Doula’s winnen aan populariteit in Vlaanderen. Ook Yati liet zich bijstaan door zo’n geboortecoach: “Ik schrok ervan hoe weinig ik over bevallen wist”

Wat hebben Meghan Markle, Eva Daeleman en Nicole Kidman gemeen? Ze bevielen alle drie met een doula: een geboortecoach die meeleeft en meepuft, maar geen medische handelingen verricht. Ook Yati en haar man Hans schakelden bij de bevalling van hun dochtertje zo’n doula in. Het hielp hen om de geboorte stressvrij te houden. Iets wat toekomstige ouders, zeker in deze tijden, steeds meer nastreven. Geboortecoach Veerle Peeters licht toe waarom doula’s nog aan populariteit winnen. “Een doula biedt wat in onze bevallingscultuur ontbreekt: emotionele ondersteuning.”

Yati en Hans bevielen met een doula: ‘Ze zorgde voor een krachtige, positieve sfeer tijdens de bevalling’

“Ik ben van nature nogal een controlefreak. Dat het ons eerste kindje was, maakte het extra spannend en een tikkeltje beangstigend”, vertelt Yati. “Omdat ik me zo goed mogelijk wilde informeren en het liefst zonder epidurale verdoving wilde bevallen, besloot ik om een cursus hypnobirthing te volgen. De stressvrije bevalling die deze methode vooropstelde, sprak me aan. Veerle, onze docente hypnobirthing, bleek ook doula te zijn. Vooraf had ik al wel van het begrip gehoord, maar het leek me eerder iets Amerikaans, zweverigs en weggelegd voor de ‘happy few’. Niet dus: dankzij Veerle ontdekten we dat Belgische doula’s heel down-to-earth én betaalbaar zijn.”

Hans: “Tijdens de sessies met haar stak ik als papa heel wat op. Vooraf had ik het gevoel dat ik tijdens de bevalling aan de zijlijn zou toekijken. Via Veerle ontdekte ik dat ik wel een actieve rol kon spelen: de massagetechnieken en relaxatieoefeningen die ze me leerde, kwamen in de verloskamer goed van pas.”

Yati: “Ik schrok er vooral van hoe weinig ik over bevallen wist. Erg om te zeggen, aangezien ik biologe ben. Het technische aspect van de voortplanting kwam in al mijn cursussen aan bod. Maar dat je als zwangere vrouw heel wat kan doen om je bevalling zo aangenaam en zo vlot mogelijk te laten verlopen, daar had ik niks over geleerd.”

Hans: “Met foto’s, filmpjes en een demonstratie met een pop kregen we stap voor stap een betere kijk op de mogelijke scenario’s. Dat heeft ons mentaal enorm geholpen, maar ook praktisch. Dankzij de informatie die Veerle ons gaf, konden we bijvoorbeeld gerichte vragen stellen tijdens de infoavond van het ziekenhuis.”

Yati: “Hoewel ons kindje eerder kwam dan verwacht, was de bevalling toch een mooie en fijne ervaring voor ons allebei. Natuurlijk deed het bij mij ook pijn. Op een bepaald moment had ik zelfs spijt dat ik niet voor een ruggenprik gekozen heb. Maar dat idee heeft Veerle snel uit mijn hoofd gepraat.”

Hans: “Het zat ’m ook in de kleine dingen: onze doula zorgde voor muziek, dimde het licht. Daardoor verdween het klinische aspect. In de kamer hing een krachtige, positieve sfeer, en dat straalde af op de bevalling. En op de baby ook trouwens: we hebben een heel rustige en brave dochter. Ik geloof graag dat de doula daar mee voor gezorgd heeft.”

De doula, een eeuwenoud fenomeen

Hoewel internationale sterren als actrice ­Nicole Kidman en zangeres Alanis ­Morissette haar voorgingen, is het toch vooral Meghan Markle, de echtgenote van de Britse prins Harry, die de doula meer naamsbekendheid gaf. Het nieuws dat zij een zwangerschapscoach inschakelde om zich voor te bereiden op de geboorte van prinsje Archie ging de wereld rond. Kranten her en der spraken van een nieuwe trend in geboorteland. 

