Waarom zijn zoveel mensen bang van spinnen?

Hoeveel mensen net schrik hebben is niet geweten, maar naar schatting zou zo’n 3 tot 6% van de bevolking een heuse spinnen- of arachnofobie hebben. Marieke Impens, klinisch psycholoog en gedragstherapeut bij The Human Link, legt uit hoe dat komt.

We weten allemaal dat de spinnen in onze contreien geen reëel gevaar vormen en toch schieten heel wat mensen in een kramp als ze een exemplaar zien voorbijkruipen. “Er zijn verschillende theorieën over waarom we zo massaal bang zijn van de kleine beestjes. Enerzijds wordt gezegd dat de mens voorgeprogrammeerd is om er angstig voor te zijn. Dat we een soort van kwetsbaarheid in onze hersenen hebben die maakt dat we bijvoorbeeld veel minder bang zijn voor koeien dan voor spinnen, terwijl koeien mogelijk een groter risico vormen voor ons.”

“Er is ook een wetenschappelijke stroming die stelt dat spinnenangst een evolutionaire oorsprong heeft. Mogelijk vormden ze vroeger een bedreiging voor de mens. Ons oerinstinct vertelt ons dat de beestjes gevaarlijk zijn. Verder is onze angst voor spinnen waarschijnlijk ook voor een groot deel aangeleerd. Als je bijvoorbeeld als kind ziet dat je ouders spinnen vies vinden en dat ook uiten, neemt een kind dat zelf makkelijk over. Dat kan beginnen als een kleine angst, maar door vermijdingsgedrag kan dat uitgroeien tot een spinnenfobie.”

Van de 600 spinnensoorten in België is er niet één gevaarlijk voor mensen, je zou toch denken dat we slim genoeg zijn om dat te beseffen? “Het menselijk brein bestaat uit verschillende circuits. Dat van het verstand werkt bijvoorbeeld een stuk trager dan het circuit waarin ervaringen (of het gebrek aan ervaringen) primeren. We weten met ons verstand wel dat spinnen hier niet gevaarlijk zijn, maar op het moment zelf voelt dat niet zo.”

Verschil fobie en angst

1 op de 10 mensen lijdt aan een specifieke fobie, maar dat is niet hetzelfde als angstig zijn voor iets. Impens: “Iedereen heeft angst, dat is een normale menselijke emotie. We spreken pas van een fobie als het de keuzes in je leven beïnvloedt of beperkt. Als je bijvoorbeeld niet alleen durft te gaan wonen omdat je bang bent van spinnen. Of niet in een tent durft te slapen of bepaalde landen vermijdt door je angst voor de insecten. Bij sommige mensen gaat de spinnenfobie zelfs zo ver dat ze niet meer in bepaalde delen van hun huis durven te komen.”

Kun je een fobie behandelen?

“De makkelijkste manier is confrontatietherapie, oftewel blootstelling aan datgene waar je bang van bent. “Door in de buurt van spinnen te verkeren, doe je nieuwe ervaringen op en leer je met je angst om te gaan. Dat klinkt nu heel simpel, maar vraagt heel veel van de persoon met de fobie en ook de therapeut moet daarvoor de juiste technieken toepassen. De angst kan bovendien altijd even terug de kop op steken. Als je ooit bang was van iets, zul je altijd gevoeliger blijven om die angst opnieuw te ontwikkelen. Dus het is belangrijk dat mensen blijven doen wat ze in de therapie geleerd hebben, zelfs als ze volledig van hun angst af zijn.”