Vanaf wanneer drink je echt té veel? Expert: “Je bent sneller aan het bingedrinken dan je denkt”

Waagde jij je al aan ‘Dry January’? Slim, want een tijdelijke alcoholstop komt met veel gezondheidsplussen. Dat ondervinden ook Lynn en Valérie. “Mijn zonen vinden dat ik liever en rustiger ben.” Professor toxicologie, Christophe Stove, legt uit wanneer je écht te veel drinkt en somt de acht voordelen op van zo’n alcoholstop. “Ook wie enkel in het weekend doorzakt, kan zonder het te beseffen tot deze gevarengroep behoren.”

Iedereen weet dat de glaasjes alcohol tijdens de eindejaarsfeesten rijkelijk vloeien. Net daarom werd januari omgedoopt tot ‘Dry January’, een maand waarin je alle alcoholische consumpties aan de kant schuift. Pittig voor sommigen, maar wel erg voordelig.

Sinds kort bestaat er zelfs een nieuwe variant: ‘Damp January’. De ommezwaai is iets softer, want je schroeft je consumpties stevig terug, maar geniet nog altijd van een glaasje alcohol. De uitdaging is daardoor dus minder extreem, waardoor de slaagkans groter is.

Hoe dan ook drink je volgens het Vlaams expertisecentrum ­Alcohol en andere Drugs wekelijks het best niet meer dan tien eenheden alcohol en las je ook een aantal alcoholvrije dagen in. “Die norm van tien is trouwens geen aanbeveling, maar een hoeveelheid waarvan men aanneemt dat het geen uitgesproken gezondheidsrisico met zich meebrengt”, zegt Christophe Stove, professor toxicologie aan de UGent.

“Dat betekent niet dat tien glazen per week onschadelijk zijn. Elk glas dat je niet drinkt, is sowieso beter. Een groot deel van de Belgische bevolking zit ruimschoots over die norm en wordt dus ook geconfronteerd met de gevaren van alcohol. Ik denk dan aan hart- en vaatziekten, maar ook aan verkeersongevallen en geweldpleging. De negatieve effecten van alcohol zijn zeer ingrijpend. En laten we de maatschappelijke kost – door productiviteitsverlies, gezondheidskosten, justitie – niet vergeten, die in ons land oploopt tot meer dan 500 euro per persoon per jaar.”

Je bent sneller aan het bingedrinken dan je denkt

Een echt afhankelijkheidsprobleem loert om de hoek bij wie dagelijks gemiddeld meer dan zes eenheden alcohol drinkt. Ter info: een eenheid staat gelijk aan tien gram alcohol, oftewel een glas bier of wijn. Een zwaarder bier zoals Duvel levert je twee eenheden op.

“Ook wie op weekdagen twee glazen wijn en in het weekend zwaar doorzakt, kan zonder het te beseffen tot deze gevarengroep behoren. Bingedrinken, in 2 uur tijd minstens 4 (voor vrouwen) tot 6 (voor mannen) glazen alcohol consumeren, is trouwens sowieso een alarmsignaal.”

Stoppen met drinken levert je gezondheid altijd een voordeel op. “De gezondheidswinst is het grootst bij stevige drinkers. Logisch, bij hen is de negatieve impact van alcohol een pak groter dan bij wie occasioneel een glas drinkt. Zoals zowat met alles geldt: geniet met mate, wees bewust van je alcoholgebruik en onthoud dat drinken en rijden niet ­samengaan.”

8 voordelen van een alcoholvrij leven

1. Het is goed voor je lever

Alcohol is en blijft een toxische stof die ons lichaam zo snel mogelijk probeert op te ruimen. "Bij de afbraak van alcohol ontstaat een toxisch product, aceetaldehyde", zegt prof. Stove. "Die stof wordt in de lever gevormd. Net als andere toxische stoffen berokkent ook aceetaldehyde vooral schade op de plaats waar ze gevormd wordt. Ter hoogte van de lever dus. Overmatig drinken kan tot leverfibrose en -cirrose leiden, wat zelfs kan evolueren in leverkanker."

Stop je met drinken, dan geef je je lever de kans om zich te herstellen. "De schade aan de levercellen kan zelfs gemeten worden aan de hand van bepaalde eiwitten in het bloed. Stopt het overmatige alcoholgebruik, dan verdwijnen die eiwitten vanzelf na enkele weken."

