Heb jij een seksuele burn-out? “Veel vrouwen hebben seks om het weer even achter de rug te hebben”

Niet enkel op het werk: er bestaat ook zoiets als de seksuele burn-out. Drink je je zelf wat moed in voor de seks of durf je niet te vragen om de dingen waar je naar verlangt? Dan zit je misschien in de gevarenzone. Twee experts leggen uit wat de rode vlaggen zijn en welke (makkelijke) acties je kan ondernemen om een ‘sex-out’ te voorkomen én verhelpen. “Ook je seksuele welzijn vraagt dagelijkse aandacht.”

Je batterijen zijn leeg. Je reserves zijn op. Maandenlang heb je onder enorme stress ­gestaan. Je bent uitgeput, zowel lichamelijk als geestelijk. Je kan niet meer. Je hebt een burn-out. Lang stond de term burn-out in rechtstreekse verbinding met werkstress. Maar wist je dat ook seks op lange ­termijn een burn-out kan veroorzaken? “Wanneer seksualiteit een tijdlang, misschien zelfs jaren, energie vreet in plaats van het te geven, ontstaat het ­risico op een crash”, legt Leen ­Vangeebergen uit. Als ‘sexual growth ­inspirator’ helpt zij bij het herstellen van een seksuele burn-out of kortweg ­‘sex-out’. 

“Het gaat hier om mensen voor wie seks zo’n continue stress veroorzaakt dat het de symptomen van een burn-out geeft: lichamelijke en mentale vermoeidheid, lusteloosheid, geen zin meer in seks, verkrampen bij het idee alleen al. Sommige mensen worden apathisch: je zou ervan opkijken hoeveel vrouwen akkoord gaan met seks om het weer een tijdje achter de rug te hebben. Andere mensen vertonen vluchtgedrag: ze grijpen bijvoorbeeld naar een glas alcohol voor hun partner thuiskomt, of ze mijden seks volledig.”

De oorzaken: vrijen tegen je zin en prestatieseks

Stress is de oorzaak nummer een van een sex-out. Maar wat veroorzaakt die stress dan? Leen Vangeebergen: “Veel mensen vrijen tegen hun zin, doen seksuele handelingen die ze eigenlijk niet leuk vinden en durven niet te vragen om de dingen die ze wél verlangen. Dat is enorm stresserend. Vrijen op een manier die niet overeenkomt met je ­gevoel is dan ook de eerste grote oorzaak van seksgerelateerde burn-out.”

“De tweede oorzaak is geworteld in de angst om niet aan maatschappelijke normen te voldoen. Zo wordt enkel penetratieseks tussen één man en één vrouw als normaal gezien. Alle andere vormen worden doorgaans nog altijd afgekeurd.” En zo zijn er nog een heleboel dingen waarover er voorschriften bestaan: hoe vaak je seks moet hebben, dat er altijd een orgasme moet volgen, dat een koppel samen hoort te gaan slapen. “In realiteit zijn er heel weinig mensen die aan die verwachtingen voldoen”, zegt de expert, “maar omdat we daar niet voor durven uit te komen, wordt de illusie in stand ­gehouden en blijven we ons zorgen maken over alle dingen waar we zogezegd niet aan voldoen. Het is een vicieuze cirkel.”

De derde en laatste oorzaak van een seksuele burn-out is trauma. “Veel mensen hebben tijdens hun jeugd traumatische situaties meegemaakt: seksueel misbruik, emotionele mishandeling, enzovoort. De veiligheid van een goede relatie kan niet-verwerkte trauma’s en daarmee een hele hoop stress naar boven brengen. Als daar dan niets mee wordt gedaan, kan burn-out het gevolg zijn.”

Neem jezelf en jouw seksualiteit onder de loep

Een seksuele burn-out wijst dus op een aantal dieperliggende oorzaken, die zich soms ook buiten de slaapkamer laten voelen. Zo zal iemand die niet nee durft te zeggen in bed, dat ook niet durven in het dagelijkse leven. “Maar ultiem wordt een sex-out veroorzaakt door chronisch jezelf niet (kunnen) zijn”, stelt Vangeebergen vast. “De manier waarop je naar jezelf en seks kijkt, kan je vergelijken met een bouwplaat met legoblokjes. Wanneer je geboren wordt, is de bouwplaat leeg. De blokjes staan symbool voor alles wat je vanaf je geboorte hebt meegekregen van je ouders, leraars, familie, de maatschappij, en voor alle dingen die je tijdens je leven hebt meegemaakt.”

