Volgens studie word je minder snel ziek door koud te douchen, redactrice Marie test het uit. “Elke cel van mijn lichaam is klaar om de dag te trotseren”

Cryotherapie is jezelf blootstellen aan (extreme) koude. Het zou tal van fysieke en mentale gezondheidsproblemen aanpakken en je immuunsysteem een boost geven. Steeds meer mensen zweren er dan ook bij. Zeker met de winter in aantocht en vervelende virussen op de loer. Redactrice Marie testte de techniek uit en nam een week lang elke dag een ijskoude douche. “Wanneer ik aangekleed en al neuriënd de deur uit ben, ben ik die 30 seconden afzien al bijna vergeten.” Dokter Servaas Bingé licht de voordelen van koud douchen toe.

Redactrice Marie: “Vooraleer ik mijzelf (letterlijk) onderdompel in (de wetenschap rond) ijskoud water, doe ik de nodige research. Koud water of cryotherapie wordt blijkbaar al eeuwenlang gebruikt als natuurlijke remedie tegen allerlei kwalen, maar dankzij Nederlander Wim Hof (62) werd het de laatste jaren steeds populairder.”

“Hof is op zijn zachtst gezegd een buitengewoon man, zo blijkt: ‘the iceman’ heeft maar liefst zesentwintig wereldrecords op zijn naam staan. Volgens hem is dat te wijten aan een combinatie van ademhalingsoefeningen en het feit dat hij heel regelmatig een ijsbad neemt. De Wim Hof-methode waarbij je kou doorstaat om jezelf mentaal en fysiek weerbaarder te maken, is inmiddels wereldberoemd én een wetenschappelijk erkende techniek.” 

Kou trotseren, verkoudheid vermijden

“Wil je weten waarom ik nooit verkouden wordt?”, horen we de ijsman zeggen in bovenstaande video. “Als je niet zelf naar de koude gaat, komt de koude naar jou. Om te voorkomen dat je verkoudheid, griep of andere winterziektes krijgt, moet je koud douchen en de kou trotseren. Zo komt de koude nooit naar jou.”

Klinkt goed, maar valt dat ook hard te maken? Volgens een studie van het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam bij 3.018 eigen werknemers wel. Daaruit bleek dat wie elke dag even een koude douche neemt, minder lang en minder ernstig ziek is dan wie dat niet doet. Het ziekteverzuim daalde met 29 procent.

Geen wonder dat steeds meer mensen doorheen de jaren een bepaalde vorm van cryotherapie gingen integreren in hun dagelijkse leven, met zeer gunstige effecten als resultaat.

Onder het motto ‘eerst zien, dan geloven’ beslis ik om de meest laagdrempelige vorm van cryotherapie uit te testen: jezelf elke dag dertig seconden met ijskoud water ‘afdouchen’. Het hoort bij de opkomende ‘intermittent living’-beweging, een wetenschappelijk onderbouwd fenomeen waarbij je je lijf en brein uitdaagt met korte stressprikkels. “Door onszelf van tijd tot tijd een kleine stressprikkel te geven, leert ons lichaam zich aan te passen aan die vervelende omstandigheden. Waardoor we resistenter worden tegen stress en sterker en energieker worden”, weet dokter Servaas Bingé.

Bye bye paniekaanvallen

Redactrice Marie: “Ik ben iemand die heel geïnteresseerd is in natuurlijke hulpmiddeltjes om je gezondheid te bevorderen, dus ik sta te popelen om deze alternatieve, kosteloze techniek uit te proberen. Als voorspel bekijk ik de aflevering ‘Cold Comfort’ van ‘The Goop Lab’ (een docuserie waarin actrice Gwyneth Paltrow enkele alternatieve geneeswijzen onder de loep neemt) op Netflix. ‘Koud water is een geweldige manier om mensen weer controle te geven over hun humeur’, aldus Wim Hof die, uiteraard, een gastrol heeft in de desbetreffende aflevering. Interessant: cryotherapie kan dus ook beïnvloeden hoe je in je vel zit.”

“In de aflevering daagt Hof enkele stervelingen uit om met hem in het ijskoude Lake Tahoe te springen. Het verdict? De dappere stakkers voelden zich energetisch, uitgelaten, fysiek en ja, zelfs mentaal sterker. ‘Het voelde als een keerpunt in mijn leven’, horen we iemand zeggen. ‘Ik heb sindsdien geen angst- en paniekaanvallen meer gehad.’ Of dat volledig te wijten is aan die ene sprong in het water betwijfel ik, maar als iemand die ook regelmatig geteisterd wordt door paniekaanvallen, ben ik benieuwd wat zo’n week ijskoud douchen met mijn mentale gezondheid zal doen.”

