Veilig in de zon op elke leeftijd
De zon is ongetwijfeld onze meest gevaarlijke vriend. Op dit ogenblik loopt maar liefst een op de zes Belgen het risico om huidkanker te krijgen. Een goede bescherming tegen de zon is dus essentieel, en dat op elke leeftijd!
0+
Niets zo fragiel als een kinderhuid. Het is dan ook hoogstnoodzakelijk om je kind al vanaf de geboorte voldoende te beschermen tegen schadelijke uv-straling. Kinderen mogen dan veelal de meest enthousiaste zonnekloppers zijn, hun huid zal het meest en het snelst schade ondervinden van de zon. Een kinderhuid is immers heel wat dunner en gevoeliger dan die van een volwassene, en beschikt bovendien nog niet over alle natuurlijke beschermingsmechanismen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat tot tachtig procent van de huidschade door de zon optreedt tijdens onze kinderjaren. Wanneer je weet dat langdurige blootstelling aan de zon - vaak in combinatie met zonnebrand - kan leiden tot huidkanker, is de optelsom simpel: regelmatig en genoeg smeren.
Voor kinderen stopt het niet bij een goede smeerbeurt alleen. ‘Voor een klein kind staat veilig zonnen gelijk aan onrechtstreeks zonnecontact. Een kind moet dus voldoende buiten komen, maar wel steeds goed beschermd worden tegen uv-straling’, vertelt Thomas Maselis, dermatoloog en oprichter van Euromelanoma (www.euromelanoma.org), de Europese campagne ter preventie van huidkanker. ‘Voor hen, maar ook voor volwassenen, is de felle middagzon tussen 11u en 15u het meest gevaarlijk.’
Een tere babyhuid is hypergevoelig aan uv-stralen, waardoor je voor een goede bescherming het best je toevlucht neemt tot een parasol op de kinderwagen, een goede kindvriendelijke zonnebril en uv-werende kleding wanneer je plant om voor langere tijd in de zon te vertoeven. ‘Kies bovendien voor kinderen altijd voor een zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor. Voor baby’s en peuters onder de twee jaar gebruik je er bij voorkeur eentje met een minerale zonnefilter’, zegt Thomas
Maselis. ‘Een crème met zo’n minerale filter bevat partikeltjes die uv-licht weerkaatsen of absorberen, waardoor hij het zonlicht weerkaatst of verstrooit’.
Aangezien kinderen op vak
antie het liefst in en rond het water spelen, is ook daar de nodige oplettendheid meer dan gewenst. Het gebruik van een waterproof zonnecrème is aan te raden, maar let er wel op dat zelfs dan nog regelmatig smeren essentieel is. Bij het afdrogen na een zwembeurt veeg je immers al snel een laagje zonnecrème mee weg, waardoor je minder lang beschermd bent dan de verpakking doet vermoeden. ‘Smeer elke vier uur een nieuw laagje zonnecrème, maar verhoog de frequentie naar om de twee uur als je kind in het water speelt’, aldus de dermatoloog.
10+
Een goede zonnebescherming begint al op jonge leeftijd. ‘Momenteel loopt maar liefst een Belg op de zes kans op het oplopen van huidkanker’, vertelt dokter Maselis. ‘Dat is een gigantisch hoog percentage en meer dan de tumoren van alle andere organen samen. Bovendien stijgt de kans om een melanoom, de meest gevaarlijke vorm van huidkanker, te krijgen extreem snel. In 1940 was die kans 1 op de 1.500, nu is dat in België al 1 op de 100 en in de Verenigde Staten zelfs 1 op de 75. De zon is een gevaarlijke vriend, en vooral eentje waartegen we ons goed moeten beschermen.’
Voor tieners is het daarom belangrijk dat ze het belang leren inschatten van een goede zonnebescherming, en uit zichzelf de reflex leren maken om regelmatig zonnecrème te smeren. Dat voorkomt heel wat miserie en vroegtijdige tekenen van huidveroudering op latere leeftijd. ‘Een goede zonnecrème is er eentje die je regelmatig en voldoende smeert’, aldus dermatoloog Maselis. ‘Dat wil ook zeggen dat een dure zonnecrème daarom niet per se beter is dan een goedkope. Alle zonnecrèmes zouden in principe de bescherming moeten bieden die op de flacon aangegeven staat. De grote verschillen in prijs schuilen in de additieven die in de crème in kwestie zitten. Extra ingrediënten tegen huidveroudering of voor een bescherming van de celkern doen het prijskaartje vaak snel oplopen. Daarnaast betaal je uiteraard vaak ook voor het merk zelf. Aan de andere kant ben je natuurlijk wel zeker dat je een goed product in handen hebt wanneer je een goed merk koopt. Kies daarom steeds voor een zonnecrème die je zelf aangenaam vindt en die je ook vaak smeert.’
