“Alweer een week voorbij.” Gaat de tijd bij jou ook zo snel? 2 experts leren je onthaasten met praktische tips

Er zijn mensen die steevast te vroeg arriveren en er zijn hardnekkige laatkomers. Maar iets dat we allemaal gemeen hebben: het gevoel dat we tijd tekortkomen. Dankzij de praktische tips van een neuropsycholoog en expert in tijdarmoede haal je het maximum uit elke dag. “De oplossing voor tijdarmoede is niet rijker worden aan tijd, maar om de tijd die je hebt te verrijken.”

Verlang jij ook zo naar een minder gehaast bestaan? Om je gelukkiger te voelen is tijd niet alleen een uitdaging, maar ook de oplossing, volgens neuropsycholoog Margriet Sitskoorn. In haar boek ‘Tijd tekort / tijd genoeg’ legt ze uit waarom we zo uit de pas lopen met onszelf. “In de westerse wereld leven de meeste mensen op kloktijd: jaren, maanden, weken, dagen, minuten. Maar we leven niet alleen in de tijd, de tijd leeft ook in ons. Dat noemen we de subjectieve tijd.”

Primeert ervaring boven uurwerk, dan laat je je leiden door gebeurtenistijd. “Niet de klok bepaalt dan wanneer je iets doet en hoelang je daarover doet. Je gaat van de ene taak of gebeurtenis naar de andere als je het idee hebt dat die voltooid of voldoende beleefd is, of als een andere gebeurtenis zich spontaan aandient.” Wanneer een vriend spontaan langskomt of wanneer je hoofdpijn hebt bijvoorbeeld, pas je je plannen aan.

Als je een vrijwel continu gevoel van tijdsdruk ervaart leef je met ‘chronosobsessie’

Of je op klok-, gebeurtenistijd of een combinatie van beide leeft, is erg bepalend voor je leven en verschilt tussen culturen. “De externe klok helpt je goed om afspraken met elkaar te maken, maar de prijs die je ervoor betaalt is dat je meer moet leven binnen een bepaald stramien. Tijd wordt zo een soort bezit dat je kan besteden, besparen, en verliezen, en dus efficiënt kan inzetten.”

Niet zelden is dat in termen van productiviteit en geld. En daar wringt het schoentje. Met onze materiële rijkdom kwam ook tijdarmoede. Je hebt het idee dat je te veel taken in te weinig tijd moet uitvoeren, waardoor je een vrijwel continu gevoel van tijdsdruk ervaart. ‘Chronosobsessie’ heet dat: bezeten zijn door de kloktijd. Vooral tweeverdieners, vrouwen, hoogopgeleiden, werkende ouders en rijke mensen hebben er last van. Sitskoorn: “Het beïnvloedt niet alleen je mentale en lichamelijke gezondheid, maar zorgt er ook voor dat je meer tijd aan werkgerelateerde doelen en to-dolijsten besteedt en minder aan ontspannende activiteiten.”

“Tijdarmoede is een kwestie van perceptie”

Tijdarmoede maakt je ongezonder, onaardiger, onzekerder en ongelukkiger, bevestigt Cassie Moligner Holmes, auteur van ‘De tijd van je leven’. Samen met collega’s Hal Hershfield en Marissa Sharif onderzocht ze hoeveel vrij te besteden uren per dag ons geluksgevoel boosten. Hun conclusie: minimaal twee uur, maximaal vijf. Verval je in extremen, dan word je ofwel verteerd door stress, ofwel wordt de betekenis die jij in je leven ervaart ondermijnd.

En binnen die ruime marge gaat het er vooral om hóé je die tijd invult. “Tijdarmoede is een kwestie van perceptie. Hoeveel tijd je denkt te hebben is helemaal afhankelijk van wat je zelf vindt dat je per se moet en wil doen en van het vertrouwen dat je daarbij in jezelf hebt. De oplossing voor tijdarmoede is dus niet om rijker te worden aan tijd, maar om de tijd die je hebt te verrijken.”

‘Precrastinatie’, ook duiven doen het

Helaas durft ons eigen brein ons tegen te werken. Met het psychologische mechanisme precrastinatie, bijvoorbeeld. We vinken als een kip zonder kop zo snel mogelijk taken af – de makkelijkste eerst - maar vergeten hoe belangrijk ze zijn en of ze ons veel opleveren. Dat fenomeen treedt niet alleen bij mensen op, maar is ook bij duiven aangetoond.

