4 op de 10 partners gaat weleens 'financieel vreemd'. Hoe vermijd je dat? “Voor seks en geld gaat dezelfde regel op”

In 4 op de 10 koppels zou weleens iemand ‘financieel vreemdgaan’. Misschien doe je stiekem een dure aankoop, heb je nog een geheime spaarrekening of houd je schulden achter. Feit is: in elke relatie kan geld voor wantrouw, onevenwicht en ruzie zorgen. Hoe pak je geldzaken samen gezond aan, ook als jullie lonen of attitudes tegenover geld verschillen? Relatietherapeute Chloé De Bie en budgetcoach Sara Van Wesenbeeck geven advies. “Las ‘boekhoudmomenten’ in, hoe onsexy dat ook klinkt.”

Het viel de Amerikaanse wetenschapster Emily Garbinsky op dat leugens over inkomsten en uitgaven tot heel wat echtelijke ruzies en breuken leiden. Met haar onderzoek uit 2019 zette ze de term ‘financieel overspel’ definitief op de kaart: dat houdt in dat je met geld omgaat op een manier die je partner zou afkeuren en daar niet open of eerlijk over bent. 

Zo’n 40 procent van de getrouwde of samenwonende Amerikanen zou zich er al schuldig aan gemaakt hebben. Stiekeme dure aankopen, geheime spaarrekeningen en verzwegen schulden voeren de top drie van financiële geheimhouderij aan. Hoewel er geen lijfelijk of emotioneel bedrog in het spel is, blijken we toch erg zwaar aan deze vorm van vreemdgaan te tillen.

Deurwaarder aan de lijn

Een weggemoffeld kasticketje hier, een ontbrekend prijskaartje daar: er zijn heel wat slinkse manieren om aankopen verborgen te houden. Niet zelden helpen (online) retailers je een handje, indien gewenst. Zo kan je bij e-commercebedrijf Amazon voor een neutrale, merkloze verpakking kiezen. Om iemand te verrassen, of om te verbergen dat je geshopt hebt: de keuze is volledig aan jou. 

Waar houdt de creativiteit op en begint de leugen? Volgens Chloé De Bie bestaat er op die vraag geen universeel antwoord. Ze ziet opnieuw een parallel met die andere vorm van bedrog. “Overspel – in welke vorm dan ook – laat zich niet in standaardregels gieten. Alles draait om de vraag: in welke mate is mijn vertrouwen geschaad? Dat gevoel is erg individueel. Zo vinden sommigen een ‘like’ geven op Instagram al een vorm van bedrog, terwijl anderen zich pas verraden voelen als er fysiek contact in het spel is. Idem wat de financiën betreft.”

“Ooit had ik hier een vrouw voor me die door haar man ‘betrapt’ werd op stiekem shopgedrag. Ze had haar vele winkelzakken onder de autozetel verstopt, omdat ze geen zin had om zich te verantwoorden tegenover hem. Wat ze niet wist, was dat manlief net die dag de auto wilde poetsen. Betrapt! Die man schrok zich haast een ongeluk, maar daarna zag hij er de humor wel van in.”

“Heel anders verging het koppel B: plots kreeg de man telefoon van een deurwaarder. Blijkbaar had zijn vrouw nog heel wat openstaande schulden, die ze verborgen had om conflicten te vermijden. Voor hem voelde dat als een messteek in het hart. ‘Als ze zelfs zoiets belangrijks verzwijgt, waarover liegt ze dan nog?’, vroeg hij zich af.’”

Het laatste taboe

Over verzwijgen gesproken: geliefden mogen dan wel lief en leed delen, toch zijn lang niet alle partners een open boek voor elkaar als het over geldzaken gaat. Ter illustratie: 62 procent van de vrouwen praat nog liever over hun gewicht dan over het bedrag dat op hun rekening staat, ontdekte Emily Garbinsky. 

Dat centen en schroom vaak met elkaar gepaard gaan, merkt ook Chloé De Bie regelmatig. “Geldkwesties zijn op zich geen veelvoorkomende klacht in mijn praktijk, maar ze komen wel vaak naar boven tijdens de therapeutische sessies. Het blijft me verbazen dat ik koppels over de vloer krijg die absoluut geen idee blijken te hebben van elkaars maandelijkse inkomsten en uitgaven.”

Een percentage kan de relatietherapeute er niet op plakken. Kenniscentrum ILIV doet dat wel. Twintig procent van alle geliefden weet niet hoeveel hun partner exact verdient of op de spaarrekening heeft staan, zo blijkt uit een online-enquête. Een kwart van de koppels vindt het dan ook lastig om over geld te praten.

Emoties achter de cijfers 

 Waarom doen cijfers ons zo weifelen? Budgetcoach en professional organizer Sara Van Wesenbeeck wijst op de maatschappelijke context errond. “Onze ongemakkelijkheid komt voort uit het feit dat we geld zien als een privékwestie. Dat idee wordt nog steeds van generatie op generatie doorgegeven: niet alleen tussen partners onderling, maar ook naar de kinderen toe is er amper financiële transparantie. Bovendien schuilen er heel wat emoties achter de cijfers. Door over geld te praten, stel je je toch kwetsbaar op. Voor heel wat mensen zegt hun loonstrookje namelijk ook iets over hun persoonlijke waarde. En niemand wil onderdoen voor een ander.”

