Hoogsensitieve seks: hoe ga je om met te veel prikkels in bed? “Harde aanrakingen of vuile lakens en het is om zeep”

“Mijn hoofd wil wel, maar mijn lijf protesteert door niet opgewonden te raken.” Een op de vijf mensen zijn hoogsensitief. Joanne (25) is er een van. En voor hoogsensitieve mensen is het leven intens, ook in bed. Toch kan hoogsensitiviteit een zegen zijn tussen de lakens, in plaats van een vloek. Klinisch psychologe Lynn Jespers onthult hoe. “Hoogsensitieve vrouwen zijn aandachtig en selectief voor met wie ze in bed duiken.”

Joanne (25) is hoogsensitief en leert het een plaats geven in haar seksleven

“Ik weet nog maar een paar jaar dat ik hoogsensitief ben. Ik ontdekte het via het boek ‘Leven zonder filter’ van Fleur van ­Groningen. Wat een openbaring was dat. Plots vielen alle puzzelstukjes op hun plaats. Daar leerde ik ook over de term ‘overprikkeling’. Sindsdien hou ik echt rekening met mijn hoogsensitiviteit, ook in bed. Mijn vriend is ook hoogsensitief. We zijn ’s avonds allebei vaak moe en overprikkeld. Nu weet ik dat we daarom het best overdag tussen de ­lakens duiken, of eerst in de stemming komen samen. Dan is onze seks wél heel intiem en liefdevol.”

“Seks als we in een dipje zitten of ruzie hebben? Moeilijk. Mijn hoofd wil wel, maar mijn lijf protesteert door niet opgewonden te raken. Soms schaam ik me ervoor, maar wil ik écht genieten van vrijen, dan kunnen de omstandigheden beter juist zijn. Vieze lakens, de geur van ochtendadem of de bel die plots gaat? Dat zijn spelbrekers. Liefst komen we beiden uit de douche, is de slaapkamer warm en opgeruimd en branden er kaarsjes.” 

“Ik hou ook meer van zachte aanrakingen dan expliciete. Een paar te harde aanrakingen kunnen mijn hele stemming verpesten. Dan schiet ik direct in mijn hoofd en soms word ik zelfs een beetje pissig. De ‘juiste’ aanrakingen daarentegen ... Een aai over mijn arm of rug kan al rillingen veroorzaken door mijn hele lijf. Ik ben dus volop bezig met de voordelen van mijn hoogsensitiviteit te ontdekken, en de moeilijkere stukken een plaats te geven of te leren counteren.”

Klinisch psychologe Lynn Jespers: “Gun je zintuigen even rust voor je aan seks begint”

“Hoogsensitiviteit is een karaktertrek die slaat op je zenuwstelsel”, zegt klinisch psychologe en psychotherapeute Lynn Jespers, gespecialiseerd in hoogsensitiviteit, van wal. “Dat laat prikkels intenser binnen dan bij niet-hoogsensitieve personen. Het komt voor bij één op de vijf mensen. Enkele belangrijke kenmerken zijn: gevoeligere zintuigen, overweldigd worden als er te veel dingen gebeuren, een hoge ethische lat, en een complexe innerlijke belevingswereld.”

Amerikaanse psychotherapeute, klinisch psychologe en universitair docente dr. Elaine Aron is dé autoriteit op het gebied van hoogsensitiviteit, want ze vond het begrip zelf uit. Ze doet al tientallen jaren onderzoek naar het onderwerp, en dat resulteerde in meerdere boeken, waaronder ‘Hoogsensitieve personen in de liefde, hoe je omgaat met relaties als de wereld je overweldigt’. Voor dat boek bevroeg Aron 443 mensen (zowel HSP’s als niet-HSP’s) naar hun beleving van seksualiteit. Daaruit concludeerde ze dat HSP’s amper afwijken van andere mensen, onder andere wat betreft de duur van de laatste seksuele activiteit, seks als een van de potentieel meest bevredigende dingen in het leven zien, de frequentie van masturberen en de frequentie van het hebben van een orgasme. 

“We zijn even goed als iedereen in staat om seks op zichzelf als bevredigend te beschouwen,’ schrijft Aron, “om actief te zijn en de leiding te nemen, opgewonden te zijn zonder schuldgevoelens en zorgen. Kortom, we lijken niet meer dan een ander seksueel geremd te zijn of problemen met seks te hebben.”

Sneller een orgasme

Wat wél verschilt, is hoe seksuele ervaringen binnenkomen. Daarbij geven HSP’s aan dat ze seks bijna altijd op een diepgaande manier verwerken. Aron: “We vinden seksualiteit mysterieus en machtig, en het is voor ons moeilijk om na seks meteen door te gaan met alledaagse dingen.” Verder raken HSP’s doorgaans niet opgewonden door harde, expliciete seksuele hints, vinden ze bepaalde plekken aan hun geslachtsdelen te pijnlijk of gevoelig voor stimulatie, worden ze uit de stemming gehaald door afleidingen, zoals geluid, luchtjes, of visuele prikkels, en vinden ze variëteit in seksuele activiteiten niet bijzonder leuk. Ze zijn dus doorgaans niet bijzonder avontuurlijk of experimenteel.