Het zit dus ingebakken, en heeft zeker voordelen: je plukt snel vruchten van je werk, het vermindert kortetermijnstress en je belast je geheugen minder. Toch kost het je meestal meer energie dan het je oplevert. Als je al begonnen bent aan een taak, ben je daar extra gevoelig voor.

Denk maar aan hoe moeilijk het is om een werkopdracht neer te leggen om op tijd thuis te zijn voor een verjaardagsfeestje. De dingen die er écht toe doen verdwijnen naar de achtergrond, wat zorgt voor procrastinatie, oftewel uitstelgedrag.

De bal gaat aan het rollen en we krijgen – alweer – het gevoel dat we tijd tekortkomen. Zoals we gemakkelijke taken eerst afvinken, kiezen we vaak ook voor kortetermijngeluk. Dat ene romantische weekend weg met je partner komt er maar niet van, omdat je weekends dichtslibben met etentjes en uitstapjes dicht bij huis.

“Een van de redenen waarom we te vaak ‘ja’ zeggen tegen verzoeken, is omdat we – onterecht – denken dat we in de toekomst meer tijd over zullen hebben”, zegt Holmes. “Anderzijds heb ik net zo vaak mensen zien lijden door het tegenovergestelde probleem. Sommigen offeren voortdurend hun onmiddellijke plezier op om zich niet schuldig te voelen dat ze niet alles gedaan hebben voor later. Als je altijd het ‘zou moeten’ verkiest boven het ‘willen’, ontzeg je jezelf elk plezier.”

Als je tijd schenkt aan anderen, win je tijd. Als je een beetje oplet, tenminste

Hoe je die tijdrovende patronen doorbreekt? Door je schaarse vrije minuten te besteden aan activiteiten waarmee je het vertrouwen in jezelf, in je eigen kunnen en in het bereiken van je doelen vergroot, zegt Holmes. En laat dat nu net de zaken zijn die er als eerste bij inschieten als onze agenda dichtslibt. Beweging? Geen tijd voor, prevelen we. Afspreken met vrienden? Beter een andere keer.

Hijs je toch maar in die sportbroek, want lichaamsbeweging bevordert je eigenwaarde en heeft een positief effect op je gemoed. Ook tijd weggeven levert je tijd op, bewijst onderzoek. Bel naar die ene vriendin, ga op bezoek bij je tante of ga aan de slag als vrijwilliger. Pas er wel voor op dat het geen verplichting wordt. “Tijd weggeven levert je tijd op, zolang je niet zoveel tijd schenkt dat je niets overhoudt. En het weggeven van je tijd moet ook als een eigen keuze voelen – niet als iets dat van je geëist wordt.”

Wat maakt je écht gelukkig? “Televisiekijken is niet echt betekenisvol”

Over het algemeen voelen mensen zich het gelukkigst wanneer ze omringd zijn door vrienden en familie, en wanneer ze buiten in de natuur vertoeven. Pendelen van en naar het werk, huishoudelijke taken en onze job zijn dan weer onze minst favoriete activiteiten. Maar veralgemenen is moeilijk, geluk is iets heel persoonlijks. Komt daarbij dat we maar moeilijk kunnen inschatten wat ons écht gelukkig maakt.

Een voorbeeld: na een hectische werkdag wil je niets liever dan je favoriete serie bingewatchen. Maar na aflevering drie voel je je futloos, nutteloos en misschien zelfs schuldig: had je niet beter iets anders gedaan? “Televisiekijken is dan wel plezierig, betekenisvol is het niet”, verklaart Holmes. "Denk bij het beoordelen van je gevoel aan geluk daarom in de breedste zin van het woord: weeg mee in hoeverre de bezigheid je betrokkenheid vergroot of verdiept – met een individu, je directe omgeving of de wereld in het algemeen.”

“En of de activiteit je voldoening of zelfvertrouwen schenkt. Volgens de positieve psycholoog Martin Seligman zijn deze vijf elementen – positieve gevoelens, betrokkenheid, relaties, betekenis en prestatie– aspecten van authentiek geluk.”

Tijd om aan de slag te gaan met een overzicht van je tijdsbesteding

De beste manier om met zekerheid te weten welke activiteiten je het gelukkigst maken, is om je tijdsbesteding gedurende de dag te registreren, en dat zo’n twee weken lang, zegt Cassie Holmes. Toegegeven, een intensieve opdracht. Maar het levert bijzonder waardevolle – en vaak verrassende – inzichten op.