“Kortom: al jouw overtuigingen en ervaringen zijn op die bouwplaat terug te vinden, óók die over seks. Als jouw legoblokjes niet overeenkomen met wie jij diep vanbinnen bent, is het moeilijk om jezelf te zijn en op te komen voor wat je wil. De oplossing? Stap voor stap je legoblokjes herschikken, je geloofsovertuigingen onder de loep nemen en je seksuele verhaal herschrijven.”

Maar hoe? Leen Vangeebergen en ­Michelle Hufkens, seksuoloog die workshops geeft rond het integreren van seksualiteit in het dagelijks leven, leggen het uit. “Begin voorzichtig, en leg vooral niet te veel druk op jezelf”, zegt Hufkens. “Maar om verandering te krijgen, is het belangrijk om wel een stapje, hoe klein dan ook, te zetten richting meer contact met jezelf en je seksualiteit. Ook voor wie niet midden in een seksuele burn-out zit zijn deze tips nuttig. Je hoeft namelijk niet in een sex-out te zitten om je seksualiteit onder de loep te nemen. Sterker nog, door je bewuster te worden van je seksuele noden, voorkom je misschien een burn-out. Je seksuele welzijn is geen project waar je even op focust en dat je daarna weer loslaat. Het vraagt dagelijkse aandacht.”

1. Traumatherapie

“De eerste stap naar heling is ervoor zorgen dat je lichaam uit die staat van stress komt”, zegt Leen Vangeebergen. “Daar kan je lichaamsgerichte therapie, maar ook EMDR of emotional freedom techniques (EFT) voor gebruiken, therapieën die erop gericht zijn de legoblokjes op je bouwplaat te herschikken en de verbinding met je lichaam te herstellen. EMDR (voluit eye movement desensitization and reprocessing) is een vorm van therapie voor mensen die last blijven hebben van de gevolgen van een schokkende ervaring of trauma, zoals een ongeval of seksueel geweld. EFT probeert een gevoel of situatie te ontdoen van zijn lading, door middel van het drukken of ‘tappen’ op specifieke punten.”

2. Leer lummelen

“Kunnen niksen is cruciaal”, zegt Michelle Hufkens. “Het staat je ­lichaam toe zich te ontspannen en het brengt bovendien je creativiteit op gang. Van nietsdoen word je trouwens ook veel productiever. Plan dus momenten in waar je niks plant. Gun jezelf die tijd. Lukt dat niet? Dan heb je misschien ­patronen of oude pijnen die om verwerking vragen.”

3. Vraag je lichaam wat het wil

Als je een burn-out hebt, is de kans groot dat je een pleaser bent. Maar wat wil jíj nu echt? Rationeel weet je het antwoord misschien niet, maar je lichaam weet het wél. “Begin klein”, tipt Vangeebergen. “Vraag je lichaam wat het wil aandoen of wat het wil eten en drinken. Als je dat tien procent van de tijd doet, zal je al resultaat merken. Dan begin je te voelen wanneer iets in lijn ligt met jezelf. Vaak uit zich dat in een licht gevoel, zoals een aangename kriebel in je maag. Je kan dit ook oefenen wanneer mensen tegen je praten.”

“Stel: een kennis nodigt je uit voor een feestje, en op dat moment voel je een baksteen in je maag. Dat wil zeggen dat je liever niet wil gaan. Je hoeft er niet meteen naar te handelen, zie het eerder als een spelletje. Als je dat een tijdje doet, zal je vanzelf bij je seksualiteit terechtkomen. Plots heb je zin om een kanten jurkje te kopen of wil je alleen nog maar­ ­slapen in katoenen lakens. Het gaat dus niet om het wegnemen van de grote stressfactoren, maar om de kleine momentjes koesteren waarop je lichaam zich goed voelt.”

4. Slaap!

“Ben je doodmoe? Luister dan naar je lichaam en ga slapen”, zegt Michelle Hufkens. “Je seksuele energie ligt namelijk in het verlengde van je levensenergie. Is je levensenergie laag, dan zal je bijgevolg weinig zin hebben in seks. Het klinkt simpel, maar het doet wonderen.”