Ze hebben het allemaal mis: de doula is geen nieuwe hype, maar een eeuwenoud fenomeen, vertelt Veerle Peeters, voorzitter van de Vlaamse Federatie van Doula’s. “‘Doula’ is Grieks voor ­‘dienende vrouw’, maar ook in onze cultuur was zo’n helpende hand bij de geboorte lang niet weg te denken. In de tijd van mijn grootmoeder was het bijvoorbeeld nog de evidentie zelve dat een ervaren vrouw uit het dorp aanwezig was tijdens de bevalling. Maar sinds het kraambed naar het ziekenhuis verhuisd is, is de warme sfeer die rond de bevalling hing grotendeels weggevallen.”

Ontbrekend puzzelstuk

“In de verloskamer verandert een vrouw in een moeder: bevallen is niet alleen een fysiek, maar ook een emotioneel proces. De impact van deze ‘rolwissel’ is enorm. Een beetje ondersteuning is dus geen overbodige luxe”, vervolgt doula Veerle. “Natuurlijk doen vroedvrouwen ook hun uiterste best om dat aan mama’s in spe te bieden. Maar helaas laat ons huidige systeem het hen niet toe om volop in te zetten op continue ondersteuning. Vroedvrouwen hebben een omvangrijk medisch takenpakket en moeten zich over drie à vier verloskamers tegelijk ontfermen. Bovendien is vertrouwen iets wat je moet opbouwen. Dat gaat stroever als je drie verschillende vroedvrouwen aan je bed krijgt wegens shiftwissels. Wij bieden datgene wat in onze huidige bevallingscultuur ontbreekt: emotionele ondersteuning en continuïteit.”

De impact van die mentale hulp valt niet te onderschatten, stelt de doula. De wetenschap geeft haar gelijk: in 1993 al beschreven twee kinderartsen, dr. Marshall Klaus en dr. John Kennell, het doula-effect: de aanwezigheid van een vertrouwenspersoon in de verloskamer zorgt ervoor dat er minder om pijnstilling wordt gevraagd, de bevalling sneller vordert en de ouders achteraf met een tevredener gevoel achterblijven. Deze effecten werden vooral gemeten als de persoon in kwestie noch tot het ziekenhuispersoneel, noch tot de sociale kring van het koppel behoorde. Een soortgelijk onderzoek uit 2007 bevestigde deze resultaten. 

“Hoewel we erg begaan zijn met de mama, zijn we geen betrokken partij. Dat is het grote verschil tussen ons en de partner of een ander familielid: het ‘houden van’ kan voor bezorgdheid en stress zorgen, en dat straalt dan weer af op de barende vrouw. Wij blijven te allen tijde professioneel en bieden vanuit onze expertise continue steun. Door onze trukendoos met massagetechnieken en bevallingshoudingen open te trekken, met bemoedigende woorden, een schouderklopje ... Maar het allerbelangrijkste is er gewoon zijn. Een doula blijft de hele bevalling bij je, ook al duurt die dertig uur.”

Ceremoniemeester der geboorte

Wat doula’s niet doen, is medisch ingrijpen, benadrukt Veerle ten stelligste. “In sommige ziekenhuizen hebben geboortecoaches het imago van ‘bemoeial’. Compleet ten onrechte: zodra het over medische zaken gaat, zet de doula letterlijk en figuurlijk een stap achteruit. Maar we blijven wel oogcontact maken met de vrouw die onderzocht wordt, om haar gerust te stellen.”

Volgens Veerle Peeters kan je een doula vergelijken met een ceremoniemeester: allebei helpen ze een levensveranderende gebeurtenis mee vorm te geven. “Anders dan een huwelijk laat een geboorte zich niet tot in de puntjes plannen. Moeder Natuur heeft nu eenmaal haar eigen willetje. Maar dat een goede voorbereiding het halve werk is, geldt voor zowel een huwelijk als een geboorte.” 