1. Teken een tijdtabel uit op een stuk papier en verdeel je wakkere tijd in vakken van een halfuur. Noteer telkens wat je hebt gedaan en hoe je je voelde. Wees zo specifiek mogelijk. Schrijf dus niet ‘werk’ op, maar deel je taken op in bijvoorbeeld ‘e-mails beantwoorden’, ‘presentatie opstellen’ of ‘vergadering’. Spendeer je tijd met familie, schrijf dan op wat je deed en met wie.

2. Om een goed beeld te krijgen van je gevoelservaring bij een bepaalde activiteit, geef je in een tweede kolom elke activiteit een cijfer, gebaseerd op hoe je je voelde terwijl je ermee bezig was. Op een schaal van 1 tot 10 staat 1 voor ‘helemaal niet gelukkig’ en 10 voor ‘heel erg gelukkig’.

3. Stel overkoepelende categorieën op, zoals slapen, reizen, werken, samenzijn met vrienden, tijd met familie, sporten, koken, scrollen op sociale media, persoonlijke verzorging, boodschappen ... Hoe specifieker je categoriseert, hoe helderder je beeld uiteindelijk zal zijn.

4. Bereken hoeveel tijd je dagelijks of wekelijks aan welke activiteiten hebt besteed en noteer daarbij je gemiddelde geluksscore voor die activiteit. Zo wordt duidelijk voor welke activiteiten je meer tijd zou moeten vrijmaken, en voor welke juist minder om gelukkiger te zijn.

9 extra tips voor meer tijd

1. Kom in beweging

Holmes: “Beweeg elke dag minstens een half uur. Het gaat er niet om dat je je zo hard mogelijk gaat inspannen. Je kan buiten gaan hardlopen, maar evengoed thuis wat muziek opzetten en dansen. Wat kan helpen: direct na een halfuurtje bewegen, waardoor je je superenergiek voelt, schrijf je op of spreek je in hoe je voelt. Dat kan je dan gebruiken wanneer je eens denkt geen tijd te hebben om aan beweging te doen.”

2. Wees aardig

Holmes: “Doe iets vriendelijks voor iemand, en verwacht er niets voor terug. Dat kan iets groots of iets kleins zijn, wel of niet anoniem, gepland of spontaan, het kan een geschenk in geld of tijd zijn.”

3. Voel verwondering

Sitskoorn: “Ga op zoek naar sociale verbondenheid, trek de natuur in, geniet van kunst en bewonder de prestaties van anderen: ze stimuleren verwondering. Dat houdt in dat je iets ervaart dat zoveel indruk op je maakt dat het je dwingt om anders naar de wereld te kijken. Het verruimt je leven én je gevoel van tijd.”

4. Koop tijd

Holmes: “Besteed vervelende karweitjes uit tegen geld en investeer de tijd die je daarmee bespaart in activiteiten die je meer vervulling schenken, zoals die tijd doorbrengen met je geliefden. Onderzoek heeft uitgewezen dat het tijdarmoede tegengaat en je geluksgevoel vergroot.”

5 Waardeer drukte

Sitskoorn: “Mensen die denken dat een drukke agenda slecht is, voelen meer tijdarmoede dan mensen die omgekeerd redeneren. Drukte niet meer als een last zien maar als iets goeds kan je sterken, en daarnaast de kans dat je anderen helpt vergroten. Dat neemt dan weer je gevoel van tijd tekort af.”

6 Mix en match

Holmes: “Koppel een activiteit die je wil doen aan een activiteit die je moet doen, en omgekeerd. Luister een podcast als je pendelt of poetst, bijvoorbeeld. Of praat bij met een vriendin tijdens een work-out.”

7 Som to don’ts op

Sitskoorn: “We zijn allemaal erg gewend geraakt aan het maken van to-dolijstjes, maar het is net zo belang- rijk om soms in plaats van te doen, juist níét te doen. Een to-don’t-lijst kan je hierbij helpen.”

8. Verdeel en heers

Holmes: “Deel plezierige activiteiten op en verspreid ze over de week om er intenser plezier aan te beleven en meer momenten te hebben om je op te verheugen.”

9. Leer van ouderen

Holmes: “Kies een oudere die je kent wiens leven je bewondert en vraag die persoon naar zijn levenservaringen. Vraag naar zijn gedachten over wat hij heeft bereikt, over wat hij beter had willen doen, over de beslissingen die hij in zijn leven heeft genomen, waar hij trots op is en waar hij spijt van heeft. Dat kan je helpen bij toekomstige beslissingen in je eigen leven.”