Mag je als vrouw nog onzeker zijn? “Zelfs verdriet moet je nu als een kans zien om aan jezelf te werken”

Zelfzekerheid is de sleutel tot succes, dat lijkt zowat de leuze die elke vrouw zich tegenwoordig voor de geest moet halen. Modemerken zetten je ertoe aan, of coaches op Instagram. Gevaarlijk, vinden twee Britse hoogleraren. In hun nieuwe boek ‘Confidence culture’ leggen ze bloot hoe sociale media, bodypositivity en de ‘cult’ rond zelfvertrouwen weer onrealistische verwachtingen voor vrouwen creëert.

Vrouwen moeten hun kwetsbaarheid tonen op sociale media, zonder té dramatisch over te komen. Ze moeten bodypositivity omarmen, maar tegelijkertijd de maatschappelijke schoonheidsidealen nastreven. Heb je een lagere positie op je job dan een man? Dan moet je met meer zelfzekerheid te werk gaan. Vrouwen moeten 24/7 zelfvertrouwen uitstralen en dat bekritiseren Britse hoogleraren Shani Orgad en Rosalind Gill in hun nieuwe boek ‘Confidence culture’.

“Zelfvertrouwen is het gebod van onze tijd. Naarmate de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen, rassen en klassen toeneemt, wordt er steeds meer een beroep gedaan op vrouwen om in zichzelf te geloven”, luiden de eerste zinnen van de introductie uit het boek. Orgad en Gill benadrukken dat ze niet tegen zelfvertrouwen zijn, maar het lijkt haast de norm voor vrouwen en minderheidsgroepen. Het duo spreekt van een confidence cult. “Het is als een sekte in de manier waarop het buiten discussie wordt geplaatst: wie kan er tegen vertrouwen zijn? Niemand kan er tegenin gaan, omdat het zo vanzelfsprekend is”, zegt Gill op de Amerikaanse website Vox.

Trauma dumping

De hoogleraren sprokkelden al jaren voorbeelden van het fenomeen bijeen en nu kun je er haast niet meer langs kijken. Schoonheidsmerken nemen ‘zelfzekerheidsambassadeurs’ in dienst, volgens de mode-industrie is ‘zelfvertrouwen het mooiste dat je kan dragen’ en zelfzekerheid is zelfs te koop in de vorm van cursussen met coaches. Met de juiste deodorant kunnen vrouwen zich sterk en zelfzeker voelen, maar toch verdienen ze nog steeds minder geld dan mannen.

Je kwetsbaarheid tonen op sociale media — ook wel ‘trauma dumping’ genoemd — hoort ook onder de zogenaamde zelfvertrouwencultus, volgens de twee hoogleraren. Want Jan en alleman moet zien dat je het niet makkelijk hebt, maar dat je die negatieve gevoelens wel beschouwt als een kans om het beter te doen en aan jezelf te werken. Krokodillentranen die gecontroleerd over je wangen stromen zijn toegestaan, maar het mag niet té dramatisch worden. Met andere woorden: je moet je kwetsbaar opstellen, mits het op een ‘mooie’ manier gedaan wordt.

Meer oprechtheid

Het probleem hierbij is dat vrouwen constant op hun hoede moeten zijn. Ze moeten opletten hoe ze zich gedragen, wat hun lichaamstaal zegt en hun emoties de baas zijn, zeggen de hoogleraren. Zelfreflectie lijkt haast een obligatie voor vrouwen, want enkel als ze goed genoeg aan zichzelf werken, zullen ze succesvol zijn. 

Hoe het anders moet? Orgad en Gill schrijven dat de zelfvertrouwencultus contradictoir is. Mag je dan helemaal niet zelfzekerder willen zijn? En mag je dan niet tonen wanneer je ongelukkig bent? Natuurlijk wel, maar we moeten het misschien op een andere manier uiten volgens de hoogleraren. Met minder spektakel, meer oprechtheid. En niet enkel vrouwen en minderheidsgroepen moeten hun best doen zichzelf te verbeteren, ook de rest van de maatschappij.