Samen slapen met je baby of kind, een slecht idee? Pedagoog: “Je bent als ouder permanent paraat”

Veel ouders doen het: met hun baby in bed slapen. Uit gewoonte, voor de gezelligheid en vooral ook uit gemak. Toch wordt het afgeraden door Kind en Gezin en internationale organisaties. Is het dan echt zo gevaarlijk om samen met een baby te slapen? En wat met oudere kinderen die bij mama of papa in bed blijven kruipen, zoals zangeres Billie Eilish deed? Pedagoog Philippe Noens geeft zijn mening. “Er bestaat geen hard, wetenschappelijk bewijs tégen, noch vóór samen slapen.”

Als je pas ouder bent geworden, hou je je kleintje liefst zo vaak en zo dicht mogelijk bij je. ’s Nachts het bed delen met je baby is gezellig, voelt als een warme cocon en is vaak ook gewoon praktisch. Zeker voor ouders die lijden onder het slaaptekort dat vaak met een pasgeborene gepaard gaat.

Samen slapen zou wiegendood en ongelukken veroorzaken

Samen slapen met je baby is geschiedkundig en cultureel gezien meestal de norm geweest. Toch wordt het op de website van overheidsorganisatie Kind en Gezin afgeraden. “Samen slapen met je baby in een volwassen bed (bed-sharing, red.) of op de sofa wordt niet aangeraden. Een veilige slaapomgeving is essentieel om het risico op wiegendood en ongevallen laag te houden. De zachte matras, dekbed, kussen en het lichaam van een volwassene en het ontbreken van spijlen, verhogen deze risico’s.”

Ook de American Academy of Pediatrics, de Amerikaanse beroepsvereniging van kinderartsen, heeft onlangs zijn adviezen aangepast. “We snappen en respecteren dat veel ouders ervoor kiezen om met hun baby in bed te slapen omwille van verschillende redenen, zoals borstvoeding, culturele voorkeuren en de overtuiging dat dat beter en veiliger is voor hun kind. Toch kunnen we het, op basis van ons bewijs, op geen enkele manier aanraden.”

‘Co-sleeping’ wordt als alternatief aangereikt. “Wil je je kindje dicht bij jou, dan is de beste optie om het kinderbed tegen het grote bed aan te schuiven of te kiezen voor een aanschuifbed (een co-sleeper of side-bed, red.).  Op die manier kan je regelmatig en vooral ook rechtstreeks toezicht houden", aldus de website van Kind en Gezin.

Is het advies van Kind en Gezin goed advies?

Het klinkt luid en duidelijk: volgens de organisaties is samen in bed slapen met je baby géén goed idee. Zijn ouders die het wél doen dan in fout? “Voor zover ik weet bestaat er geen hard, wetenschappelijk bewijs tegen of voor samen slapen met je baby”, steekt pedagoog Philippe Noens van wal. “Het is bijzonder moeilijk om dat soort kwesties te onderzoeken, want je moet dan al een grote populatie aan ouders én kinderen observeren en hun slaaprituelen en -patronen in kaart brengen. Dat is niet zo evident.”

Kind en Gezin wil met hun aanbevelingen de veiligheid van pasgeborenen waarborgen. “In die zin is het een goed advies. Maar eigenlijk weet iédereen dat je met een pasgeborene voorzichtig moet zijn en dat je ervoor moet zorgen dat een fragiele baby comfortabel en veilig de nacht door kan brengen. Ik ontken niet dat samen slapen in dat opzicht soms met risico’s kan komen”, aldus Noens. “Zo is het natuurlijk geen goed idee om met je kind in bed te kruipen als je je niet goed voelt of extreem vermoeid bent. En ga ook niet de stand van het bed verstellen als de baby erin ligt te slapen. Maar ik denk dat de meeste ouders vanzelf wel aanvoelen hoe ze daarmee moeten omgaan.”

Ouders zijn permanent paraat, ook in hun slaap

Onderzoek van de Amerikaanse antropoloog James McKenna wijst in die richting, stelt Noens. “Hij heeft een aantal jaren onderzoek gedaan naar samen slapen. Hij stelde vast dat als ouders samen met hun kinderen slapen, ze onbewust reageren op het feit dat er een kindje naast hen ligt. Ook als ze aan het slapen zijn, ook als het kindje niet eens bij hen in bed ligt. Wie jonge kinderen heeft, is eigenlijk permanent in een staat van paraatheid.”

