Hoe jij de feestdagen beleeft hangt af van jouw persoonlijkheidstype: “Ook introverten kunnen life of the party zijn”

Met de feestdagen in aantocht hollen we van kerstaperitief naar etentje naar eindejaarsreceptie. De ene vindt al die sociale gelegenheden geweldig, de ander kruipt na een lange dag liever in de zetel met een goed boek. Dat heeft alles te maken met hoe introvert of extravert je bent. Twee psychologen leggen uit wat een gezonde dosis me-time is voor elk type en hoe je jouw grenzen bewaakt in deze drukke periode. “Of je introvert of extravert bent, is voor een stuk erfelijk bepaald”

Hoeveel me-time je nodig hebt, wordt bepaald door een belangrijk persoonlijkheidskenmerk: hoe introvert of extravert je bent, zegt klinisch psycholoog An Van Cauwelaert van groepspraktijk Kurago. “Veel mensen denken dat extraverten heel sociaal en open zijn en introverten eerder verlegen of socially awkward. Dat komt omdat de populaire definitie van introvert versus extravert gaat over hoe sociaal je bent als persoon. Die definitie is inmiddels achterhaald. Of je introvert of extravert bent, heeft niks te maken met al dan niet sociaal, stil of luid zijn, maar met hoeveel me-time je nodig hebt.”

Introvert podiumbeest

Psychologe Leslie Hodge, auteur van het boek ‘Eenzaam tussen mensen’: “Extraverten genieten echt van sociaal contact met anderen. Het geeft hen energie. Van nature hebben ze niet zoveel nood aan me-time. Voor introverten is dat net andersom, zij krijgen energie van op zichzelf te zijn en hebben daar dan ook veel nood aan." 

Van Cauwelaert beaamt dat. “Introverten gedijen beter met minder stimulatie van buitenaf. Ze laden op van een-op-eencontact, contact met een kleine groep mensen of door tijd alleen te spenderen. Extraverten gedijen het best in grote groepen mensen, denk maar aan een feestje met luide muziek. Daar laden hun batterijen van op. Een introvert kan zich wel amuseren op zo’n feestje en is misschien zelfs the life of the party, maar zou na een aantal uur toch liever thuis in de zetel Netflixen.”

“Of je introvert of extravert bent, is voor een stuk erfelijk bepaald”, vervolgt Hodge. “Maar langs de andere kant kan je jezelf wel bijsturen. Je kan er bijvoorbeeld voor kiezen om jezelf in bepaalde situaties, bijvoorbeeld op je werk, bewust als introvert of extravert op te stellen. Je extravert gedragen (in de populaire zin van het woord, dus: sociaal en open) kan je voordelen bieden als je een presentatie moet geven, terwijl je in een andere context juist beter wat rustiger bent.” 

In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, kan je van buitenaf onmogelijk zien of iemand introvert of extravert is. Van Cauwelaert: “Een introvert kan héél open en enthousiast zijn. Je zou het misschien niet verwachten, maar er zijn introverten die podia bestijgen. Je moet het eerder op een continuüm zien in plaats van zwart-wit. Er zijn ook veel mensen die ergens in het midden zitten, de zogenaamde ambiverten. Daarnaast lijken sommige mensen alleen maar extravert, omdat ze zichzelf dwingen om tijd door te brengen met anderen uit angst om teleur te stellen. Andersom kan ook: iemand die zichzelf forceert om veel alleen te zijn, terwijl contact met anderen juist is wat hem of haar goed zou doen.”

Automatische piloot

Hoeveel me-time je nodig hebt, is dus individueel bepaald. “Toch wordt over het algemeen onderschat hoe vaak we daar nood aan hebben”, vindt Hodge. “Of je nu introvert of extravert bent, we hebben allemaal een moment nodig hebben om te herbronnen, om afstand te nemen van alle ogen en monden met opinies. In een studie werd aan meer dan 18.000 deelnemers een top 10 gevraagd van activiteiten die hen rustig maken. Daaruit bleek dat zowel introverten als extraverten rustig worden van dingen die ze alleen zouden doen, zoals een boek lezen, een bad nemen of een wandeling maken in de natuur. Maar alleen zijn is om de een of andere reden niet sexy. Voor een stuk is dat te verklaren door het feit dat we groepsdieren zijn en we er graag willen bijhoren.”

Toch onderstreept Hodge het belang van nu en dan alleen te zijn. “Er zijn onderzoeken die tonen dat als je je even afzondert wanneer je heel emotioneel, boos of verdrietig bent, die tijd alleen je meteen kalmeert. Door te herbronnen en tijd te nemen voor jezelf, krijg je je gevoelens beter onder controle. Daardoor ben je empathischer naar anderen toe en kan je een betere vriend of vriendin zijn.”

Van Cauwelaert: “Als je continu in contact met anderen bent, is het ook heel moeilijk om te weten waar jíj nood aan hebt. Veel mensen plannen hun agenda overvol met sociale bijeenkomsten om niet te hoeven voelen hoe het echt met hen gaat. Ook daarom is het zinvol om jezelf af en toe wat me-time te gunnen. Zelfs als je denkt dat je daar geen nood aan hebt.”

Energie vreten

Alleen zijn tijdens de feestdagen is een pak moeilijker: allemaal wonen we dan weleens een sociaal evenement bij tegen onze zin. Is het problematisch om jezelf te forceren? “Soms kan het nuttig zijn om jezelf mild te duwen naar tijd alleen, of juist tijd met anderen”, zegt Van Cauwelaert. “Zolang je dat maar niet doet vanuit een gevoel van ongemak of angst, omdat je bijvoorbeeld bang bent van wat anderen zullen zeggen. Sta dus stil bij je acties. Wat is nu precies de reden dat ik kies voor het een of het ander?” 

Van Cauwelaert: “Heel vaak voel je pas wat je echt nodig hebt op het moment dat je gaat experimenteren met tijd alleen of juist met tijd met anderen. Wat ik een toffe oefening vind, is het bijhouden van een energiedagboek. Houd eens bij wat jou deze week energie gegeven heeft, en wat je energie gekost heeft, en kijk of je daar een rode draad in vindt. Het verbaast me soms hoe weinig inzicht sommige mensen hebben in wat hen energie geeft en wat hen energie kost.”

Om af te sluiten heeft Hodge nog een laatste tip. “De feestdagen kunnen vreten aan onze energie, zeker bij mensen die meer introvert zijn. Probeer daarom balans te zoeken: plan sociale evenementen in en bepaal voor jezelf wat je daar uit wil halen. Wat vindt jij fijn? Ga niet over je eigen grenzen omdat je denkt dat dat van je verwacht wordt. Durf er eerlijk voor uit te komen als je eens wil passen voor een bijeenkomst. De mensen die om je geven, zullen dat zeker begrijpen.”