2. Je voelt je fitter

In opvolgstudies bij Tournée Minérale geven deelnemers aan dat ze zonder alcohol beter sliepen, zich daarna fitter voelden en bewuster omgingen met alcohol. Ook op lange termijn heeft zo’n pauze dus een positief effect op het alcoholgebruik.

Ook op mentaal vlak is de impact van alcohol niet min. "Overmatig drinken is nadelig voor de cognitieve functie. En terwijl alcohol sombere gevoelens aanvankelijk lijkt te ‘verdoven’, werkt het op langere termijn averechts. Mensen hebben steeds méér alcohol nodig om hetzelfde gevoel te ervaren. Zo kom je in een vicieuze cirkel terecht. Mensen wéten dat ze te veel drinken, maar kunnen het niet laten. Dat wijst op psychische afhankelijkheid, iets waar velen mee worstelen."

3. Je spijsverteringsstelsel kalmeert

Heb je na een glas te veel steevast last van een branderig gevoel in de maag? "Stoppen met drinken brengt je spijsverteringsstelsel tot rust." Alcohol is een bijtende stof. Het irriteert en beschadigt het beschermende slijmvlies in de keel, mond, slokdarm en maag.

4. Je veiligheid vergroot

Uit onderzoek blijkt dat alcohol een van de belangrijkste killers in het verkeer is én vaker leidt tot seksueel ­geweld. "Alcohol bemoeilijkt de uitvoering en coördinatie van bewegingen, vertraagt reflexen … Precies dat maakt het zo gevaarlijk in het verkeer. We werken als laboratorium nauw samen met politie. Bij verkrachtingszaken zien we dat alcohol een van de voornaamste verdovers is. Het is een middel dat iemand in een staat brengt waarin hij of zij niet meer in staat is om een consensuele relatie aan te gaan. Zo zien we dat vanaf een promille van ongeveer 1,8 de kans groter is om het slachtoffer van seksueel geweld te worden."

5. Je hart en vaten versterken

"Minder alcohol drinken bewijst je hart en bloedvaten een gunst. Alcohol zorgt op de lange termijn namelijk voor hart-en vaatproblemen. Er is een link tussen overmatig alcoholgebruik en cardiovasculaire problemen zoals hartaanvallen en een verhoogde bloeddruk."

6. Je spaart calorieën

Ruil je wijn en co. in voor een caloriearm virgin alternatief, dan merk je dat op de weegschaal. "In de volksmond heeft men het weleens over ‘glazen boterhammen’, maar alcohol bevat zelfs nog meer calorieën", zegt prof. Stove. Terwijl een frisse pint (en een glas witte wijn) je zo’n 110 kilocalorieën oplevert, bevat een donker bier bijna het dubbele. "Ons lichaam verbrandt de energie uit alcohol bovendien vrij traag, waardoor de calorieën (en de bierbuiken) er snel aantikken. Alcohol heeft ook een drempelverlagend effect. Na een glas te veel is de verleiding groot om er nog een te drinken, en de sociale context maakt ongezonde keuzes, zoals een pak frieten, nog aanlokkelijker."

7. Je risico op kanker neemt af

Wereldwijd is alcohol verantwoordelijk voor minimaal 4 procent van de kankers. "Het verband is het duidelijkst bij kankers van het spijsverteringsstelsel – keel-, slokdarm-, maag- darmkanker … – en ook borstkanker. Zo heeft alcohol een effect op oestrogenen en andere hormonen, die gelinkt worden aan bepaalde borstkankers. Overmatig drinken vergroot de kans om een van die kankers te ontwikkelen. Drink je niet, dan stijgt je risico niet."

8. Je hebt geen katers meer

Stekende hoofdpijn, slopende vermoeidheid en een vleugje misselijkheid … Zonder alcohol hoef je alvast geen katers meer te vrezen. "Zo’n kater wordt mee veroorzaakt door aceetaldehyde, de stof die bij de afbraak van alcohol vrijkomt. Bij grote hoeveelheden alcohol stapelt die stof zich op, met alle gevolgen van dien. Antabuse, een gekend alcoholstopmiddel, verhindert trouwens de afbraak van aceetaldehyde. Drink je toch, dan word je ‘gestraft’ met een slecht gevoel."

