Moestuinieren is een hype: 4 Vlamingen delen hun beste tips, vers uit de volkstuin. “Er zijn veel natuurlijke trucjes”

“Dit weekend haalden we na het wandelen pastinaak, aardpeer en savooikool uit de moestuin om er thuis meteen een gratin van te maken. Verser kan niet”, vertelt Shana (35). Ze is bij lange na niet de enige Belg die de moestuin heeft ontdekt. Bij vzw Het Voedselbos in Kruisem zijn ondertussen alle cursussen om te leren moestuinieren volzet - er zijn zelfs wachtlijsten. Kan het niet in de eigen tuin, dan in de volkstuintjes die als paddenstoelen uit de grond schieten. Vier Vlamingen met een perkje in zo’n volkstuin vertellen over de magie van de moestuin en delen hun beste tips. 

Léon Van Hamme (83): “Tuinieren is de beste gezondheidskuur”

Gestart in? 1985
Favoriete groente? “Aardappelen, tomaten, prei, salade, boontjes, de gewone groenten die je elke dag eet.”
Beste moestuintip? “Alles wijst zichzelf uit, maar als je goed kan spitten, kan je veel.”
Moestuinuren per week? “Elke weekdag.”

“Ik ben ‘aanborger’ in de ­Gemene Weiden. Dat aanborgerschap wordt al sinds 1475 van vader op zoon doorgegeven. Het ­betekent dat ik deze velden een leven lang in bruikleen heb tot ze worden doorgegeven aan de volgende generatie aanborgers, aan mijn zoon dus. Ik mag er niet op bouwen, ik mag ze ook niet verkopen, maar ik kan er wel groenten op kweken. Dit middeleeuwse systeem is uniek in Vlaanderen.” 

“Ik ben gestart toen ik met pensioen ging. Het werd tijd om het wat kalmer aan te doen. Ik heb namelijk gevoetbald tot mijn veertigste, dus ik had al genoeg op café gezeten. Tot vorige zomer was ik elke dag bezig, maar nu ga ik het wat rustiger aan doen. Al is tuinieren volgens mij de beste gezondheidskuur. Vanaf het voorjaar zijn mijn kompanen en ik weer elke dag van de partij. Kwestie van de jeugd in de gaten te houden.”

Charlotte Depoortere (43), Zita (11) en Marthe (9): “Al wroetend in de aarde heb ik vriendinnen gemaakt”

Gestart in? 2016
Favoriete groente? “Pastinaak en rode biet zijn onze succesnummers.”
Beste moestuintip? “Geef niet op en blijf proberen.”
Moestuinuren per week? “In het voorjaar en de zomer zowat een halve dag per week, wat helaas niet genoeg is.”

“Het idee is ontstaan op een winterwandeling georganiseerd door de school van onze dochters en concreet geworden aan de schoolpoort. We waren geïnteresseerd in gezonde voeding, waaronder vergeten groenten, en er was toevallig een stukje grond vrij. Eentje met gras erop, dus hebben we dagen gespit. De oude garde is ons tips blijven geven. Soms luisteren we, soms doen we koppig ons goesting, om dan te moeten vaststellen dat ze toch gelijk hebben.” 

“Hoewel we ondertussen een paar jaar bezig zijn, lijken we nog steeds beginners. Maar we blijven wel evolueren. ’s Winters maken we ons moestuinplan op, met een glas wijn erbij, en we hebben altijd nieuwe ideeën. Dit jaar hadden we voor het eerst uien en een kleurrijke bloemenstrook, maar ook een foute courgettesoort. Voortdurend vallen en opstaan dus.” 

“We houden het basic. Bemesten doen we alleen als we een emmer duivenmest kunnen ruilen voor wat pastinaken. Al wroetend in de aarde heb ik hier vriendinnen gemaakt. In de eigen tuin zou die moestuin een taakje zijn, nu is het een uitstap. En de buren kijken al niet meer raar op, als ze me voorbij zien fietsen met een spade.”

