Scheiden zonder strijden: 2 experts over hoe je een huwelijk gezond beëindigt. “Zorg dat het zakelijke geregeld is voor je de kinderen inlicht”
Een huwelijk dat vandaag gesloten wordt, heeft tegen 2050 één kans op de twee om te stranden. Veel liefdesverhalen eindigen dus niet met een “en ze leefden nog lang en gelukkig”. Maar een pijnlijke strijd hoeft het einde evenmin te worden. Relatietherapeut Wim Slabbinck en echtscheidingsadvocate Claudia Van de Velde leggen uit hoe je van je scheiding een ‘happy end’ maakt, ook als er kinderen betrokken zijn. “Hoe sneller je de praktische regelingen met je ex rondkrijgt, hoe beter.”
Dat coronatijden koppels uit elkaar drijven, is geen nieuws meer. Na de eerste lockdown in maart 2020 schoten de echtscheidingscijfers de hoogte in, en ook in december volgde een echtscheidingsgolf. Die sloeg eveneens toe in BV-land: het voorbije jaar deelden bekende Vlamingen zoals presentator Mathias Coppens, dj Regi, zanger Christoff of actrice Nora Gharib het einde van hun relatie op sociale media. Wie op smeuïge roddels of een publiekelijk moddergevecht hoopte, was eraan voor de moeite. De vriendschappelijke breuk lijkt de nieuwe norm, op Instagram toch.
Langetermijnvisie
“Zowel juridisch als sociaal heeft het begrip echtscheiding een enorme transformatie doorgemaakt”, legt echtscheidingsadvocate Claudia Van de Velde uit. “Bemiddeling is nu het codewoord. Daarnaast is het maatschappelijke taboe dat op scheiden rustte al even verdwenen. Anno 2021 worden er veel meer huwelijken op een vriendschappelijke manier beëindigd dan dertig jaar geleden, toen ik als advocate begon. En toch is en blijft scheiden een rouwproces. Je blijft achter met een grote wonde, die tijd nodig heeft. Maar ook rationaliteit is een prima zalf: hoe sneller je de praktische regelingen met je ex rondkrijgt, hoe sneller je aan jouw verwerkingsproces én nieuwe start kan beginnen.”
“Wie zich laat leiden door grote emoties als woede en verdriet, kan soms niet verder kijken dan de korte termijn: ‘De kinderen moeten met Kerstmis zeker bij mij zijn!’, ‘Ik wil het huis!’, ‘Ik heb recht op de auto!’”, stelt seksuoloog Wim Slabbinck. “De nadruk ligt dan vooral op wat er hier en nu verdeeld moet worden. Bij de BV’s die als vrienden uit elkaar gaan, zie je een rode draad: zij delen een langetermijnvisie. Die geef je vorm door samen te bepalen wat je wil behouden. Hoe blijven we samen – maar apart – aan ons opvoedingsproject werken? Welke verdeling voelt fair aan voor allebei? Hoe geven we onze nieuwe relatie vorm? Een lange-termijnplan in kaart brengen vergt wat relativering en inschikkelijkheid, maar het verhoogt de kansen op een goede verstandhouding enorm.”
Reddingsboei
Al laat de Netflix-hit ‘Marriage Story’ ons zien dat je er met goede intenties niet altijd komt. Ook de hoofdpersonages uit de film hebben aanvankelijk een amicale breuk voor ogen. Tot de verblijfsregeling van hun zoontje ter sprake komt. Tel daar bekvechtende advocaten bij op die olie op het vuur gooien en voilà, de juridische strijd is een feit. Hoe vermijd je die valstrik?
Wim Slabbinck: “De aanleiding van de breuk en de manier waarop beide partijen die weten te plaatsen, lijken me bepalende factoren voor de slaagkansen van een positieve scheiding. Soms voelen koppels samen aan dat de uiterste houdbaarheidsdatum bereikt is. Bij zo’n aangekondigd einde is het rouwproces om de breuk vaak al even aan de gang, waardoor het verdriet al voor een stuk verwerkt is. Loopt de relatie erg abrupt op de klippen – bijvoorbeeld omdat er een derde partij in het spel is – dan moet het verwerkingsproces nog beginnen en zijn woede en verdriet moeilijker te onderdrukken. In nog andere gevallen zorgen praktische of financiële kwesties ervoor dat de situatie alsnog verzuurt. Kortom, elke relatiebreuk is anders, en brengt zijn eigen uitdagingen met zich mee. Is het water tussen jullie te diep, doe dan een beroep op een reddingsboei: een bemiddelaar biedt onpartijdige ondersteuning bij het zoeken naar een onderlinge overeenkomst.”
Claudia Van de Velde: “De eenvoudigste, snelste en goedkoopste manier om te scheiden in België is de echtscheiding met onderlinge toestemming of ‘eot’. Daarbij stel je samen een basisdocument met spelregels op. Wettelijk hoef je hierbij geen externe hulp in te schakelen. Weet wel: zodra het contract ondertekend is, valt het nog amper te wijzigen. Daarom vind ik professionele hulp een must. Die kan van een bemiddelaar komen. Wees je er wel van bewust dat hij als ‘scheidsrechter’ neutraal moet blijven.”
