Wie je haat, zegt veel over jezelf. Psychologe: “Ben jij nog wel de slimste?”

Ooit al geklaagd of geroddeld over iemand en je daardoor stiekem beter gevoeld? Schaam je niet, zegt psychologe Roos Woltering. Ze legt uit waarom haat (soms) een guilty pleasure kan zijn. En wanneer je er te ver mee gaat.

Of je het nu wil toegeven of niet, iemand haten kan best goed voelen. Denk aan die ene vervelende collega op het werk of de schoonmoeder die altijd commentaar op je heeft. Je frustraties over die persoon uiten voelt best goed, toch?

Al klinkt het wel tegendraads: hoe kan een negatieve emotie zo plezierig zijn? Relatiepsycholoog Roos Woltering kan dat verklaren. “Haatgevoelens zijn een natuurlijke reactie op stress. Klagen of roddelen over iemand is de ideale manier om een stresserende situatie te ontvluchten en spanning te ontladen. Daarom voelt het zo heerlijk.”

Van afgunst word je beter, op voorwaarde dat je er juist mee omgaat

“Haat bevredigt onze behoefte om beter te zijn dan anderen”, vertelt Roos. “Misschien ben je zelf een strever, maar vind je dat een negatieve eigenschap en onderdruk je die bij jezelf. Als je iemand dan wel zulk gedrag ziet vertonen, zal je dat irriteren. Tegelijk geeft het je een gevoel van superioriteit. Je denkt dan: ‘Hé, ik kan dat tenminste wel onderdrukken.’ In dat geval is haat een lekkere emotie die je een gevoel van macht geeft.”

Daarnaast heeft haat het potentieel om je ook echt beter te maken. Op voorwaarde dat je er op de juiste manier mee omgaat. “Vaak ontstaat haat omdat de ander iets heeft of kan en jij niet. Er zijn twee manieren om daarop te reageren. Of je blijft je focussen op het negatieve gevoel dat hij of zij bij je opwekt. Of — de betere aanpak — je verlegt de aandacht naar jezelf en vraagt je af wat jij van de ander kan leren”, aldus Roos.

Niet alleen hoe een ander van ons verschilt, kan een bron voor afgunst zijn. In de meeste gevallen creëren we net haatgevoelens voor personen die veel met ons gemeen hebben. Roos: “Mensen hebben een natuurlijke drang om zich te vergelijken met anderen. Wanneer iemand die veel op jou lijkt de ruimte binnenkomt, voelt het alsof je positie in gevaar is. ‘Ben ik nog wel de knapste, de slimste of de grappigste?’ Haat zorgt in dat geval voor een adrenalinestoot die je toelaat om extra hard je best te doen.”

Dit type haat is wel gevaarlijk

Toch werkt afgunst niet altijd productief. “Haat kan alleen een guilty pleasure zijn wanneer die oppervlakkig is”, vertelt Roos. “Denk aan een collega die irritant is, omdat hij of zij te luid eet. Daar stiekem wat van denken of er uitgebreid met anderen over roddelen, werkt als een soort uitlaatklep. Het is op dat moment geen echte haat die je voelt voor de ander. Hij of zij heeft gewoon een eigenschap waarop jij je makkelijk kan afreageren.”

“Wanneer haat diepgeworteld is, wordt het gevaarlijk”, vindt Roos. “Haat en wrok zijn sluipmoordenaars die je volledig uitputten.” Op lange termijn is haat niet vol te houden. Het geeft dan juist meer stress en er ontstaan mogelijk zelfs klachten van hoofdpijn en slapeloosheid.

“Als je toch met echte haat te maken krijgt, zorg er dan voor dat je de ander geen te grote rol geeft. Keer altijd terug naar jezelf en vraag je af wat de haatgevoelens zeggen over jou. Leer daar uit en vooral, laat op tijd los.”