Leren van de besten met tuinarchitect Bartel Van Riet: “Een tuin moet meegroeien met je leven”

Nieuwe inzichten verzamelen is altijd fijn. Daarom kloppen wij aan bij experts in een bepaald lifestyledomein. Deze maand krijgen we lessen in tuinieren met oog voor het klimaat van Bartel Van Riet.

Waar komt je passie voor de natuur ­vandaan en de keuze om er je beroep van te maken?

‘Ik ben groot geworden in de natuur. In de tuin van mijn grootouders maakte ik de hele zomer lang kampen onder de bomen. Maar ook actief meewerken deed ik graag. Met de kruiwagen rondrijden, de haag helpen snoeien, ik haalde er enorm veel plezier uit. Ook mijn ouders hadden een mooie, grote tuin, waar ik alleen maar goeie herinneringen aan overhoud. Van zorgeloos genieten van al die buitenruimte als kind naar een stukje tuin claimen toen ik wat ouder werd. Om daar te zaaien en te planten, een vijvertje aan te leggen. Ik las boeken over tuinaanleg, wilde er alles over weten. Samen met een vriend begon ik aan een studie boomverzorging. Kort daarna startten we met een bedrijfje. We ontwierpen tuinen, maar gaandeweg kwam daar ook de aanleg bij. Het bleek te werken en we werden er zelf gelukkig van. Al snel waren we met drie. De naam De Tree Musketiers konden we niet laten liggen.’

Lag jij al wakker van het klimaat toen de klimaatspijbelaars nog middagdutjes deden?

‘Ik was er alleszins al op jonge leeftijd mee bezig. In die tijd kon je niet veel anders dan je achter het WWF of Greenpeace scharen als je je wilde engageren. En dat deed ik ook. Ik liep op school rond met ‘No time to waste’ op mijn T-shirt en kaftte mijn boeken met krantenpapier, omdat dat juister voelde. Door het intense buitenleven tijdens mijn jeugd had ik de vinger aan de pols. Ik stelde al vroeg de weersveranderingen in vraag. Ik vroeg me af waar de strenge winters naartoe waren, omdat ik het miste om in de buitenlucht te kunnen schaatsen met mijn vrienden. Samen met mijn neven en nichten knutselden we spullen met materiaal uit de tuin en verkochten ze. Op elk communiefeest organiseerden we een winkeltje. Het geld dat onze nonkels en tantes daar spendeerden, bezorgden we aan WWF of een andere organisatie met goede bedoelingen.’

Wat doet de lente met jou en wat ­kunnen wij nu actief aanpakken in onze tuin?

‘De lente is hét plantseizoen, al loopt dat nu wel stilaan op zijn einde. Het was een vreemde, korte lente dit jaar. Het is het seizoen waarin er meer werk aan de winkel is dan in de zomer, maar voor mij is dat minstens even hard genieten. Het is ook een kwestie van geduld hebben. Net na het zaaien en planten is er weinig spannends aan, maar door die eerste fase moet je proberen door te kijken. Een mooie tuin hebben is geduld oefenen. Na enkele maanden zie je het eerste resultaat, doe er nog enkele jaren bij en het wordt weer wat grootser en wilder. Ik blijf verwonderd door hoe de natuur haar werk doet, hoe onvoorspelbaar soms. Laten we die vooral haar werk ­blijven doen.’

‘Maai Mei Niet’ is een campagne die oproept om je gras een maand lang niet te maaien. Hoe groot is de impact hiervan?

‘Het blijft een fantastisch initiatief. Ik zie het vooral als een bewustmakingscampagne. Het is goed dat mensen hierdoor nadenken over biodiversiteit en de voordelen ervan begrijpen. Het moment dat je de impact ervan in je eigen leven gaat ervaren, is interessant. Je gaat merken dat je tuin minder werk vraagt, de bodem droogt niet zo snel uit en oogt gezonder, vogels worden aangetrokken door de insecten die nu talrijker zijn in het hoge gras. Er is meer leven en meer kleur. Willen we op langere termijn denken, dan moeten we die houding wel blijven volhouden, en ook na de maand mei bezinnen over onze bijdrage aan de natuur. Groot of klein, elke stap telt.’