5. Dans

“Dansen kan helpen om je seksuele energie te laten stromen”, zegt Michelle Hufkens. “Zet gewoon muziek op en beweeg. Het hoeft er heus niet mooi uit te zien. Ben je te moe? Beeld je dan in dat je een sensueel dansfeestje houdt en beleef het in je gedachten. Je systeem zal hier ongetwijfeld iets van meenemen.”

6. Seks na de bevalling

Over seks na de bevalling wordt weinig ­gepraat. Jammer, vindt Leen Vangeebergen. “Het is niet evident: plots is er een kind, ben je uitgeput, is je lichaam veranderd of vallen de momenten waarop je vroeger seks had weg. Mijn advies? Tabula rasa. Installeer een totaal nieuw seksleven. Het is een illusie te denken dat je oude seksleven terugkomt. Het kómt terug, alleen anders. Jezelf heruitvinden lukt doorgaans beter bij koppels die vóór de zwangerschap al een goede communicatie hadden over seks. Dúrven praten over seks, seks dúrven plannen of samen fantaseren over de mogelijkheden helpt je al een eind op weg.”

7. Zie je partner als spiegel

“Onze partners leggen vaak onze pijnpunten bloot. Ik had ooit een cliënt die het lastig vond dat haar man naakt rondliep in huis. De vrouw in kwestie en ik onderzochten waarom ze dat zo lastig vond. Het bleek te maken te hebben met een trauma uit het verleden. Toen zij het ­probleem binnen in zichzelf had opgelost, vond ze het geen probleem meer.”

8. Vind jouw context

“Vraag je af wat jouw ideale omgeving en jouw voorwaarden zijn om te kunnen genieten, seks te willen?”, zegt Hufkens. “Zeker als je seksuele verlangen wat ‘fragiel’ geworden is, is het cruciaal om een context te creëren die aan zo veel mogelijk voorwaarden voldoet zodat je opwinding kan ervaren. Onthoud deze vuistregel: als wat je doet je geen zin meer geeft, heeft het geen zin meer om het te doen. Wees dan brutaal eerlijk met jezelf en je partner en probeer het te veranderen.”

9. Masseer jezelf

“Door je lichaam aan te raken, niet per se op een seksuele manier, leer je voelen wat je leuk vindt en grond je jezelf”, zegt Michelle Hufkens. “Daarnaast zorgt het voor de aanmaak van het knuffelhormoon oxytocine, dat een angstremmende werking heeft. Is dat een grote stap? Begin met je dag- en nachtcrème met meer aandacht in te wrijven en zeg tegen jezelf: ‘Hé, ik zie je en ik voel je.’ Wens jezelf als je in de spiegel kijkt goedemorgen en goedenacht.”

10. Bekkenbodemtraining

“Onze bekkenbodem is vaak gespannen. Dat komt omdat we in onze heupregio veel spanning opslaan, door lang te zitten, hard te sporten, trauma, dagelijkse stress en de schaamte die we voelen rond seksualiteit. Daarom moeten we het bekken gaan ontspannen én de spieren tegelijk versterken. Yoga kan daar een handige tool voor zijn. Een gezonde bekkenbodem zorgt ervoor dat je meer opwinding zal voelen. 

Een oefening? Je bekkenbodemspieren optrekken op een inademing alsof je je plas inhoudt, loslaten op een uitademing. Ook je bekken van voren naar achteren kantelen of cirkels maken met je heupen zijn fijne manieren om je seksuele energie en vitaliteit te ondersteunen. Dat kan je op de yogamat doen, maar evengoed als je staat te koken.”

11. Een eigen plek

Hufkens: “Waar kan jij je pure, wilde, onderdanige, luide zelf zijn? Om je seksualiteit te laten stromen heb je een plek nodig waar al die identiteiten zich mogen laten zien. Misschien is het je slaapkamer, een hobbyruimte of een kamer op zolder? Zolang die plek maar geregeld van jou is.”

12. Wandel in de natuur

“Dokters schrijven niet voor niets natuurwandelingen voor bij burn-out en depressie”, zegt Hufkens. “De natuur leert ons diversiteit omarmen. Ze toont dat het niet áltijd zomer kan zijn, en uiteindelijk ook dat alles goed is zoals het is.”