Expert tipt de beste boeken om ‘s avonds bij weg te dromen: “Je gaat best richting novelle”

In een wereld vol notificaties is het de simpelste manier om tot rust te komen. De voordelen ervan zijn wetenschappelijk bewezen en Bill Gates doet het, net als heel wat andere succesvolle mensen: lezen voor het slapengaan. Maar niet elk boek is even geschikt als onderdeel van je avondritueel. Steven Van Ammel van boekenwinkel Passa Porta vertelt met welke boeken je je dag het best afsluit, tipt enkele klassiekers en recente must-reads. “Van non-fictie kunnen je hersenen geprikkeld raken en dat wil je juist vermijden.” 

Een boek lezen voor je gaat slapen, het heeft iets rustgevends. Misschien omdat het ons doet terugdenken aan de tijd dat onze ouders ons een verhaaltje voorlazen. Misschien omdat we zo eens iets anders doen dan naar een scherm staren — toch ten minste de laatste momenten voor we indommelen. Bij wie anderhalf uur voor het slapen gaan nog naar een scherm kijkt, wordt de natuurlijke aanmaak van melatonine (het hormoon dat je helpt in slaap te vallen, red.) ernstig gereduceerd. Resultaat: je voelt je minder ontspannen, valt moeilijker in slaap en bent de dag erna minder waard. 

Beter dan een slaapmutsje

De nefaste effecten van schermen voor bedtijd zijn al langer bekend. Lezen, daarentegen, biedt alleen maar voordelen. Zo verlaagt het onze stresslevels volgens onderzoek tot 68 procent, verbetert het de kwaliteit van onze slaap en zouden we er zelfs empathischer van kunnen worden. Kortom: geen beter slaapmutsje dan lezen.

Wat je leest, heeft daarnaast nog eens een invloed op je dromen, en dus ook op hoe je de volgende dag zult beleven, vertelt de Amerikaanse neurowetenschapper Allison Brager aan het Amerikaanse medium Mind Body Green. “De laatste gedachten voor je gaat slapen zijn vaak ook degene waar je ’s ochtends mee wakker wordt. En je eerste gedachten beïnvloeden je humeur voor de rest van de dag, net zoals de kwaliteit van je slaap.” Met andere woorden: je vermijdt dus best te spannende boeken die voor adrenaline zorgen, omdat je daardoor moeilijker in slaap valt. Of omdat je je slaap wilt uitstellen omdat je benieuwd bent naar hoe het verhaal voortgaat. Of nog erger: hun donkere thema’s zorgen voor nachtmerries.

“Wat de ene persoon bevorderend vindt om mee in slaap te vallen, kan voor een ander te meeslepend zijn”, vertellen auteurs Heather Turgeon en Julie Wright aan Mind Body Green. “Maar je kiest best ook niet voor een boek dat te saai is. Anders sluipen er weer andere gedachten in je hoofd die je wakker houden.”

Fantasievol is fijn

Kortom: welk boek jou tot rust zal brengen, verschilt van persoon tot persoon. De ene zweert bij een romantische histoire, terwijl anderen juist relaxen van een biografie of reisverhaal. Maar over het algemeen geldt dat fictie een goede keuze is voor het slapengaan, bevestigt Steven Van Ammel van boekenwinkel Passa Porta in Brussel. “Hoe fantasievoller het boek, hoe makkelijker je van dat lezen in een droomstaat komt. Dat is mijn idee toch, als boekhandelaar, en dat soort boeken vind ik persoonlijk dus ‘s avonds het fijnst. Van non-fictie kunnen je hersenen namelijk geprikkeld geraken en dat wil je juist vermijden.” 

Boekentips van de expert

“Wat fantasievolle boeken betreft, denk ik bijvoorbeeld aan ‘De Mitsukoshi Troostbaby Company’ van Auke Hulst, een fantastisch boek. Het staat ook op de shortlist voor Libris Literatuurprijs 2022 (een jaarlijkse prijs voor het beste Nederlandstalige literaire fictieboek, red.). We weten maandag of ze zal winnen. Het verhaal is een mengeling van sci-fi en fantasy, en komt heel dicht in de buurt van een droomwereld. Het is een soort Nederlandse antwoordvariant op het werk van de Japanse auteur Haruki Murakami, dat ook altijd een zeer dromerige sfeer heeft.”

“Je kiest trouwens best ook niet voor té dikke boeken in bed, want die krijg je vroeg of laat op je neus”, vervolgt Van Ammel al lachend. “Als je boeken zoekt om bij weg te dromen, ga je best richting novelle, korte romans dus. De nieuwe Verhelst (Peter Verhelst, red.), bijvoorbeeld, getiteld ‘Lichamen’. Dat boek is vrij sprookjesachtig qua opbouw, en heeft een aantal archetypische sprookjeselementen.”

“‘Het Snoephuis’ van Jennifer Egan lijkt mij ook heel fijn om voor bedtijd te lezen. Het speelt zich af in de nabije toekomst en gaat over de betrouwbaarheid en onbetrouwbaarheid van het geheugen en herinneringen. Het is een zeer speels boek met veel fantasie.”

“Een ander zeer populair boek is ‘Mijn jaar van rust en kalmte’ van Ottessa Moshfegh. Dat gaat over een jonge vrouw die om persoonlijke redenen het leven niet aan kan. Zij besluit om, met behulp van zeer sterke slaapmiddelen, een jaar lang te slapen. Dat boek heeft echt het slome ritme van iemand die slaapdronken is, en is een grote aanrader.”

“Een moderne klassieker die keer op keer opnieuw wordt uitgegeven is ‘Een man die slaapt’ van de Fransman Georges Perec. Hij heeft geprobeerd om het experimentele wat terug in de literatuur te brengen, we kennen hem als de auteur die een roman schreef zonder de letter ‘e’ te gebruiken. Dit boek is toegankelijker (lacht), en probeert het moment te vatten tussen slaap en wakker zijn. Een zeer geschikt boek om in bed te lezen, dus.”

“De nieuwste Hanya Yanagihara, ‘Naar het paradijs’, is ook fijne om je gedachten mee uit te schakelen. Zij speelt in dat boek met een soort alternatieve geschiedenis, het New York van de negentiende eeuw, maar dan net iets anders. Ook een aanrader.”