Is het belangrijk om een tuin te creëren die bij onze levensstijl en ons temperament past?

‘Dat is de eerste en belangrijkste stap, en dé grote uitdaging in mijn job. Het aanvoelen van de klant, hoe die in het leven staat. Mensen maken steeds minder tijd vrij om in de tuin te werken. Nooit werden er zoveel robotmaaiers verkocht als in de afgelopen twee jaren. We drinken liever een aperitiefje op de tuinbank dan dat we het onkruid wieden. Al zijn er ook mensen die bewust tijd maken om te tuinieren, om op die manier het hoofd leeg te maken. Het is belangrijk om jezelf daarin te kennen wanneer je aan het ontwerp van je tuin denkt. Een jong gezin wil bijvoorbeeld een groot stuk gras, waar de kinderen kunnen rondlopen en voetballen. Een ouder koppel zal op dat gras liever een pad met klinkers aanleggen dat naar het bankje achteraan in de tuin leidt. Een tuin moet meegroeien met je leven. De ‘gelikte’ tuintjes, waar de pelouse moet blinken en de buxussen angstaanjagend perfect geknipt zijn, zijn gelukkig passé. Door dat achter ons te laten komt er meer tijd vrij en is de ­natuur in haar nopjes.’

Bestaat er een groene hack waarmee we pakweg tijd en geld kunnen besparen?

‘Het gebeurt wel vaker dat mensen materiaal uit de tuin naar het containerpark brengen om daarna een zak meststoffen te kopen in het tuincentrum om de hoek, terwijl de beste voeding voor je gazon je gazon zelf is. Door je gras te maaien met een mulchmaaier verspreiden de grassnippers zich weer tussen het gras. Je bespaart op tuinafval en je gras is beschermd tegen uitdroging. We hoeven het niet verder te zoeken. De natuur houdt zichzelf in stand.’

Wat als we geen tuin, maar enkel een terras of balkonnetje hebben?

‘Probeer dat vooral zo in te richten dat je er zelf kan van genieten. Buitenlucht is onbetaalbaar, voor lichaam én geest, geloof me. En dat het ganse jaar door. Weersveranderingen maken je lichaam weerbaarder. Buiten leven kan je overal, het is een kwestie van creatief aan de slag gaan. Instant je terras gezellig maken kan door bijvoorbeeld een kleine appelboom in een pot te planten. Met een lampje eronder wordt het een eyecatcher, en is jouw buitenplek aangekleed.’

Waar is er nog ruimte voor verbetering op het vlak van ecologie?

‘Alles wat niet op zijn plaats staat, is geen goed idee. Een boom die niet winterhard is bijvoorbeeld. Een olijfboom is prachtig, maar we leven niet in Italië, er waait hier niet die warme wind. Als we onze bomen in de winter moeten beschermen met plasticfolie zetten we eigenlijk opnieuw een stap achteruit. Er zijn voldoende alternatieven. De olijfwilg bijvoorbeeld gedijt hier wel. Het is een winterharde struik waarvan het blad lijkt op dat van de olijfboom en ze oogt ook best mediterraans. Lokaal blijven is op alle vlakken een winner.’

Op welke manier raken we nooit uitgekeken op onze tuin?

‘Probeer jezelf te verrassen, bijvoorbeeld door wat veldbloemen op willekeurige plaatsen te zaaien. Door een boom achter een haag te planten zal je je tuin optisch vergroten. Vergeet ook niet te planten in de hoekjes die je niet meteen kan zien en leg er eventueel een stenen pad naartoe. Die kleine ingrepen zullen je ook triggeren om wat vaker op ontdekking te gaan in je eigen tuin.’

‘Kies voor wintergroene planten, bij voorkeur in struikvorm, om ook in de winter wat kleur en volume in je tuin te krijgen. Zorg voor sneeuwklokjes in januari en ­februari, daarna komen de krokusjes en de hyacinten, om dan stilaan opnieuw aan de lente te beginnen denken. En ons gras weer volop te laten groeien.’