Zijn vijftigers de nieuwe dertigers? Steeds meer mensen doen aan ‘flat aging’. “Leeftijd is vloeibaar geworden”

“Dit is het bewijs dat dromen uitkomen. En dames ... Laat niemand je wijsmaken dat je over je hoogtepunt heen bent.” Michelle Yeoh (60) sprak tijdens haar Oscarspeech over ‘flat aging’. Een wijdverspreid fenomeen, want steeds meer mensen laten zich niet definiëren door hun leeftijd. Een expert legt uit hoe je zelf met een dynamischere bril naar je leeftijd kunt kijken en welke voordelen dat met zich meebrengt.

‘Leeftijd is maar een getal’, ‘je bent zo oud als je je voelt’ en ‘jong van hart’. Het zijn joekels van clichés. Maar hoe afgezaagd je ze ook mag vinden, het gaat op voor een steeds groter deel van onze samenleving. Kijk maar naar de Oscars, die zondagnacht plaatsvonden. Zowel Michelle Yoh (60) als Jamie-Lee Curtis (64) bewezen dat ze zich op het hoogtepunt van hun carrière bevinden, nadat ze elks een beeldje in de wacht sleepten.

Over het algemeen vindt er momenteel een radicale demografische verschuiving plaats op onze wereldbol: mensen worden ouder en blijven langer gezond. Een op de twee Belgen is vijftigplusser, in 2025 overschrijdt de helft van de inwoners de kaap van zestig. Mannen krijgen er elk jaar gemiddeld 2,5 maanden bij, vrouwen nog twee weken extra. En dat zorgt ook tussen onze twee oren voor een belangrijke shift.

Psychologische leeftijdselasticiteit, heet dat fenomeen. “De kloof tussen onze biologische en psychologische leeftijd wordt groter”, zegt futuroloog Bert Van Thilborgh. “Tot het eind van de twintigste eeuw was het begrip leeftijd als het ware in beton gegoten. Trouwen en kinderen krijgen, dat deed je traditioneel op jonge leeftijd.”

“Eenmaal pensioengerechtigd, werd je door de maatschappij afgeschreven. Je was oud, versleten en dus ‘onbruikbaar’. Dat veranderde de afgelopen decennia en zal in de toekomst nog grotere proporties aannemen: leeftijd is iets vloeibaars geworden.”

Bijna iedereen voelt zich 20 procent jeugdiger

De term ‘psychologische leeftijdselasticiteit’ is een hele mondvol, maar het komt erop neer dat we ons anno nu vaak jonger voelen dan we in werkelijkheid zijn. Jongeren vormen een uitzondering – zij voelen zich eerder ouder dan hun kalenderleeftijd – maar de Amerikaanse wetenschapper David Rubin en zijn Deense collega Dorthe Berntsen ontdekten dat het kantelpunt rond ons 25ste levensjaar ligt.

Uit hun grootschalige enquête bleek dat we ons rond ons 30ste ongeveer 12 procent jonger voelen. Vanaf het 40ste levensjaar wordt dat zelfs 20 procent. Daarna blijft het lang gelijk. Concreet wil dat zeggen dat iemand van 30 zich 26 voelt, een persoon van 40 zich liever gedraagt als 32-jarige, een 50-jarige zich 40 voelt en iemand van 60 eigenlijk zoals een 48-jarige door het leven gaat.

Zestigers zijn nog even actief als veertigers, een vijftiger snuistert tussen dezelfde collecties als dertigers. Enter flat aging: we houden ons aan de leeftijd die op dat ­moment ideaal aanvoelt. Doet leeftijd er helemaal niet meer toe volgens jou, dan kan je zelfs spreken van no aging.

Je gevoelsleeftijd is trouwens dynamisch en kan fluctueren naargelang de situatie of je gemoedstoestand. En op een gegeven moment gaat de rek toch uit die psychologische elasticiteit. “Vanaf een bepaalde leeftijd – vaak na je tachtigste – haalt de realiteit ons in. Dan laat de biologische leeftijd zich genadeloos gelden en is psychologische leeftijdselasticiteit weggelegd voor de happy few.”

De eeuwige jeugd binnen handbereik?

Volgens Van Thilborgh is psychologische leeftijdselasticiteit vooral na je 40ste opvallend. “Tussen de 30 en 35 voelen de meesten zich kiplekker: we voelen ons ‘volgroeid’ en zitten goed in ons vel, maar hebben nog geen last van het typische buikje of andere kwaaltjes. Dat willen we niet loslaten.”

We streven in zekere zin de eeuwige jeugd na. “De antiagingcosmetica en de groeiende populariteit van plastische ingrepen zijn daar een duidelijk voorbeeld van, maar ook veel gezondheidstrends sluiten aan bij deze verschuiving. We zijn bewuster bezig met gezonde voeding en hechten meer belang aan sport. Ook zelfontplooiing blijft ongeacht je (kalender)leeftijd superbelangrijk. We passen onze levensstijl aan om zo lang mogelijk fit te blijven.”

Gezondheid én schoonheid is maakbaar

Natuurlijk slaat de slinger soms door, maar over het algemeen is dit een positieve evolutie, vindt Bert Van Thilborgh. “Vroeger werden we veel meer geleefd, terwijl we nu bewust zelf de touwtjes in handen nemen. We beseffen dat onze gezondheid – net als schoonheid – voor een deel maakbaar is.”

De coronacrisis bracht die maatschappelijke tendens in een stroomversnelling. “Het virus maakte duidelijk hoe belangrijk een goede gezondheid is. Profiteren staat niet langer gelijk aan alle remmen losgooien.”

De vijftigplussers van nu hebben een frisse kijk op het leven, zijn modebewust, technologisch onderlegd en voelen zich energiek. Voor hen is het feest, kortom, nog niet voorbij. Meer zelfs, het is nog maar net begonnen.

Zing een toontje jonger

Flat aging heeft verregaande gevolgen voor onze samenleving. Van medemens tot marketeers: je moet je tone of voice aanpassen, zegt Bert Van Thilborgh. “Antiagingproducten laten aanprijzen door een piepjong model? Het werkt niet meer. En neem nu de babyboomers, de generatie die na de Tweede Wereldoorlog geboren werd. Het is een protestgeneratie ­­– denk aan mei 68, de hippiebeweging en de seksuele revolutie of de betogen tegen de Vietnamoorlog – die niet betutteld wil worden. Iets waar velen zich aan laten vangen als ze ouderen aanspreken.”