Vitamines & co: alles wat je moet weten over voedingssupplementen

Een op de vijf Belgen slikt elke dag vitamines. Tegen de vermoeidheid, de stress of ter versterking van de weerstand. Een goed idee? Wij vroegen het na.

'Als je gezond leeft en er een gevarieerd voedingspatroon op nahoudt, dan zijn voedingssupplementen eigenlijk overbodig', vindt professor Christophe Mattys, voedingsdeskundige verbonden aan het UZ Leuven. ‘Dan haal je alle vitaminen en mineralen die je lichaam nodig heeft gewoon uit je maaltijden.’ Maar daar wringt vaak het schoentje. Niet iedereen heeft tegenwoordig tijd om elke dag een voldoende gevarieerd menu in elkaar te boksen. We zien steeds minder zonlicht en maken minder vitamine D aan. Tel daar nog een flinke portie stress bij die alle energie uit ons wegzuigt, en het wordt duidelijk dat een klein vitamineduwtje in de rug voor veel mensen meer dan welkom is.

Overdrijf niet
‘Begin echter nooit zomaar in het wilde weg te slikken’, waarschuwt professor Matthys. ‘De theorie ‘baat het niet, dan schaadt het niet’ gaat namelijk niet op voor voedingssupplementen. Als je te hoge dosissen van bepaalde vitaminen of mi neralen binnenkrijgt, kan dat heel wat neveneffecten met zich meebrengen. Zo kan een ijzeroverschot op termijn schade aanrichten aan je
lever. Te veel selenium brengt een verhoogd risico op tumoren met zich mee en een te hoge concentratie jodium kan je schildklier aantasten.’ Gelukkig zijn de supplementen die bij ons verkocht worden, onderworpen aan strenge regels. ‘België is een van de weinige landen die producenten verplichten om rekening te houden met de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) van vitaminen en mineralen. Als je een supplement koopt in het buitenland of online, kan dat gigantisch hoge dosissen van bepaalde stoffen bevatten! Onze maximumgrenzen zijn een stap in de goede richting. Maar ze zijn geen perfecte oplossing. Hoeveel voedingsstoffen je exact nodig hebt, hangt onder andere af van je gewicht en varieert van persoon tot persoon. De ADH’s die bepaald zijn voor volwassenen, worden bovendien ook gebruikt voor supplementen die voor kinderen op de markt komen. Als je jouw kind een supplement wil geven, moet je dus voorzichtig zijn en zeer goed de bijsluiter lezen.

Meten is weten
Daarnaast moet je weten dat een supplement je niet op een-twee-drie meer energie kan geven. Je hebt daarvoor een chronische kuur nodig, afgestemd op jouw tekorten’, vervolgt professor Matthys. ‘Ga daarom liever eerst te rade bij een arts, om de oorzaak van je vermoeidheid te achterhalen. Het is mogelijk dat je futloos bent omdat je bloedarmoede ontwikkeld hebt door een ijzerdeficiëntie. In dat geval kan een ijzersupplement zeker soelaas bieden. Maar een dokter zal nog verder kijken: hoe komt het dat je te weinig ijzer hebt? Mogelijk wordt dat veroorzaakt door een gebrek aan het mineraal koper, dat een belangrijke rol speelt bij de regulatie van ijzer in je lichaam. Als dat het geval is, mag je zo veel ijzerpillen slikken als je wil, het niveau zal niet omhoog gaan zolang je jouw kopertekort niet aanpakt. Dat maakt een goede begeleiding zo belangrijk.’

Risicogroepen
Vegetariërs en veganisten krijgen sowieso minder ijzer en vitamine B12 binnen omdat ze geen vlees of dierlijke producten eten. Zij zouden dus voldoende peulvruchten en andere vleesvervangers op het menu moeten zetten om dat te compenseren. ‘Dat is niet evident, dus voor hen kunnen voedingssupplementen zeker aangewezen zijn’, weet Sarah De Saeger, professor farmaceutische wetenschappen aan de UGent. ‘Andere risicogroepen zijn zwangere vrouwen of vrouwen met een kinderwens. Zij zijn gebaat bij een inname van foliumzuur. Voor kinderen onder de vijf jaar en ouderen is extra vitamine D aangewezen. Niet per se omdat ze te weinig buitenkomen, maar omdat hun huid die sowieso minder goed kan aanmaken. Vitamine D zorgt ervoor dat calcium goed opgenomen wordt in het lichaam en kan zo osteoporose voorkomen. Daarnaast kunnen supplementen ook nuttig zijn voor mensen die een strikt vermageringsdieet volgen of intensief sporten. In samenspraak met hun arts, tenminste.’

Gouden raad
Zodra de dokter vastgesteld heeft welke vitaminen en mineralen je nodig hebt, kan je op basis daarvan een supplement gaan kopen. Er bestaan zowel individuele hulpstoffen als multipreparaten, die een combinatie aan vitaminen en mineralen bevatten. Daar moet je soms mee opletten. Als er in een multisupplement bijvoorbeeld zowel ijzer als calcium zit, zullen die twee stoffen niet opgeslorpt worden door je lichaam. Die vormen namelijk een complex, dat niet absorbeerbaar is. Komt ijzer voor
in combinatie met vitamine C, zal het juist beter opgenomen worden. ‘Het is niet evident om als consument je weg te vinden in het gigantische aanbod van voedingssupplemen ten’, weet professor De Saeger. ‘Toch zijn er enkele algemene aanbevelingen waarop je je kan baseren:’

• Als je een supplement koopt, haal het dan in de apotheek. Er worden ook preparaten verkocht in de supermarkt, bij de drogist en in natuurwinkels, maar een apotheker is de enige die het juiste advies kan verschaffen en op de hoogte is van de wetgeving. Hij zal bovendien kunnen vertellen of een supplement interageert met bepaalde geneesmiddelen.
• Termen als ‘organisch’, ‘kwalitatief’ en ‘natuurlijk’ zijn heel misleidend. Je kan in de natuur de meest toxische stoffen tegenkomen, dus het is niet omdat een product dat label heeft, dat het ook voor honderd procent veilig is.
• De enige manier om te weten of een supplement van goede kwaliteit is, is door na te gaan of het genotificeerd is. Dat wil zeg- gen dat het goedgekeurd is door de FOD Volksgezondheid. Fabrikanten zijn niet verplicht om het notificatienummer te ver- melden, maar de meesten doen dat wel. Dat wordt voorafgegaan door de code ‘NUT’, ‘PL’ of ‘AS’.
• Of je een genotificeerd supplement koopt in de vorm van een poeder, drankje, pil of capsule maakt niet zo veel uit. Producenten doen onderzoek om te zien onder welke vorm hun middel het beste effect heeft, want dat verschilt van product tot product.
• De prijs van een supplement vertelt je heel weinig. Meer bekende merken kunnen dankzijmarketingtechnieken makkelijker wegkomen met een duurder product. Staar je daar dus niet blind op, een duurder product is geen garantie voor kwaliteit.