Filmpje kijken voor een mooier lichaam? Subliminale video's zijn populair. “Ze zijn een shortcut naar geluk”

Op het internet circuleren video’s die claimen je uiterlijk te kunnen veranderen. Hoe dan? Aan de hand van verborgen boodschappen die op je onderbewustzijn inspelen, een techniek die voor het eerst gebruikt werd in de jaren vijftig om producten te adverteren. De zogenaamde subliminale video’s hebben miljoenen views, maar werkt het ook echt? “Een knappe kop, de ware liefde, populariteit, een slanke taille en buikspieren: alles is mogelijk.”

Met titels als ‘goddess glo up’ en ‘become beautiful overnight’, klinken subliminal video’s nogal hocus pocus. Toch hebben de video’s miljoenen views, en werd de hashtag op TikTok al meer dan 465 miljoen keer bekeken. Er is dus op zijn minst een bescheiden publiek dat gelooft in de kracht van zulke video’s.  

Al snel kom ik erachter dat subliminals passen in het rijtje van de wet van aantrekkingskracht, manifesteren en affirmeren - onderwerpen die al een tijdje populair zijn bij millennials en Gen Z.  Subliminale video’s beloven je, net zoals de eerder genoemde spirituele praktijken, alles wat je hartje maar begeert. Al gaan subliminale video’s misschien nog net een stapje verder. Een knappe kop, de ware liefde, populariteit, een slanke taille en buikspieren: alles is mogelijk. Ja, het aantal views van de video’s is hallucinant, maar nog hallucinanter zijn de reacties: de mensen in de comments geloven daadwerkelijk dat de video’s hun uiterlijk hebben veranderd. Of dat beweren ze tenminste. 

Je leven veranderen terwijl je je huis opruimt

Waarop baseren de makers en aanhangers van zulke video’s zich? Subliminale boodschappen zijn boodschappen die je noch kan zien, noch horen. Ze glippen als het ware voorbij onze ‘mentale radar’, ontsnappen aan ons kritisch bewustzijn en logisch redeneren en nestelen zich in ons onderbewustzijn. Vanaf dat moment worden we erdoor beïnvloed zonder dat we daar zelf weet van hebben. 

De meeste subliminale video’s bestaan uit instrumentale muziek met op de achtergrond kalm uitgesproken affirmaties, die je enkel kan horen als het volume loeihard zet. Daardoor zijn subliminale video’s het ideale achtergrondgeluid om mee in slaap te vallen of activiteiten uit te voeren. Simplistisch voorgesteld: door naar zo'n video te luisteren terwijl je je huis opruimt, zou je leven volgens aanhangers volledig kunnen veranderen. 

Vanaf de jaren 50 maakte men gebruik van subliminale boodschappen tijdens televisieprogramma’s om producten te adverteren, totdat het voorgoed verbannen werd in 1958. Velen associëren ze dus tot de dag van vandaag met de kapitalistische denkwijze. Maar recentelijk komen subliminale boodschappen dus opnieuw in de aandacht dankzij de populariteit van zelfontwikkeling. Velen geloven dat subliminale video’s een short-cut kunnen zijn naar grote veranderingen in je leven, van je mentale geluk tot je fysieke uiterlijk. 

Op basis van welk principe, vraag je je af? Ons onderbewustzijn is, in theorie, veel ontvankelijker voor verandering dan onze bewuste geest. Onze bewuste geest wordt namelijk beïnvloed door externe factoren die als het ware barrières vormen voor bepaalde informatie. Door de miljarden stukjes informatie en input die elke minuut op ons afkomen, is het aan onze hersenen om te beslissen welke stukjes informatie worden toegelaten in onze bewuste geest. 

En wat blijkt? De gedachten die we toelaten zijn doorgaans degenen die overeenkomen met de overtuigingen die we al hebben. Of het nu gaat om liefdesproblemen, een financieel dal of onzekerheid over je uiterlijk: volgens subliminal-aanhangers heb je waarschijnlijk in je geest een blokkade gecreëerd die je belemmert om op die specifieke gebieden vooruitgang te maken. De oplossing? Subliminale video’s bekijken, liefst op repeat.

Placebo-effect

En nu de hamvraag: werkt het ook echt? Volgens oudere studies uit de jaren 90 zou elke positieve verandering na het beluisteren van subliminale zelfhulptapes te verklaren zijn door het placebo-effect. Maar recenter onderzoek toonde aan dat ons brein wel degelijk reageert op subliminale berichten. Er waren veranderingen meetbaar in de amygdala, die onze emoties verwerkt en de insula, die zich bezighoudt met ons bewustzijn. 

Neurowetenschapper Thomas Zoëga Ramsøy geeft daar een verklaring voor aan Vice i-D: “Ja, subliminale berichtgeving kan je besluitvorming beïnvloeden, maar het werkt slechts voor een paar seconden. Het effect vervaagt extreem snel. Je kan het nog steeds gebruiken om mensen in een bepaalde gemoedstoestand te brengen, maar het zal je gedrag niet veranderen na dat ene moment.“

Betekent dat dan dat de mensen die zeggen dat hun uiterlijk veranderd is na het kijken van zulke video’s liegen? Volgens Ramsøy niet. “Als jij het gevoel hebt of gelooft dat iets werkt, heb je de neiging om je zelfverzekerder te voelen, meer rechtop te staan en meer te glimlachen. Dat alleen al maakt dat je aantrekkelijker overkomt. Het is ook een voorbeeld van aandachtsbias. Je begint te letten op de manier waarop mensen zich tegenover jou gedragen, omdat je verwacht dat mensen positiever zullen zijn naar jou toe. Zie het als een soort positieve bekrachtigingslus.” 

Samenvattend: die platte buik gaan we niet krijgen zonder er ook echt voor te werken, maar wie weet is het kijken van subliminale video’s wel het duwtje in de rug dat je nodig hebt om naar de fitnesszaal te vertrekken.