“Ook prenataal hebben we een belangrijke taak: informeren. Nog steeds verbaas ik me erover hoe weinig vrouwen weten over het natuurlijke verloop van een bevalling. Nochtans kan de juiste informatie een wereld van verschil maken: kennis neemt de angst voor het onbekende weg, zowel bij de vrouw zelf als haar partner. Bovendien zijn veel koppels niet op de hoogte van hun mogelijkheden. Wij leggen alle opties op tafel: je mag niet alleen kiezen wáár je bevalt, maar ook hóé.” 

“Heel wat gynaecologen en vroedvrouwen houden daar nu meer rekening mee dan vroeger. Toch dringen sommige nog steeds aan op de standaardbevalling: de voeten in de beugels, en persen maar. Terwijl er veel meer mogelijke – en comfortabelere – houdingen zijn. Als doula wil ik er mee voor zorgen dat er écht geluisterd wordt naar vrouwen en dat ze zich gerespecteerd voelen tijdens het belangrijkste moment uit hun leven.”

En de partner dan?

“Een doula is er om zowel de mama in spe als haar partner te ondersteunen”, onderstreept Veerle. “Een bevalling is ook overweldigend voor de man of meemoeder, dat wordt weleens vergeten. Bovendien worden ze totaal niet voorbereid op hun taak. De partner zit erbij en kijkt ernaar, dat is het cliché. We informeren partners niet alleen over het geboorteproces, maar leren hen technieken om hun vrouw te helpen ontspannen. Op het moment zelf helpt onze aanwezigheid ook om hen gerust te stellen: ‘Ja, die geluidjes zijn normaal.’ Dat vermindert de stress bij beide ouders, en zo kan de man of meemoeder de rol van ­supporter volledig op zich nemen.”

Praktisch

• Wat kost een doula?
Omdat doula’s op zelfstandige basis werken, is het moeilijk om een vaste prijs op hun diensten te plakken. Veerle vraagt € 795 voor een basispakket. “Volgens mij is dat het gemiddelde. Zo’n basispakket bestaat uit een kennismakingsgesprek, 6 uur prenatale gesprekken, onbeperkt contact via mail, chat of telefoon, ondersteuning tijdens de bevalling, borstvoedingbegeleiding en een opvolgingsgesprek.” Bij de service is steeds een back-updoula inbegrepen: die staat paraat als jouw doula verhinderd zou zijn. Het Vlaams & Neutraal Ziekenfonds, De VoorZorg Antwerpen en Partena  bieden een tussenkomst aan bij de begeleiding door een doula. 

• Hoe kies je een doula? 
“Natuurlijk speelt de geografische afstand mee, maar er moet toch vooral een wederzijdse klik zijn tussen het koppel en de doula. Het is enorm belangrijk dat een koppel zich op zijn gemak voelt bij de coach en andersom, omdat je samen een intens en persoonlijk traject aangaat. De gemiddelde vrouw neemt contact met ons op als ze vier à vijf maanden zwanger is: dat geeft voldoende tijd om de vertrouwensband op te bouwen. Vroeger of later kan natuurlijk ook. Er zijn zelfs vrouwen die ons pas vlak voor de bevalling bellen. Vroeger werden we vooral benaderd door vrouwen die al een traumatische bevallingservaring achter de rug hadden, maar nu vindt een steeds ­diverser publiek zijn weg naar ons.”

• Wat biedt een doula nog?
Afhankelijk van de eigen interesses bieden bepaalde doula’s ook extra services aan, zoals hypnobirthing – een zwangerschapscursus rond zelfhypnose en ontspannen bevallen – zwangerschapsyoga of post-partumbehandelingen zoals mama-kindmassages. Ook dat kan meespelen bij je keuze.

Via dedoula.be vind je alle bevallingscoaches die erkend zijn door de Vlaamse Federatie van Doula’s.