Ook acnegevoelige tienerhuidjes letten het best op met blootstelling aan de zon. ‘De zon heeft wel degelijk een groot effect op acne’, vertelt dokter Maselis. ‘Op korte termijn zullen puistjes verminderen onder invloed van het zonlicht. Bovendien worden ze ook minder zichtbaar omdat de huid een bruin kleurtje krijgt. Twee à drie maanden later begint dan de miserie en krijg je een plotse opstoot van puistjes. Onder invloed van de zon verdikt de opperhuid, waardoor de uitgang van de talgkliertjes niet alleen dikker maar ook langer wordt, wat meer verstopte talgklieren geeft en waardoor puistjes sneller en talrijker de kop zullen opsteken.’ Voor tieners luidt de boodschap dan ook dat ze op vakantie beter niet te veel in de zon komen, en wanneer ze dat wel doen, kunnen ze het best steeds een aangepaste zonnecrème gebruiken. ‘Voor een gevoelige huid is de zonnefilter immers niet het probleem, maar wel de basis waarin deze opgelost is’, aldus Maselis. ‘Die moet niet-comedogeen zijn. Dat wil zeggen dat die niet te vettig mag zijn, zodanig dat tieners er geen puistjes van krijgen.’
20+
We hebben graag een bruin kleurtje. In onze hedendaagse samenleving staat bruin immers vaak synoniem voor gelukkig en gezond. ‘Dat hebben we te danken aan de industrialisatie begin vorige eeuw, waarbij wie binnen moest werken bleek was, en zij die konden buiten sporten bruin. De mode volgde met Coco Chanel, die plots zongebruinde modellen de catwalk opstuurde’, aldus dokter Maselis. ‘Jammer, want in principe is een blanke huid veel gezonder dan een zongebruinde.’
Modetrends verander je echter niet in een handomdraai, en daarom is het belangrijk om op een veilige manier te bruinen. In onze twintiger en dertiger jaren zorgen onze hormonen daarbij voor een extra uitdaging. Pilgebruiksters en zwangere vrouwen krijgen namelijk vaak te maken met hormoonschommelingen, en alle gevolgen van dien. Zo moeten zwangere vrouwen die in de zon komen, bijzonder goed opletten voor het zwangerschapsmasker. Thomas Maselis: ‘Dat ontstaat wanneer bepaalde pigmentcellen sterker gestimuleerd worden dan andere. Dat komt meestal door het hormoon prolactine. Prolactine lijkt erg op een ander hormoon: MSH of melanocyt-stimulerend hormoon. Sommige pigmentcellen nemen prolactine voor MSH en gaan daardoor meer pigment maken. Onder invloed van uv-licht kan je dan een ongelijkmatige pigmentatie ontwikkelen: het zwangerschapsmasker.’ Wie zwanger is, kan zich dus beter niet te vaak aan direct zonlicht blootstellen. Is het kwaad geschied en begin je toch vlekjes te zien, dan bescherm je die het best met een extra hoge zonnefactor (de zogenaamde sunblock), terwijl je op de rest van de huid een iets lagere factor smeert om zo het evenwicht te proberen te herstellen. ‘Een zwangerschapsmasker kan je nooit volledig voorkomen en zodra je ermee opgezadeld zit, kan je er niet veel meer aan doen. Er bestaan wel crèmes om het masker weg te krijgen, maar die kan je beter niet gebruiken tijdens de zwangerschap.’
40+
Ultraviolet licht is een van de belangrijkste exogene factoren in het huidverouderingsproces. ‘De snelste manier om oud te worden is in de zon zitten of onder de zonnebank gaan liggen’, aldus Thomas Maselis. ‘Het langgolvige uv-licht, ook bekend onder de naam uv A, breekt immers de onderhuidse elastinevezels die zorgen voor de elasticiteit van onze huid. Die vezels kunnen we wel herstellen, maar dat gaat heel erg traag. Het afbreken van deze elastinevezels door blootstelling aan de zon gaat daarentegen heel snel. Bij mensen die veel in de zon gezeten hebben, zal je daarom regelmatig diepe groeven in de huid zien, dat heet elastoïdose en is het gevolg van het kapotgaan van de elastine.’
Net om die reden is het zo belangrijk om proactief te beginnen te smeren en dat ook te blijven doen, zelfs op oudere leeftijd. ‘Bovendien moeten we erbij stilstaan dat ons zonnegebruik vaak totaal verkeerd is. Om aan onze dosis vitamine D te komen moeten we dagelijks vijftien tot dertig minuten met vijf procent van ons lichaamsoppervlak aan het zonlicht blootgesteld worden. Dat wil zeggen: met ons gezicht en de rug van onze handen. In de zomer is dat meestal geen probleem, maar ook in de winter is dat nodig. Wij Noord-Europeanen gaan vaak totaal verkeerd om met de zon. Door het jaar heen komen we amper buiten, maar dan gaan we plots wel op vakantie naar een zonnige bestemming waar we minstens een uur of vier à vijf per dag in de zon zitten. Dat verklaart meteen de gigantische stijging aan zonneschade en huidkanker. Veilig zonnen wil dus zeggen: kort - dagelijks vijftien minuten - en zeker zonder te verbranden.’
Weet ook dat een goede bescherming tegen de zon niet wil zeggen dat je geen make-up kan dragen. In heel wat foundations en dagcrèmes zit standaard een beschermingsfactor ingebouwd, maar daarnaast bestaat er ook speciale zonnemake-up, die een egale teint combineert met een hoge beschermingsfactor.