Arne Deseure (41), Shana De Lissnyder (35) en Wiebe (9): “Twee uur na het oogsten op je bord: verser kan niet”

Gestart in? 2014
Favoriete groente? “Kraakverse kerstomaatjes voor in de brooddoos.”
Beste moestuintip? “Start voorzichtig en eenvoudig, met die groenten die je graag lust. Overdrijf niet met te veel verschillende soorten. Zo kan je elk jaar iets nieuws bijzetten en word je steeds beter.”
Moestuinuren per week? “’s Zomers makkelijk acht uur, en eigenlijk is dat te weinig.”

“Arnes grootvader was een fervente moestuinierder. Zijn vader heeft die microbe overgenomen, dus stond het in de sterren geschreven dat wij zouden volgen. Maar eigenlijk is deze passie gestart vanuit nog een andere passie: wij koken heel graag. Hoe verser, hoe liever, en liefst biologisch. Alleen is dat nogal prijzig. Dus zijn we thuis groenten beginnen te kweken om dan uiteindelijk in de Gemene Weiden een stuk grond te bemachtigen.” 

“Zowat alle groenten die we eten, zijn van eigen kweek. Er komen dus geen pesticiden of andere troep aan te pas. In de zomer leggen we veel groenten in om de winter te overbruggen, rode bietjes bijvoorbeeld, en van de tomaten maken we passata waar we een jaar lang van genieten. Ook nu eten we nog uit de tuin. Pompoen, pastinaak, spruiten, aardappelen, aardpeer, knolselder, schorseneren. Dit weekend zijn we na het wandelen via de moestuin teruggekeerd en hebben we pastinaak, aardpeer en savooikool uitgehaald om er thuis meteen een lekkere gratin van te maken. Twee uur na het oogsten op je bord: verser kan niet.” 

“Zondag is standaard moestuindag, ons gezinsmoment. Soms zie ik ertegen op, omdat ik nog allerlei dingen aan mijn hoofd heb, maar zodra ik daar ben, blijft alleen het hier en nu, de rust en de stilte over. We raken telkens moeilijk naar huis.”

Danny Phlypo (65): “Er zijn veel natuurlijke trucjes en je weg daarin zoeken is deel van het plezier”

Gestart in? 2015
Favoriete groente? “Witloof!”
Beste moestuintip? “Doseer, plant of zaai groenten op verschillende momenten, zodat je gespreid kan oogsten. Zo eet je bijvoorbeeld een hele zomer lang verse boontjes.”
Moestuinuren per week? “Ik tel die nooit. Het is ook zeer variabel. Zijn de kleinkinderen op bezoek, staat er iets gepland, zijn we op reis, moet er geoogst worden? De moestuin is belangrijk, maar er is nog meer in het leven.”

“Vijf jaar geleden ben ik gestopt met werken en had ik plots meer tijd. Ik ben graag buiten, ik hou ervan om in de tuin bezig te zijn. Via via hoorde ik dat er een stukje vrij was in de Gemene Weiden en zo ben ik hier beland. Deze grond is rijk, vochtig en dus ideaal om groenten te kweken. De vriendenbende waarmee we normaal op stap gaan, zie ik nu vooral hier. En samen bezig zijn doet deugd, dat besef je nog beter in deze rare coronatijden.” 

“We hebben ondertussen een WhatsAppgroepje waarin er druk gediscussieerd wordt over die moestuin. De voorbije week ging het alleen maar over mest. Waar vinden we die? Wie haalt op? Ik pak alles zo natuurlijk mogelijk aan, anders heeft het weinig zin. Daarom heb ik ook bij Velt cursussen gevolgd. Wat ik niet weet, zoek ik online op. Basilicum in de serre zetten om je tomaten gezond te houden, Oost-Indische kers zaaien om bladluis te vermijden: er zijn tal van natuurlijke trucjes. Mijn weg daarin zoeken en informatie uitwisselen, is deel van het plezier. Een simpel zaadje zien uitgroeien tot een volwaardige plant, dat geeft echt voldoening.”