“Geld heeft nu eenmaal een betekenis”, vult Chloé De Bie aan. “Een inkomen zorgt voor stabiliteit, zekerheid en onafhankelijkheid. Maar als de ene meer blijkt te verdienen dan de ander, dan leidt dat tot onevenwicht. Want wat is dan een ‘eerlijke’ verdeling? Hoe meer geld, hoe meer macht: die overtuiging zit nog rotsvast in ons brein verankerd. Daardoor gaan we discussies over geld uit de weg, of blazen we ze op tot enorme proporties.”

Las een boekhoudmoment in

Hoe voorkomen we dat de centen ons scheiden? “Het is oké om je hart te volgen, maar daarvoor hoef je je brein niet uit te schakelen. Voor seks en geld gaat ­dezelfde gulden regel op: gooi je ideeën en verlangens op tafel voor er zich problemen voordoen”, tipt Chloé De Bie. “De kans is klein dat je verliefd bent geworden op je partner omdat ie zo goed een budget kan beheren”, stelt Sara Van Wesenbeeck. “Maar in een gezin is het wel belangrijk dat je op dezelfde golflengte zit.”

“Makkelijk is dat niet: we hebben ­allemaal wel wat financiële bagage in onze rugzak zitten, en houden er andere normen en waarden op na. Daarom is het zo ­belangrijk dat je geldzaken bespreekbaar maakt. Van de liefde alleen kan je nu eenmaal niet leven. Leg niet alleen je inkomsten en uitgaven, maar ook je financiële attitudes op tafel: waar geef jij graag (en veel) geld aan uit? Hoeveel probeer je maandelijks te sparen? Hoe zie jij de gezamenlijke ­financiën? Vanuit die verschillende normen en waarden kan je een gemeenschappelijke visie uitwerken waarin je spaardoelen vastlegt en de ­gemeenschappelijke kosten afbakent.”

In opdracht van radiozender JOE bracht iVOX 2 jaar geleden de bankzaken van de ­Vlaming in kaart. Zeven op de tien koppels beschikken over een gemeenschappelijke rekening. Bij de helft is die gezamenlijke pot ook de enige ­rekening. De andere helft houdt er nog een individuele bankrekening op na. 

“Er bestaat geen magische ‘one size fits all’-formule”, benadrukt de budgetcoach. “Het belangrijkste is dat de regeling voor allebei fair aanvoelt en dat beide partners een zicht hebben op de gemeenschappelijke financiën. Zo smoor je wantrouwen, geldstress en financiële ontrouw in de kiem. Las dus regelmatig een ‘boekhoudmoment’ in. Hoe onsexy dat ook mag klinken. (lacht)” 

De loonkloof

Chloé De Bie: “Net omdat er met geld zoveel emoties gepaard gaan, kan een loonverschil weleens uitmonden in een relatiekloof. De persoon die minder verdient, kan zich dan afhankelijk en minderwaardig voelen. De kloof overbrug je door het gelijkwaardigheidsgevoel te herstellen. Vaak draait het hier rond wederzijds respect voor elkaars prestaties – zeker als een van de twee deeltijds werkt voor de kinderen, of thuisblijfouder is.”

“Kijk verder dan het loon en breng de huishoudelijke taken mee in rekening, want die hebben ook allemaal hun waarde. Zoek bijvoorbeeld eens op hoeveel een poetsvrouw, een kok, een bijlesleerkracht, een tuinman en het aan huis laten leveren van boodschappen kost, en tel die bedragen bij het loon van de persoon die deze taken op zich neemt. ­Wedden dat je ze nooit meer als vanzelfsprekend zal ­beschouwen?

Sara Van Wesenbeeck: “Kijk bij het opstellen van een financieel plan niet alleen naar het nu, maar ook naar de toekomst. Degene die halftijds gaat werken voor de kinderen, levert niet alleen een deel van zijn of haar loon in, maar ook van het pensioen. Maak daar dus goede afspraken rond en werkt eventueel een compensatie uit.”

Andere prioriteiten

Volgens het Nibud-onderzoek is bijna 20 procent het niet altijd eens met de aankopen van de partner. 15 procent geeft toe dat die mening omgekeerd ook geldt. Een huishoudboekje – digitaal of oldskool op papier – kan deze ergernissen voorkomen, legt de budgetcoach uit. “Eigenlijk zit er in ieders hoofd een mentale boekhouder die onze uitgaven en inkomsten bijhoudt. Per categorie legt hij een budget vast en voor elke categorie gelden andere regels. Alleen is onze denkbeeldige accountant soms nogal ‘creatief’.”

“Stel: in de reclamefolders spot je een hypermoderne koffiemachine, die op de koop toe afgeprijsd is. Je partner vindt het een onnodige aankoop, want jullie oude koffietoestel is toch goed genoeg? Op dat moment schiet onze mentale boekhouder in actie: Je gaat op zoek naar achterpoortjes die een aankoop toch rechtvaardigen. Als thuiswerker verdien je toch de allerbeste koffie? Voor jezelf lijkt de aankoop heel logisch, maar voor je partner allerminst. Daardoor kan dit een twistpunt worden. Wie zijn mentale boekhouder een hak wil zetten, legt de budgettaire afspraken best zwart-op-wit vast per categorie. Dat vergemakkelijkt het overzicht, en maakt het moeilijker om smoesjes te verzinnen.”