelen. Ik heb het gevoel dat zij er minder last van heeft dan Toon. Kinderen vallen sneller weer in slaap als ze ’s nachts wakker worden. Ik probeer er geen gewoonte van te maken om de kinderen bij mij te laten slapen, maar eigenlijk vind ik het best gezellig om ’s morgens wakker te worden met een van mijn dochters naast mij. Alleen is toch ook maar alleen.”

Delete het taboe

We beseffen almaar meer hoe belangrijk slaap is voor onze lichamelijke en geestelijke gezondheid. En dus gaan we sneller op zoek naar oplossingen als onze partner ons uit onze slaap houdt. Hoe komt het dan toch dat er nog altijd een taboe rust op apart slapen binnen een relatie?

Psychologe, slaapexperte en ontwikkelaar van de online slaapcoaching Start to Sleep Annelies Smolders: “Koppels moeten samen slapen, dat hoort nu eenmaal zo. Mensen zijn bang dat hun seksleven eronder zal lijden als ze in aparte bedden de nacht doorbrengen. Als je aan de buitenwereld toegeeft dat je in een andere kamer dan je partner ligt, lijkt het alsof je niet meer intiem bent. Maar als je slecht slaapt, ben je meestal toch te moe en te geïrriteerd om te vrijen, dan komt het er zeker niet van.”

“Soms lopen de irritaties over een slechte nachtrust zo hoog op dat samen slapen net een averechts effect heeft. Het is beter om allebei uitgerust te zijn, want alleen dan krijg je zin in seks. Niemand geeft het graag toe, maar veel koppels moeten seks inplannen in de agenda. Of ze nu samen slapen of niet. Echt spontaan vrijen gebeurt enkel tijdens de eerste achttien maanden van een relatie. Dat is ook logisch, en helemaal niet erg. We hebben het allemaal druk en zijn ’s avonds moe.”

Het is de schuld van de leeftijd

Annelies Smolders: “Een heel groot deel van onze nachtrust bestaat uit lichte slaap. Hoe ouder je wordt, hoe lichter je slaapt, en hoe sneller je wakker wordt. Bovendien vergroot met de leeftijd ook de kans op snurken. Veel partners hebben daarnaast een andere voorkeur wat licht, geluid en temperatuur betreft. De ene slaapt graag met het raam open, de ander niet. Vrouwen die in de menopauze komen, willen dikwijls niet meer onder een dekbed slapen omdat ze dat te warm vinden, terwijl hun partner daar net van houdt.”

“Er zijn heel veel slaapverstoorders die een koppel parten kunnen spelen, zeker bij het ouder worden. Ik merk vaak in mijn praktijk dat koppels apart gaan slapen wanneer hun kinderen op kot gaan. Dan is er plots een bed vrij en hoeven ze de schijn niet meer op te houden tegenover hun kroost. Dat is natuurlijk nergens voor nodig, want al dan niet apart slapen zegt niets over de kwaliteit van je relatie.”

Eerste hulp bij slechte slaap

Annelies Smolders: “Dikwijls maken koppels thuis goede afspraken over hun slaapritueel, maar slaan ze in paniek als ze op vakantie gaan. De slechtste slaper van de twee jut zich al maanden van tevoren op en komt bij mij in de praktijk om hulp vragen. Met behulp van cognitieve gedragstherapie leer ik mensen om te slapen in alle omstandigheden. Koppels die er toch voor kiezen om in één bed te blijven liggen, help ik op die manier om hun slaapkwaliteit te verbeteren.”

“Want dat frustreert mij nog het meest, dat veel mensen met hun slaapproblemen blijven rondlopen, terwijl er vrijwel altijd een oplossing voor is. Een partner die snurkt is een slaapprobleem zoals een ander. Je nachtrust lijdt eronder, net zoals bij insomnia of slaapwandelen. Je hoeft je er zeker niet bij neer te leggen. Apart slapen brengt in veel gevallen soelaas, maar kruip je ’s nachts toch liever tegen je partner aan, laat je dan helpen door een expert. Je nachtrust zal er wel bij varen.”

De voornaamste redenen waarom koppels kiezen voor apart slapen

1. Een van de partners snurkt.
2. De ene partner slaapt lichter dan de andere, beweegt veel of praat in zijn/haar slaap.
3. Andere voorkeuren wat betreft matras, temperatuur in de kamer, soort van dekbed, enzovoort.
4. Andere levensritmes (wanneer bv. een partner in een ploegensysteem werkt).
5. Kleine kinderen die ’s nachts zorg nodig hebben.

Apart slapen, zo pak je het aan: 

4 tips van slaapexperte Annelies Smolders:

• “Slaap je liever apart? Wees dan eerlijk tegen je partner, leg uit wat je stoort en maak goede afspraken.”
• “Zorg ervoor dat het apart slapen niet nefast is voor jullie intieme relatie. Plan bewust momenten bij elkaar in bed. Het is geen schande om seks nu en dan op de agenda te zetten.”
• “Kruip ’s ochtends wanneer je wakker wordt nog even bij elkaar onder de lakens om te knuffelen. Op die manier begin je toch samen aan je dag.”
• “Neem ook ’s avonds de tijd om als koppel de dag af te sluiten. Ga bijvoorbeeld samen naar boven om nog wat te lezen en laat de nachtraaf naar zijn of haar eigen kamer vertrekken zodra de andere partner ingedommeld is.”