“Wij hebben hier in de westerse wereld lange tijd met alle gezinsleden in één bed geslapen. Gedurende een lange periode in de geschiedenis brachten ouders en kinderen de dag en nacht héél dicht bij elkaar door. Onder invloed van de modernisering en industrialisatie werd privacy steeds belangrijker en kreeg iedereen zijn eigen kamer. Sommige mensen denken dat er door het samen slapen vroeger meer kindersterfte was, maar dat is een fabeltje. We kunnen dat niet zomaar lineair in verband brengen met elkaar.”

“Kersverse ouders willen het goed doen, en wiegendood is hun grootste angst. Als organisaties met opvoedingsexpertise wiegendood duidelijk verbinden met samen slapen, hebben ouders nog weinig keuze. Terwijl er wél pragmatische voordelen verbonden zijn aan dicht bij jouw kind slapen. Onze jongste heeft ook een tijd bij ons geslapen, in een apart bedje weliswaar. Dat was makkelijk om snel zijn flesje te kunnen geven en hem te kunnen troosten als er iets was. Ook werden de andere kinderen in huis zo minder snel gewekt. Co-sleepen is een prima optie, zo hebben zowel de ouders als de baby voldoende bewegingsvrijheid. Wil je toch echt samen slapen, kan dat in mijn ogen wel. Mijn advies: denk na over veiligheid en doe vooral wat juist voelt.”

Wat met oudere kinderen?

En wat met kinderen die al een paar jaartjes ouders zijn? Zangeres Billie Eilish (20), bijvoorbeeld, sliep met haar broer van tien en haar ouders in hetzelfde bed tot ze elf jaar was. 

Ook de kinderen van momblogger Elisabeth van Lierop sliepen tot voor kort nog bij haar in bed. “De ochtenden waarop Tijs (haar echtgenoot en lid van Bazart, red.) en ik alleen wakker werden in ons bed, zijn op minder dan twee vingers te tellen. En dat is oké. Na jarenlang elke nacht minstens één kind in ons bed, starten Iggy (2) en Nala (5) de nacht nu samen in hun kamer.”

Dat fenomeen is ook cultureel gebonden, aldus Noens. “In Japan heeft meer dan zestig procent van de kinderen een bed of matje in de slaapkamer bij de ouders tot ze twaalf jaar zijn. Tot die leeftijd samen in bed kruipen is daar doodnormaal. Wij, daarentegen, zijn gewoon dat iedereen privacy heeft, en dat ouders ook met rust gelaten worden door hun kinderen. Of die gewoonte er is, hangt dus eerder af van de cultuur binnen het gezin.”

Wel is het zo dat er nu eenmaal kinderen zijn die moeilijker in slaap vallen dan anderen, stelt Noens, en dus tot latere leeftijd bij de ouders blijven. “Ons zoontje van drie slaapt fantastisch en slaapt ook graag alleen. Ons zoontje van vijftien maanden is dan weer een moeilijke slaper en heeft meer contact nodig om in slaap te raken. We houden daar rekening mee, maar bouwen dat nu stilaan af. Wij zijn ook maar mensen, en we kunnen het ritme van ons kind niet blijven volhouden, want we hebben onze eigen verantwoordelijkheden overdag.” 

“Jonge ouders zeggen weleens: sleep is the new sex. Ze worstelen vaak met slaaptekort en zijn dus blij als ze eens alleen kunnen slapen en kunnen doorslapen. In die zin is het niet slecht dat jonge kinderen toch hun eigen slaapplek hebben. Dat komt niet alleen de intimiteit ten goede tussen de partners, maar ook hun eigen slaapritme. Maar ook dat is weer een pragmatische veronderstelling, geen wetenschappelijke.”

“Uiteraard moet je ervoor zorgen dat kinderen op een bepaald moment klaar zijn om de nacht alleen te trotseren. Maar om daar nu een absolute leeftijd op te plakken van wanneer het wel nog mag en wanneer niet meer? Als jouw zoon van zestien liefdesverdriet heeft en graag nog eens met jou in bed knuffelt, is dat op zich niet zo erg. Het kan ook gewoon gezellig zijn, om samen in bed te slapen.”