Waarom de romantiek zo vaak uitsterft in een relatie. Sociologe: “Ken je de liefdestaal van je partner wel?”

Op sociale media lijkt het alsof alle relaties ‘picture perfect’ zijn. Maar in het echte leven? Daarin kan het serieus tegenvallen. Sociologe Elisabeth Timmermans stelt vast dat net onze idealisering van liefde en romantiek de schuldige is. Ze doorprikt op deze Valentijnsdag de schadelijke ideeën die we koesteren over liefde, en licht toe hoe je romantiek, met een gezondere kijk erop, wél in stand houdt in een relatie. “Je partner voelt níét wat er scheelt.”

“Een relatie is hard werken.” Het advies van haar oma ­negeerde dr. Elisabeth ­Timmermans, doctor in de sociologie en auteur van ‘Liefde in tijden van Tinder’, als prille twintiger vakkundig. Als hopeloze romanticus geloofde ze in de ware liefde die ze kende uit de films en van op sociale media. Tot ze onderzoek begon te doen naar de impact van die romantische verheerlijking op ons liefdesleven. Ze ontdekte dat die idealisering niet zo onschuldig is en ging op zoek naar een realistischere invulling van romantiek.

Welke impact hebben de media op ons beeld van de liefde?

“In veel films, en al zeker in Disneyklassiekers, krijgen we een heel romantisch beeld van de liefde. Liefde overwint er alles, geliefden zijn elkaars ‘one and only’ soulmate. Veel romcoms stoppen bovendien als de relatie echt ­begint. Hiermee prediken ze een ‘destiny mindset’, het geloof dat onze partnerkeuze voorbestemd is.”

“Uit onderzoek blijkt dat mensen die dat soort ‘destiny beliefs’ overnemen een relatie sneller opblazen zodra er moeilijkheden opduiken. Ze trekken bij de minste strubbeling de conclusie dat hun relatie toch niet sterk genoeg is. Maar het loopt natuurlijk niet vanzelf. Je moet eraan werken. Een relatie vraagt een groeimindset, geen ‘destiny mindset’. Dat wist mijn grootmoeder dus al, maar in films zie je dat vaak niet. Daar lopen de personages gewoon weg bij een conflict.”

Ook op Instagram stellen we de liefde romantischer voor dan de realiteit. Wat zijn daar de gevolgen van?

“Onlangs zei een kennis me: ‘als ik afga op je Instagram, dan heb je nu toch wel echt de ware liefde gevonden.’ Ik schrok, niet omdat het niet waar is, maar omdat ik blijkbaar zelf ook bijdraag aan die onrealistische beeldvorming van de liefde. Ook ik deel alleen maar foto’s van de leuke momenten met mijn vriend. Gelukkig zie ik op sociale media de jongste jaren ook een tegenbeweging. Onder hashtags als #normalizecrying is er ruimte voor echtheid. Maar nog steeds: weinig mensen spreken openlijk over ­relationele moeilijkheden op sociale media. Meestal vindt hun partner dat niet zo leuk, dus doen ze dat niet, terwijl ze wel eerlijk zijn over dingen die alleen op zichzelf betrekking hebben.”

Je coacht singles bij het daten. Clasht het onlinedaten niet met het romantische beeld dat mensen hebben van de liefde?

“Datingapps en televisieprogramma’s als ‘Blind Getrouwd’ laten ons geloven dat de liefde maakbaar is. Niet voor niets spreken we van ‘checklistdaten’. We swipen door een catalogus van beschikbare singles en toetsen onze dates af aan een lange lijst van criteria. Hoe meer we daten, hoe langer de lijst wordt. Op basis van elke negatieve ervaring voegen we een criterium toe. Zo vertelde iemand me dat ze op haar eerste afspraakje ontdekte dat haar date al een relatie had.”

“‘Waarom heb je dat niet verteld?’, vroeg ze hem. ‘Je had het niet gevraagd’, was zijn antwoord. En voilà, weer een vraag voor op de checklist. Die pragmatische aanpak strookt natuurlijk niet met het romantische idee van een eerste ontmoeting zoals we die kennen uit de film. Mensen worstelen daarmee en vragen zich af: wat moeten we later aan onze ­kinderen vertellen?”

Hoe zit het met de romantiek tijdens die dates?

“Mensen verwachten meteen een fantastische klik. Als die er niet is, haken ze vaak snel af. Maar tijdens een online date kan je dat gevoel maar heel moeilijk creëren. Bij zo’n date zijn we kritischer dan in het dagelijkse leven. Het voelt bijna als een jobinterview. Ik geef de singles die ik begeleid daarom altijd een beetje psycho-educatie en bereid hen erop voor dat die magische klik er wellicht niet meteen zal zijn.”

“Het is gevaarlijk om iemand op één moment te beoordelen. Ik raad hen aan om het niet te snel af te blazen. Misschien zal dat wow-gevoel zelfs nooit komen. Sommige mensen zijn namelijk nooit overweldigd in hun leven, maar ze verwachten wel dat de liefde zich zo zal aandienen. Dat is niet realistisch.”

En wat met de lange termijn … waarom klagen we zo vaak dat onze partner niet romantisch is?

“Mensen geven graag liefde zoals ze die zelf willen krijgen. We spreken verschillende liefdestalen, zoals dat heet. Voor de ene is een romantisch etentje het toppunt van romantiek, maar iemand anders voelt zich dan weer graag gezien tijdens een massage of als de ander een vervelende klus doet. De meesten onder ons verlangen heus niet naar rozenblaadjes en kaarsen.”

“De problemen ontstaan als we niet de moeite nemen om van elkaar te leren waar het verschil zit. Als jij houdt van fysiek contact, dan zal je je partner snel een hand geven in het openbaar of spontaan knuffelen. Maar als je partner niet zo fysiek is en op een andere manier liefde geeft, dan komen er teleurstellingen en ruzie. Je moet goed luisteren naar de ander en durven aan te geven wat je mist. Daar loopt het vaak mis, we kunnen niet goed communiceren. Dat is zo’n destructieve romantische overtuiging: dat de ander kan voelen wat er scheelt.”

Hoe verhoog je de romantiek in een relatie?

“Romantiek betekent voor iedereen iets anders. Je moet de ander dus willen zien en horen om een romantische daad te stellen. Daarvoor moet je de tijd nemen, ook als je al jaren samen bent. Partners hangen vaak te veel vast aan de persoon die we vroeger waren. Er is te weinig ruimte om de persoon die we vandaag zijn te leren kennen. Gelukkig zijn hier vandaag de dag ook handige tools voor, zoals de ‘Gottman Card Decks App’, ontwikkeld door The Gottman Institute in de VS. Hun vragenlijsten en opdrachtkaarten brengen je als koppel dichter bij elkaar. Dus, voor je een datenight organiseert: zorg er tenminste voor dat je weet wat een datenight voor de ander betekent.”