Ook interessant: HSP-vrouwen zouden sneller een orgasme bereiken dan niet-HSP-vrouwen, al geven ze aan over het algemeen minder seks te hebben en er ook iets minder van te genieten. Dat gaat niet op voor hoogsensitieve mannen. Elaine Aron: “Behalve de algemene verschillen tussen HSP’s en niet-HSP’s, wijken hoogsensitieve mannen niet echt af van niet-hoogsensitieve mannen.”

Diepe connectie 

Zoals hiervoor al aangehaald, verwerken HSP’s de dingen die ze meemaken op een diepgaande manier. “Casual sex is dus iets waar ze over het algemeen minder goed in zijn”, lacht Lynn Jespers. “Het ‘oppervlakkig’ beleven van seks ligt moeilijk. Je zal als HSP eerder voor een vaste persoon gaan, een partner of een friend with benefits bijvoorbeeld.” 

Daarover zegt Elaine Aron het volgende: “Uit onderzoek blijkt dat hoogsensitieve vrouwen als groep aandachtig en selectief zijn voor met wie ze naar bed gaan – ze willen hun seksualiteit binnen een liefdevolle relatie uiten. Deze zorg verklaart misschien hun groter gemak om een orgasme te krijgen, doordat ze zich meer bemind voelen.”

Maar ook in een relatie geven HSP’s zichzelf niet zomaar over aan de ander. Lynn Jespers: “Een HSP zal het belangrijk vinden om een goed en veilig gevoel te hebben bij de personen met wie ze vrijen. Is er net ruzie geweest of zitten ze ergens mee, dan zullen ze sneller geneigd zijn om ook de seks op pauze te zetten tot de storm is gaan liggen.”

Overprikkeld 

“HSP’s ervaren hoge pieken en diepe dalen. Emoties kunnen intenser zijn”, gaat Jespers verder. “Daarom ervaren we seksualiteit soms ook als iets onaangenaams: vooral wanneer we overprikkeld zijn. Je zenuwstelsel heeft dan zoveel input gekregen dat het emmertje vol zit. Je kan dan plots geen geluiden meer verdragen, je kleren zitten slecht, je hebt last van de rommel in huis. Meestal heb je dan ook een kort lontje en loop je gefrustreerd rond. Kortom: je hebt het gevoel dat het allemaal te veel is. De misvatting dat HSP’s overemotioneel zijn, is dan ook onterecht: soms zijn ze gewoon overprikkeld, vaak zonder het zelf te beseffen.”

Zelfkennis is dus wijsheid, zeker in dit geval. “Iemand die zich niet bewust is van zijn hoogsensitiviteit, zal overprikkeling ook niet kunnen plaatsen. Maar als je daardoor vaak overprikkeld bent, kan dat je algemene welzijn – en dus ook je seksleven – negatief beïnvloeden.”

Wil je weten of jij zelf hoogsensitief bent? Dan raadt Jespers aan om de online ­vragenlijst van dr. Elaine Aron in te vullen. Je vindt ze op hspvlaanderen.be.

Wel prikkels, toch seks

Ben je HSP en kan je overprikkeling signaleren? Dan heeft Lynn Jespers twee gouden tips om ervoor te zorgen dat je seksleven kan bloeien. Want hoogsensitiviteit hoeft allesbehalve een struikelblok te zijn in bed. 

1. Gun je zintuigen rust voor je eraan begint. “Merk je dat de overprikkeling daar is en je kribbig of moe bent, stel het vrijen dan even uit. Maak een wandeling in daglicht, trek je terug in een stille ruimte, neem een bad of spoel de overprikkeling weg in de douche. Zorg ervoor dat er geen vieze geurtjes of vuile lakens zijn of dat rommel in de slaapkamer is opgeruimd. Soms gebeurt het natuurlijk dat je gewoon snel seks wil. Ben je dan overprikkeld? Focus je op je partner(s). De aandacht verleggen naar iets externs kan soms al ontprikkelend werken.”

2. Denk in plus, min en neutraal. “Eén minder fijne sensatie kan al snel de vrijpartij verpesten. Je lief doet iets verkeerd, dat ene plekje is te ­gevoelig ... Je goesting duikt de dieperik in. Maar vind je de prikkel écht niet fijn, of eerder neutraal? We vergeten weleens dat die categorie ook ­bestaat. Probeer daarom de volgende keer als je gedachten je belemmeren tijdens de seks, te denken in termen van plus, min en vooral ook nul. Zo train je het station in je hoofd dat de binnenkomende prikkels reguleert om niet meteen dicht te klappen na een negatieve prikkel.”