Bye bye aangeslagen ramen

Redactrice Marie: “Voordelen voor fysieke en mentale gezondheid én huid en haar? Ik ben er helemaal klaar voor. Daarnaast heb ik ook ooit ergens gelezen dat ijskoud water je borsten strakker maakt, en wie wil dat nu niet? Het enige obstakel: de temperatuur zelf. Voor we aan dit experiment beginnen, moet je namelijk weten dat ik het type persoon ben dat zeven maanden na haar verhuis nog altijd geen gordijnen voor de badkamer heeft. Daarnaast ben ik ook het type persoon dat graag heet, correctie: gloeiend heet, doucht. Zó heet dat de spiegels en ramen in mijn badkamer nadien altijd gedurende vijftien minuten met een waas bedekt zijn. Dat lost wel het probleem van mijn gebrek aan gordijnen op, want de tientallen buren kunnen zo niets zien als ik poedelnaakt uit de douche stap.”

“Van mijn gebruikelijke douchetemperatuur plots overschakelen naar ijskoud is dus een grote stap voor mij. Ik hou mijn hart al vast voor de momenten ná het douchen, want er is niets dat ik harder haat dan naakt zijn en het koud hebben tegelijkertijd. Super happig ben ik er dus niet op, maar ik heb het ervoor over. Voor de wetenschap! En om mijn immuunsysteem, humeur, huid en haar blij te maken.”

De test

Redactrice Marie: “Ik ga er niet om liegen, de eerste keer dat ik de doucheknop honderdtachtig graden naar de allerkoudste stand draai is geen pretje. ‘Het duurt maar dertig seconden, het duurt maar dertig seconden', sus ik mezelf gedurende de halve minuut die een eeuwigheid lijkt te duren. Ik bijt door, en vlieg bijna uit de douche eens de timer van mijn smartphone afgaat. Het eerste dat me meteen opvalt: het is lang niet zo koud om vanonder een koude douche te komen dan vanonder een warme. Dat begint goed.”

“Voor ik de douche nam was ik moe, en nadien stond mij een vrij lange treinrit te wachten waar ik tegenop zag. Maar ik moet zeggen dat ik me, zonder te overdrijven, na deze eerste koude douche energetisch en opgeladen voelde, helemaal klaar om aan de tocht te beginnen. Tegen dat ik aangekleed en al neuriënd de deur uit was, was ik die dertig seconden afzien al bijna vergeten.”

“Gedurende de daaropvolgende dagen herhaal ik dit proces. Ik was mijn haar, lichaam en gezicht met lauwwarm water en spoel mezelf gedurende dertig seconden met ijskoud water af. Ik wind er geen doekjes om: het werd er niet leuker op. Al viel de eerste helft van de halve minuut doorgaans beter mee dan de laatste vijftien seconden. Die ervoer ik keer op keer als, nu ja, hels. Pas na een volledige week merkte ik dat de halve minuut voorbij begon te tikken in plaats van te kruipen, en dat mijn lichaam aan de temperatuur begon te wennen. Uiteindelijk valt een weekje best mee om aan een nieuwe gezonde gewoonte te wennen, toch?”

Beter dan koffie

“Wat me na elke koude douchebeurt weer opviel was het heerlijke, frisse gevoel dat ik had eens ik mijn kleren aantrok. Het klopt wat ze zeggen, zo’n koude douche maakt je écht wakker. Logisch, zal je misschien denken, mar het voelde werkelijk alsof ik werd wakker gemaakt op een dieper niveau. Nog meer dan na mijn teerbeminde ochtendkoffie. Alsof elke cel van mijn lichaam klaar was om de dag te trotseren. Mentaal voelde ik me opgewekter en veerkrachtiger en ik had minder last van moodswings. Of dat te wijten is aan het placebo-effect laat ik in het midden. Mijn huid en haar voelden ook aangenamer aan, en ja, zelfs mijn borsten zagen er beter uit in de spiegel.”

“Het eindoordeel: ik sluit me aan bij zij die koud douchen aanprijzen. Toegegeven, fijn is anders, maar wat stellen dertig seconden op een dag nu voor? Wat mij betreft wegen de voordelen veel zwaarder door dan het ene nadeel: een halve minuut kou lijden. Koud afdouchen wordt ongetwijfeld een vast onderdeel van mijn routine. Want als ik mijn dag begin met het overwinnen van een klein, zelf opgelegd obstakel dat me ook nog eens fysieke en mentale voordelen oplevert, kan ik alles aan.”