“Als de standpunten van ex-partners ver uit elkaar liggen, is er een tweede manier om tot een bemiddelde oplossing te komen: je kiest elk een advocaat, en gaat met z’n vieren rond de tafel zitten. Een hanengevecht à la ‘Marriage Story’ is dan nog ver weg, aangezien onze huidige wetgeving advocaten stimuleert om verzoenend op te treden en via bemiddeling tot een oplossing te komen.”
“Raken de partijen er niet uit? Dan is er nog de ‘eoo’ of echtscheiding op basis van onherstelbare ontwrichting, waarbij de rechtbank gevraagd wordt om de knoop door te hakken”, vervolgt Claudia Van de Velde. “Maar ook die zal alles in het werk stellen om een vechtscheiding te vermijden. In films, series en verhalen wordt een relatiebreuk haast altijd voorgesteld als een strijd, een gevecht. Maar scheiden kan ook een vorm van liefde zijn: als mensen elkaar niet meer gelukkig maken, is het dan niet beter om op een respectvolle manier uit elkaar te gaan? Helaas missen we op dat vlak nog lichtende voorbeelden. Een Disneysprookje waarin de prins en prinses ieder hun gelukkig gescheiden weg gaan, zou in elk geval welkom zijn.”
Geen kind van de rekening
Zijn er kinderen betrokken? Dan wordt een scheiding natuurlijk een tikkel complexer. Seksuoloog Wim Slabbinck: “Sommige mensen willen samenblijven voor de kinderen. Maar vaak is het voor de kinderen beter dat papa en mama op een goede manier – dus zonder ruzie of getrouwtrek – uit elkaar gaan dan dat ze krampachtig aan iets vasthouden dat niet meer werkt. Kinderen merken dat sowieso op, en het heeft impact op hun toekomstige ‘liefdesbeeld’.”
“Komt het tot een breuk? Bereid je samen goed voor en breng de boodschap samen over. Zorg dat het zakelijke op voorhand geregeld is, zodat er geen ongerustheid ontstaat over wie waar moet gaan wonen en wanneer. Blijf daarna samen aan het opvoedingsproject werken en hanteer dezelfde regels. Niks is zo verwarrend voor kinderen als ouders die ‘hun kant’ willen promoten en daarbij alle structuur laten varen.”
Advocate Claudia Van de Velde: “Wanneer er conflicten blijven sluimeren tussen ex-partners, is hun kroost vaak het kind van de rekening. Gelukkig zijn er steeds meer trajecten die de boel helpen ontmijnen. Zo zit ouderschapsbegeleiding in de lift: daarbij leren mensen hoe ze de rol van ouder en die van ex-partner van elkaar loskoppelen. Natuurlijk is voorkomen beter dan vechten. Steeds meer eot-contracten worden uitgebreid met een ouderschapsplan, naar Nederlands voorbeeld. Het is een soort draaiboek waarin je concrete afspraken over de opvoeding van de kinderen vastlegt. Van jullie aanwezigheid op oudercontacten tot de organisatie van communies of lentefeesten.”
Jouw vriend, mijn vriend
Eén ander struikelblok blijkt steevast onderbelicht: de gemeenschappelijke vriendenkring. Wat doe je daarmee? Wim Slabbinck: “Een vriendschap draait om loyaliteit, maar is nooit exclusief. Die twee kenmerken clashen hier, en dat leidt tot verwarring: gemeenschappelijke vrienden willen geen partij kiezen, maar voelen zich gepusht om dat wel te doen. Communiceer samen over de breuk. Als jullie nog deel willen zijn van dezelfde vriendenkring, spreek je dat verlangen het best meteen uit. Maar soms zal iets onmogelijk blijven, dus moet je investeren in je eigen netwerk.”
Het echtscheidingsvirus bestaat
Drie Amerikaanse universiteiten deden uitgebreid onderzoek naar het domino divorce-effect: de hypothese dat de ene relatiebreuk kan leiden tot de andere. Deelnemers werden 32 jaar lang gevolgd. Uit elkaar gaan bleek behoorlijk besmettelijk te zijn. Heb je een gescheiden broer of zus? Dan is jouw kans om te scheiden 22 procent hoger dan het gemiddelde. Een gescheiden collega? De kans dat je scheidt stijgt met 55 procent.
Wim Slabbinck herkent het fenomeen: “Ook in mijn praktijk merk ik dat de scheiding van bevriende koppels een aanleiding kan zijn om in relatietherapie te gaan. Een breuk in je omgeving zet je aan het denken over je eigen relatie, zeker als de scheiding naar jouw gevoel helemaal uit de lucht komt vallen. Dan is het extra confronterend.” Toch hoeft het echtscheidingsvirus niet allesbepalend te zijn. “Beschouw het eerder als een wake-upcall. Ga samen het gesprek aan over jullie wensen en verlangens en benoem wat jullie nog samenhoudt.”
Meer lezen? ‘Uit elkaar, Eerste hulp bij echtscheidingen’ van Claudia Van de Velde (22,50 euro, Pelckmans).