Mantra’s voor de moestuin

8 wijsheden voor een goede oogst.

Dit jaar lukt het wel!
Moestuinierders weten het al langer dan vandaag: groenten kweken is een kwestie van vallen, opstaan en doorzetten. En jaar na jaar leer je uit je fouten en word je een tikkeltje beter. Geef het dus niet te snel op en hou vol!

Overwoekerde woestenij? Hou het simpel!
Een moestuin vraagt heel wat werk. En op voorhand is het soms moeilijk in te schatten hoeveel tijd en goesting je overhebt om in die grond te wroeten. Start daarom bescheiden, met een vierkante meter bijvoorbeeld, en check hoe dat lukt. Uitbreiden kan je ook nog tijdens het seizoen of het jaar daarna.

Te weinig oogst? Start eenvoudig!
Ga niet voor een ingewikkeld schema met wel dertig soorten, maar start met eenvoudige succesnummers. Denk aan courgettes, spinazie, snijbiet, radijzen. Of groenten die amper verzorging nodig hebben. Wat water geven en de natuur doet de rest. Op die manier is een succeservaring gegarandeerd. Check ook de situering van je moestuin. Ideaal bevindt die zich in het zuiden of het zuidwesten. Alleen rabarber, aardbeien, andijvie en rode biet houden namelijk van schaduw, alle andere groenten en fruit floreren in de zon.

Te weinig beweging? Zaai niet te diep!
Beweegt er weinig in je grond, komt er amper iets piepen? Misschien heb je te diep gezaaid. Moestuinzaadjes hebben weinig diepte nodig. Eigenlijk moet je een zaadje maar zo diep steken als het verticaal groot is: een zaadje van 1 cm steek je 1 cm onder de grond. Hark de bovenlaag eerst goed los. Geroutineerde moestuinierders zaaien al hun groenten zelf, maar niemand verbiedt je om plantgoed aan te kopen. Dat is sneller, makkelijker en dus hoopgevend.

Mislukte oogst? Roteren kan je leren!
Maak een schema en laat je groenten roteren. Zaai of plant dus nooit tweemaal dezelfde groente na elkaar op dezelfde plaats. Verdeel je stukje grond in vakken en doe aan teelrotatie. In elk vak komt een groentegroep en die schuif je elk jaar trouw op. Zo voorkom je bodemziektes en bodemmoeheid. Hou je schema dus goed bij. Online vind je makkelijk welke groenten goed met elkaar combineren en welke niet matchen. Aardappelen houden bijvoorbeeld wel van bonen en spruiten, maar niet van tomaten en pompoenen.

Te veel onkruid? Gij zult wieden!
Maak deskundig komaf met onkruid en verwijder het met wortel en al. Want dat onkruid overheerst in een recordtempo je tere moestuinplantje en steelt alle voedingsstoffen uit de bodem. Waardoor je moestuinplantje nooit zijn volle potentieel bereikt. Kordaat verwijderen dus.

Klein en schriel? Uitdunnen als een pro!
In je enthousiasme zaai je soms te veel. Waardoor scheutjes niet goed ruimte krijgen om zich te ontwikkelen. Uitdunnen dus, zelfs al breekt het je moestuinhart. Je kan deze tweestrijd makkelijk vermijden door iets voorzichtiger te zaaien. Weet dat er uit elk zaadje een flinke plant kan groeien.

Ontgoocheld? Je bent niet alleen!
Bij je eerste oogst gaat het vaak mis. Sterker nog, ook bij je tweede, derde, vierde of vijfde lopen er nog dingen fout. Van slakken die van sla houden tot tomaten die niet gek zijn op slagregen. Moestuinieren is een lang leerproces. En zelfs als je alles onder de knie hebt, kunnen de natuurelementen nog roet in het eten strooien. Een constante levensles dus. Want je kan alleen maar je best doen.