Redactrice Lynn stopte anderhalve maand geleden met drinken: “Plots werd ik gebrandmerkt tot ‘saaie vriendin’”

Lynn: “Eerlijk is eerlijk: tot anderhalve maand geleden was de kans groot dat ik jou vlotjes onder tafel dronk. Ik kan best wat ‘verzetten’. Op café, tijdens het koken of in de zetel spot je me zelden zonder glas wijn in de hand. Het idee om zes weken alcohol te bannen – een noodzakelijke voorwaarde in een nieuw suikerloos eetschema ­– baarde me dan ook wat kopzorgen. Chips en co. afzweren is één ding, maar mijn dagelijks wijntje schrappen? Daar keek ik pas écht tegen op.”

“Gelukkig stapten mijn man en beste vriendin mee in mijn missie. Alcoholvrije etentjes en bezoekjes aan ons stamcafé bleken even gezellig. Zelfs na een nachtje doorzakken sliep ik als een roos zonder gesnurk naast mij. Zelfs mijn vertrouwde sluimerende ochtendhoofdpijn verdween samen met het laatste glas wijn.”

“In drinkend gezelschap bleek de uitdaging groter. Ik vond het stiekem wel grappig om het niveau van wijnende vrienden te zien zakken. Anderen hadden het moeilijker met mijn water en muntthee. Het leek wel of ik gebrandmerkt werd tot ‘saaie vriendin’, terwijl ik me net energiek en alert voelde. Diepe gesprekken voeren lukt trouwens zoveel beter zonder wijn. Het mooiste compliment kreeg ik van mijn zonen, die opmerkten dat ik liever en rustiger was. Iets wat mijn broer trouwens ook spontaan aangaf. Een vriendin sprak me dan weer aan over hoe mijn huid zo mooi straalde. Mooie plussen, al zit de grootste verandering wellicht tussen mijn twee oren. Zes weken zonder alcohol heeft me doen beseffen hoe makkelijk ik een fles wijn opentrek. Iets wat ik in de toekomst anders wil.”

Presenatrice Valérie Thys (47) schrapte in maart alcohol van het menu: “Nu pas merk ik dat alcohol ook een drug is”

Valerie: “Ik ben nooit een groot drinker geweest, maar vóór corona was de wereld afreizen en sterrenrestaurants uittesten mijn grootste hobby. Aan tafel bij een sterrenchef wil je de full experience: aangepaste wijnen dus. Die bourgondische levensstijl zorgde ervoor dat ik in tien jaar tijd flink wat kilo’s aankwam. Ik was het beu om elke keer een grotere kledingmaat te nemen. Maar wat ik ook probeerde, niets hielp dat getal op de weegschaal naar omlaag. In maart besloot ik om alcohol te schrappen en meer te bewegen. In vier maanden tijd was ik negen kilo kwijt.”

“Ik voel me veel fitter. Niet dat ik constant in een waas leefde, maar na een avond drinken was ik geen mens. Ik werd ’s nachts steevast wakker met een enorme nadorst, en zo’n gebroken nacht zinderde nog dagen na. Mijn slaap is heilig. Als ik niet goed slaap, functioneer ik niet. Mijn slaapkwaliteit is er enorm op vooruitgegaan.”

“Nu pas merk ik dat alcohol ook een drug is. We zeggen dat niet graag omdat het legaal is, maar eigenlijk wil je er steeds meer van. Ik mis het niet. Mijn hersenen zijn geherprogrammeerd. Alcohol hoort niet meer bij gezelligheid. Krijg ik een glaasje aangeboden, dan voelt het natuurlijk om iets anders te vragen. Er bestaan zoveel lekkere alternatieven. Ik ben een grote fan van The Mocktail Club. Hun flessen staan standaard in de koelkast.”

“We gaan nog altijd graag goed op restaurant, maar kiezen nu voor aangepaste non-alcoholische dranken. En eerlijk? Met een glas wijn bij elke menugang heb je op het einde van de rit niet alles geproefd zoals je dat doet als je nuchter bent. Ik vind het zonde om zoveel geld te betalen voor een avond die in een waas eindigt.”

“Dat je niet drinkt, moet een persoonlijk keuze zijn. Stigmatiserende reacties maken me kwaad, net als mensen die in de wagen stappen met een glas op. Al merk ik gelukkig wel een mentaliteitsverandering. Ik begrijp dat niet drinken niet voor iedereen makkelijk is. Zeker voor jongeren, die willen erbij horen. Maar nee leren zeggen, kan jezelf alleen maar ten goede komen. Af en toe moet je tegen de meute in durven te gaan.”

Wie een handje hulp nodig heeft bij ‘Dry January’ (of ‘Damp January’) kan trouwens de app ‘Reframe’ downloaden. Die helpt je bij het verminderen of elimineren van alcohol.