Dokter Servaas Bingé zet alle fysieke voordelen van koud douchen op een rijtje

1. Je maakt endorfines aan

Bingé: “De eerste keer dat je zo’n koude douche neemt, zorgt dat voor redelijk wat stress. Het allereerste dat gebeurt is dat de concentratie van endorfines wordt verhoogd. Dat is hetzelfde stofje dat vrijkomt tijdens het sporten. Endorfines geven ons een goed gevoel en verbeteren onze stemming over het algemeen. Ik heb zelfs eens een studie gelezen waarin werd aangetoond dat cold shower-therapie zou kunnen dienen als onderdeel van de behandeling tegen depressies. Het is een laagdrempelige techniek die weinig bijwerkingen heeft en ja, het voelt wat oncomfortabel aan, maar het is zeker niet gevaarlijk.”

2. Je metabolisme verbetert
“We hebben twee soorten vet: wit en bruin vet”, vervolgt Bingé. “Het witte vet vind je vooral terug in de buik en gaat gepaard met obesitas, hart- en vaatziekte en chronische aandoeningen. Het bruine vet is het vet waar we mee geboren worden, het babyvet. We weten dat dat bruin vet heel belangrijk is voor onze gezondheid, we hebben daar allemaal een bepaalde mate van nodig.” 

“De meeste mensen hebben vooral wit vet. Ondertussen weten we dat wit vet stoffen produceert die ontstekingen in de hand werken, terwijl bruin vet er juist voor zorgt dat het lichaam stabieler en gezonder blijft. Als we regelmatig een koude douche nemen versnellen we ons metabolisme, waardoor we op termijn een grotere verhouding bruin vet dan wit vet zullen hebben.”

3. Je bloedcirculatie verbetert

“Door het mechanische effect van een koude douche gaan onze bloedvaten samentrekken. De reden daarvoor is dat het lichaam de lichaamstemperatuur wil behouden. Als we nadien terug opwarmen zetten die zich weer uit. Het is heel gezond om je bloedvaten van tijd tot tijd eens te laten samentrekken en uitzetten. Dat gebeurt ook tijdens het sporten: je jaagt je bloeddruk omhoog, waardoor de elasticiteit van je bloedvaten verbetert.”

4. Je aanmaak van witte bloedcellen wordt gestimuleerd

“Door de shock van het koude water gaan we de aanmaak van witte bloedcellen stimuleren, waardoor we minder vatbaar zijn voor griepachtige symptomen en verkoudheden.”

“Kortom: die koude stressprikkel heeft een heel aantal voordelen die op wetenschappelijk niveau aangetoond zijn en verdient dus zeker een plaatsje in een gezonde levensstijl. Het is ook bewezen dat ’s ochtends koud douchen je helpt wakker te worden en je zuurstofopname verhoogt. Ik doe het zelf ook: omdat ik voel dat ik energieker uit de douche stap en mijn dag zo met een lach begin. Plus: zo heb ik een reden om sneller vanonder de douche uit te komen, want na zo’n dertig seconden koud water heb je het wel wat gehad. Daardoor douche je korter, wat beter is voor het milieu want je verbruikt minder water, en zo verlies je minder tijd.” 

Bingé heeft nog een laatste tip voor wie wil beginnen met koud afdouchen. “Als ik ’s avonds douche gebruik ik geen koud water, want dan wil ik me juist ontspannen in plaats van mezelf energie te geven.”

De ideale douchetemperatuur

Het nut van douchen met koud water reikt een pak verder dan het boosten van je immuunsysteem en mentale gezondheid alleen. Ook onze huid en ons haar hebben er baat bij. “Hoe kouder de douche, hoe beter voor onze huid”, aldus dermatoloog Thomas Maselis. “En dat geldt zéker in de winter, wanneer de lucht droog is.”

“Warm water droogt de huid uit, nog meer dan koud water. Heet water kan zelfs de keratinecellen op de buitenste laag van onze huid en onze epidermis beschadigen. Hoge temperaturen drogen de huid uit en kunnen huidaandoeningen zoals eczeem verergeren, waardoor de huid jeukerig, rood en droog kan worden.” Kortom: koud douchen is alleen maar goed nieuws voor ons grootste orgaan. En ook wat ons haar betreft, geeft het heel wat voordelen: koud water zorgt namelijk voor meer glans, omdat het de huidschubben op ons hoofd afsluit.